Reflexivpronomen
sē
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
sui (Genitiv), das griechische οὗ, seiner (seiner eigenen Person), gegen sich, Dativ sibi, sich (seiner eigenen Person), Akkusativ se und sese, sich (seine eigene Person), bezieht sich (als Reflexivpronomen) auf das nächst vorhergehende Subjekt
I)im Allgemeinen
se ipsum amatCic.
ipse per se faceretCic.
venerunt sui (von einer Mehrheit Menschen) purgandi causāCaes.
so auch
sui conservandi causā profugeruntCic.
eum sibi demandasseCic.
qui (optimates) hoc sibi nomen arrogaveruntCic.
persuasisset, ut se dimitterem, ihnCic.
so auch
petivit, ut se scriberentCic.
quod sese movetCic.
fugae sese mandabantCic.
Zuweilen (besonders in der Umgangssprache): sibi für ei (ihm), se für eum (ihn), Ablativ se für eosiehe Brix Plaut. mil. 182; Dräger Hist. Synt.² 1. § 30
II)insbesondere
A)sibi
α)als Dativus ethicus
quid hic sibi vestitus quaerit?Ter.
quidnam sibi clamor velletLiv.
β)bei suus als Verstärkung des Besitzbegriffs
suo sibi hunc gladio iuguloTer.
singula suo sibi iure eluitoColum.
B)ad se, apud se: zu sich, bei sich = in seine Behausung, in seiner Behausung
intro nos vocat ad se, tenet intus apud seLucil. fr.
ut veniam ad se rogatCic.
qui a me petierit, ut secum et apud se essem cotidieCic.
so auch bildlich
esse apud se, bei sich = bei Besinnung seinTer. Hec. 707
☞archaistischer Dativ sibeQuint. 1, 7, 24, seibiCorp. inscr. Lat. 1, 1223, sibeiCorp. inscr. Lat. 1, 38; 1, 196, 4und öfter
vulgärlateinischer Dativ sebeCorp. inscr. Lat. 12, 1356
archaistischer Akkusativ Plural sedibid. 1, 196, 13 und 14; 1, 197, 21
Verstärkt: sepse = se ipseCic. de rep. 3, 12 Sen. ep. 108, 32, sibimet Diom. 332, 10Vulg. Ierem. 3, 6, sibimet ipsiVulg. Hebr. 5, 6, semet Diom. 332, 10Titin. com. 147Hor. sat. 1, 6, 78Liv. 2, 12, 7 und 2, 44, 8, semet ipsum, ipso, ipsos, ipsas oft in der Vulg., siehe Concordant. bibl. sacr. (Venet. 1768). p. 627. col. b und c
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
suī, (genitive), dative sibi or sibī, accusative and ablative sē or (more emphatic) sēsē (strengthened sēpse for sē ipseCic.; sēmetLiv.Hor.), singular and plural, pronoun of 3rd person suus.
I)Reflexive
A)Himself, herself, itself, themselves
Referring to the grammatical subject
Accusative, as direct object
si is posset ab eā sese avellereTer.
per eos, ne causam diceret, se eripuitCaes.
homo se erexitCic.
se a Gallis auro redemisseLiv.
se gerere, to behaveCic.
ipse enim se quisque diligitCic.
se ipsum conligereCic.
With gerundive
ne sui in perpetuum liberandi occasioCaes.
sui conservandi causā profugereCic.
is sibi legationem ad civitates suscepitCaes.
propositā sibi morteCic.
Medus infestus sibiHor.
tantos sibi spiritūs sumpseratCaes.
inimicus ipse sibi putandus estCic.
Genitive object
amans sui virtusCic.
dux oblitus suiCic.
potens suiHor.
caecus amor suiHor.
facultatem sui insequendi ademeratCaes.
Accusative or ablative, with prepositions
ducit secum virginemTer.
pro se quisque sedulo Faciebant, each one singlyTer.
cum pro se quisque tenderent ad portasLiv.
equitatum ante se mittitCaes.
litterae ad se ab amico missaeCic.
exercitus, quantum in se fuit, etc.Liv.
Referring to a logical subject
To a definite subject
multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuitCic.
Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educariLiv.
invenere oppidanos vim hostium ab se arcentesLiv.
To an indefinite subject, oneself
deforme est de se ipsum praedicareCic.
ut, quanti quisque se ipse faciat, tanti fiat ab amicisCic.
B)In dependent clauses, as personal pronoun 3rd person, with reflexive reference, him, her, it, them, he, she, they
In genitive, referring to the grammatical subject of the principal clause
impetrat a senatu, ut dies sibi prorogareturCic.
Ubii legatos mittunt, qui doceant . . . neque ab se fidem laesamCaes.
in urbibus, quae ad se defecerant, praesidia imposuitSall.
Referring to a logical subject
a regibus litterae, quibus mihi gratias agant, quod se reges appellaverimCic.
cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceretCaes.
In oratio obliqua, referring to the person whose words are reported
nuntium mittit . . . sese diutius sustinere non posseCaes.
non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisseCaes.
dato responso (a Thyrreensibus), nullam se novam societatem accepturosLiv.
In subordinate clauses, with subjunctive
qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposuerisCic.
conclamavit, quid ad se venirent?Caes.
multa pollicens, si se conservassetNep.
With subjunctive (sub-oblique), expressing the view of the reported speaker
Caesarem iniuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceretCaes.
quod nec paratus . . . obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.Liv.
Instead of the proper case of is or ipse (to suggest the point of view of the person referred to)
Unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses suiTer.
quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavitCaes.
statuit urbīs, quae . . . adversum se opportunissimae erant, circumvenireSall.
centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerantLiv.
C)Idiomatic uses, with ad or apud, to one's house, at home
qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidieCic.
Num tibi videtur esse apud sese? in his sensesTer.
Dative pleonastically, of the person interested, for himself
quid sibi hic vestitus quaerit?Ter.
mirantes, quid sibi velletLiv.
Colloquial, with suus (old)
Suo sibi gladio hunc iugulo, his very ownTer.
II)As pron. recipr., each other, one another
nuntiatum . . . patres ac plebem in semet ipsos versosLiv.
usually in the phrase, inter se, one another, each other, mutually, reciprocally
video eos inter se amareTer.
neque solum colent inter se ac diligentCic.
ut neque inter se contingant trabesCaes.
adhaesiones atomorum inter seCic.
collīs duos propinquos inter se occupatSall.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu