partimAdv.

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

pars, partis, Akkusativ partim und partem, feminin (vergleiche portio, επορον), der Teil, das Stück, die Abteilung, die Portion

I)im Allgemeinen (Gegensatz totum, integritas, universitas)

fluminisCaes.

urbisCic.

aliquid populi ad partes dare, es den Komitien des Volkes überlassen, das Volk daran teilnehmen lassenCic.

partes facere, Teile machen, abteilen, einteilenCic.

partem facere, teilnehmen, einen Teil bekommenICt.

aliquid partem sui facere, etwas in Fleisch und Blut übergehen lassen, sich ganz zu eigen machenSen. de ben. 7, 2, 1

partem habere in aliqua re, teilhaben, Anteil nehmenCic.

dare partes (amicis), teilnehmen lassen oder Verrichtungen (zu ihrem Vorteile) dabei auftragenCic.

locare agrum partibus, so verpachten, dass der Pächter mit dem Verpachter zuteile geht, einen Teil oder die Hälfte bekommtPlin. ep.

aequā parte, mit gleichem RisikoPlaut.

magna parsCic.

pars hominum, einigeHor.

maxima pars hominiumCic.

in parte laboris esse, mit teil daran nehmenLiv.

Besondere Verbindungen:

a)pars, partitiv: ein Teil = einige

parsparsLiv.

parsaliipleriqueSall.

aliiparsLiv.

pauciparspars fugiuntLiv.

als Kollektiv mit dem Plural des Verbums

pars explorentLiv.

pars in crucem actiSall.

magna pars caesi suntLiv.

b)parte … parte, zum Teil … zum Teil, teilweise … teilweiseOv.

pro parte oder pro sua, mea, tua etc. parte, für seinen, ihren usw. TeilCic.

c)ex aliqua parte, einesteilsCic.

ex ulla parte, von irgend einer SeiteCic.

nullā parte, ganz und gar nichtOv. Quint.

quā parte, in welcher Beziehung, HinsichtSen

omni ex parteCic. oder omni a parteOv. oder bloß omni parteLiv., in jeder Hinsicht, gänzlich, völlig, durchauss. Fabri Liv. 22, 15, 9

magna ex parte, großenteilsCic.

maiore ex parte oder maxima ex parte, größtenteilsCic.

in parte, teilweise (Gegensatz totus)Lact.s. Bünem. Lact. de ira 5, 8

d)magnam partem, großenteilsCic.

maximam partem, größtenteilsCaes.

e)Akkusativ partim, partitiv: zum Teil, teils

partim me amici deseruerint, partim prodiderintCic.

partim a se ornatisCic.

partimaliiSall.

so auch

aliaepartimaliaeCic.

mit Plural des Verbums usw.

cum partim e nobis ita timidi sintCic.

eorum partim ea suntLiv.

quorum partim invitissimi castra sunt secutiNep.

partim illorumCato fr.

f)multis partibus, um vieles vielmal, weitaus

plures, weitaus die MehrzahlCic.

numero m. p. erat inferiorCaes.

m. p. augereCaes., superariCic.

omnibus partibus, durchgängig, in allen Stücken, unendlichCaes.Cic.siehe C. F. W. Müller Cic. Lael. 47. p. 326

decem partibus (zehnmal lieber) tuas litteras legere malim quam omnes Marsicos palmitesFronto ad M. Caes. 4, 4. p. 67, 16 N.

g)in eam partem, auf der Seite, von der SeiteTer.Cic. oder = dergestaltCic. oder = in der Absicht, deswegenCic. oder = auf beide FälleCic.

in utramque partem = pro und contra, dafür und dagegen disputareCic. (neque ullam in partem disputoCic.)

accipere in partem optimam, von der guten, besten Seite aufnehmen, erklärenCic.

in partem mitiorem interpretari, nach der gelindesten SeiteCic.

nullam in partem, auf keinen Fall, ganz und gar nichtCic.

vehemens in utramque partem, zu gütig und zu zornigTer.

h)per partes, teilweise, stückweisePlin. ep. Quint.

i)in omnes partes, in jeder Beziehung, völlig

valetCic.

hingegen

nullam ad partem valet, gilt, taugt schlechterdings nichtsCic.

in omnem partem, überallhin, auf alle oder allen SeitenVerg.

in partes muneris sui, auf seinen Anteil usw.Liv.

k)in partem venire alicuius rei, an etwas teilnehmenCic.

in partem vocareCic.Liv. oder revocareLiv., teilnehmen lassen, teilhaftig machen

in partem praedae oder curarum vocare, an der B. usw. teilnehmen lassen, zur Teilnahme an der B. usw. auffordernLiv.Tac.vergleiche Weißenb. Liv. 5, 21, 5

l)in parte, zum TeilLiv.

in partem, du für deinen TeilPlaut.

m)pro parte, pro sua parte, für seinen Teil = nach seinen KräftenLiv.s. M. Müller Liv. praef. § 3

so auch

pro virili parte, siehe virīlis

II)insbesondere

A)die Portion EssenPetron. Suet.

B)der Anteil

a)an einer Erbschaft

ne expers partis esset de bonis nostrisTer. heaut. 652

b)an einem Aktienunternehmen, der Anteilschein, die Aktie

magnas partes habuit publicorumCic.

dare partesCic.

partes illo tempore carissimaeCic.vergleiche Orelli und Halm Cic. Vatin. 12, 29 (p. 94 sqq. ed. Halm

C)ein Stück zum Vortragen (griechisch ῥησις)

iam quattuor partes dicit (sagt auf, trägt vor)Petron. 46, 3

und so

decem partes dicitPetron. 75, 4

partes centum dicoPetron. 58, 7

D)Geschlechtsteil, GliedOv.Auct. Priap.

vollständig

pars genitalisPorphyr., von der Hode, Colum.

E)die Art (species) einer Gattung (genus)Cic.

so auch

parte belliLiv.

F)pars und partes, die Partei

pars regisEutr.

pars MarianaEutr.

partes SullanaeNep.

partes MarianaeEutr.

partes Bruti CassiiqueEutr.

nullius partis esse, neutral seinAsin. Poll. in Cic. ep.

erat illarum partiumCic.

aut in diversis aut in neutris partibus esseSen.

vor Gericht

pars adversa, die GegenparteiQuint.

a parte heredum intraverant duoPlin. ep.

utrique parti actionem dareSen.

G)partes, die Rolle eines Schauspielers

a)eigentlichTer.

primas partes agere, die HauptrolleCic.

ebenso

secundae, tertiaeCic.

b)übertragen: die Rolle = die Verrichtung, Obliegenheit, das Amt, die Pflicht

puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae, so dass ich darin (in den Büchern de oratore) keine Rolle haben kannCic.

priores partes, der VorrangCic.

tuum est hoc munus, tuae partesCic.

Antonii audio esse partes, ut de tota eloquentia disseratCic.

partes implereOv.

H)die Gegend, Seite

nullā parte, nirgendsOv. met. 14, 398

Alpes adhuc parte inviaeEutr. 3, 8

gewöhnlich Plural

partes orientisCic.

EoaeHor.

omnes quae in istis partibus essent opes copiaeque tuas esseCic.vergleiche Ruhnken Ov. her. 18, 197

Akkusativ partim für partemCic.und anderes. Halm Cic. de imp. Pomp. 26. p. 144; Kühnast Liv. Synt. S. 27

Ablativ partiPlaut. Men. 478; Pers. 72Cato r. r. 136Varro r. r. 1, 13, 5Lucr. 1, 1113 und andere und parteiCorp. inscr. Lat. 1, 206

Nominativ Plural parteisVarro LL. 5, 21 und 56

Genitiv Singular partusCorp. inscr. Lat. 1, 197. lin. 12

Genitiv Plural partumCaes.Nep. nach Charis. 141. 24Vergleiche Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 495

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

partim, adverb accusative of pars, partly, in part

animus partim uxoris misericordiā Devinctus, partim victusTer.

non timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundiāCic.

partim quod timeret, partim quod, etc.Caes.

Especially, in place of any case of pars, a part, some

corpora partim Multa virum terrae infodiunt, avectaque partim Finitimos tollunt in agrosVerg.

bestiarum terrenae sunt aliae, partim aquatiles, aliae quasi ancipitesCic.

castra hostium invadunt, semisomnos partim, alios arma sumentes fugantSall.

Bruttios Apulosque, partim Samnitium defecisse ad PoenosLiv.

eorum autem, quae obiecta sunt mihi, partim ea sunt, etc.Liv.

e quibus partim tecum fuerunt, partim, etc. Cic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu