i-Konjugation
mētīrī
mētior mēnsus sum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
mētior, mēnsus sum, īrī (altindisch māti-ḥ, Maß, griechisch μητις, Rat, Klugheit), messen, abmessen
I)eigentlich
A)im Allgemeinen
agrumCic.
nummos, das Geld wegen der Menge nicht zählen, sondern messen (mit dem Scheffel usw.)Hor.
pedes syllabis, nach Silben messen (beurteilen)Cic.
metior annum, ich messe das Jahr, das heißt teile es in Monate usw. (sagt Phöbus als Sonne)Ov.
passiv
quinque (circuli) sic in sphaera metiunturHygin. astr. 1, 6
agri glebatim metiebanturLact. de mort. pers. 23, 2
iussit metiri campos signarique agrosGromat. vet. 350, 20
mensa spatiaCic. de nat. deor. 2, 69
Partizip substantivisch
bene mensum dabo, ich will gut messenSen. nat. qu. 4, 4, 1
bonos viros luctu affici, malos re familiari incolumi frui neque mensum neque pensum fatorum lanificum duco (der Parzen)Fronto de nep. amiss. 2. p. 233, 12 N.
cuius mensa pensaque distinctaApul. de mund. 3
B)prägnant
1)zumessen = messend zuteilen
frumentum exercituiCic.Caes.
vinumHor.
2)gleichsam messen, durchmessen = durchwandern, durchfahren, durchsegeln, zurücklegen, passieren
sacram viam, von dem gewichtigen Gang eines auf seinen Reichtum stolzen MenschenHor.
metiens iter annuum (luna) cursuCatull.
aquasOv.
aequor curruVerg.
iuga Pyrenes venatibusSil.
tantum aberat a continenti Pharos, quantum navis diurno cursu metiri plenis lata velis potestSen.
3)eine Zeit zurücklegen
duas partes lucis menso (sole)Ov.
quoad dies reliquos metiatur annusApul.
II)übertragen: nach etwas messen, ermessen = beurteilen
mit Ablativ des Maßstabesvergleiche Bünem. Lact. 6, 11, 12
omnia quaestu, suis commodisCic.
omnia voluptate (nach dem sinnlichen Vergnügen)Cic.
homines virtute, non fortunāNep.
odium in se aliorum odio suo in eosLiv.
mit ex und Ablativ
fidelitatem ex mea conscientia metior, ermesse ich infolge (zufolge) meines eigenen BewusstseinsPlanc. in Cic. ep.
me ex te metirisQuint.
ohne Ablativ des Maßstabes
vires suasQuint.
sua regnaLucan.
mit Ablativus instrumentalis
aliquid auribusCic.
oculo latusHor.
☞paragogischer Infinitiv metirierCic. Arat. 231
vulgärlateinisches Futur metiborVulg. psalm. 59, 8
Partizip metitus und Perfekt metitus sumUlp. dig. 32, 1, 52. § 1Apul. de Plat. 1, 14Lact. 6, 11, 12 und andere Eccl.s. Rönsch Itala p. 296
aktive Nebenform metio, wovon meti remFulg. myth. 1. p. 10 M. (Helm p. 6, 16 hat meterem)
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
mētior, mēnsus, īrī, deponent 1 MA-, to measure, mete
magnitudinem mundiCic.
nummos, i.e. have in great abundanceHor.
pedes syllabis, measure by syllablesCic.
annum, i.e. divideOv.
Hesperiam metire iacens, i.e. with your dead bodyVerg.
To measure out, deal out, distribute
frumentum militibusCaes.
exercitui si metiendum essetCic.
CaecubumHor.
To measure, pass over, traverse
Sacram viam, pace offHor.
aequor curru, sail throughVerg.
carinā aquasOv.
Figuratively, to measure, estimate, judge, value
suo metu periculaSall.
sonantia metiri auribusCic.
oculo latusHor.
omnia quaestu, by profitCic.
homines virtute, non fortunāNep.
se suo modulo ac pedeHor.
nec se metitur ad illum modum, i.e. accommodates herselfIuv.
quanto Metiris pretio, quod, etc.Iuv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu