dem Stamm eigene Dekl.

cīvis cīvis  m/f

(Gen. Pl. -ium)

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cīvis, is, generis communis (vergleiche althochdeutsch hīwo, Gatte, hīwa, Gattin, altindisch çéva-h, traut, lieb, wert)

I)Bürger, Bürgerin eines Staates (Gegensatz peregrinus, externus, hostis)

civis RomanusEnn. fr.Cic.und anderes. Drak. Liv. 40, 18, 16

civis improbus, perditusCic.

c. bonusCic.

cives veteres, noviLiv.

aliquem civem asciscereCic.

duarum civitatum civem esseCic.

esse pro civeCic.

facere aliquem civemNep.

fieri civem RomanumCic.

se pro cive Romano ferre (ausgeben)Liv.

se pro cive gerere (verhalten)Cic.

feminin

c. feminaPlaut.

c. virgoTer.

c. Attica, Bürgerin, Bürgerstochter aus AthenTer.

und so

virgo civis CorinthiaVitr.

civis Carthaginiensis, filia HasdrubalisLiv.

cives Romanas uxores ducereLiv.

übertragen

caeli civisFulg. myth. 1. p. 3 M.

II)insbesondere

A)Mitbürger, Mitbürgerin

cives tui, meiPlaut.Cic.

cives eorumLiv.

feminin

defende cives tuasPlaut.

B)der Bürger = der Untertan

imperare corpori, ut rex civibus suisCic. de rep. 3, 37

Ablativ gewöhnlich cive, doch auch civiPlaut. Pers. 475Cic. ep. 1, 9, 16; ad Att. 7, 3, 4Cic. Verr. 2, 32und dazu ZumptVergleiche Neue-Wagener Formenl.³ Bd. 1. S. 338

Nominativ Singular archaistisch ceivisCorp. inscr. Lat. 1, 176, 7 und öfter, Genitiv ceivis, Dativ ceivi, Nominativ und Akkusativ Plural ceiveis auf Inschriften

Akkusativ Plural civis, bei den Dichtern der augusteischen Zeit und auf Münzensiehe Wölfflins Archiv 11, 270 f

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

cīvis, is, ablative -vī or -ve, masculine and feminine 2 CI-, a citizen (opp. peregrinus)

RomanusCic.

bonus et fortisCic.

impiiCic.

cives cum civibus de virtute certabantSall.

AtticaTer.

RomanaCic.

O cives, cives! my fellow-citizensHor.

trepidos civīs exhortorOv.

omnes cives tuiCic.

imperare corpori, ut rex civibus suis, subjectsCic.

Figuratively

civis totius mundi, a citizen of the worldCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu