konsonant.-Konjugation

animadvertere

animadvertō  animadvertī  animadversum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

animadverto (animadvorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere (aus animum adverto, siehe ad-verto Nummer II, A, b)

I)den Geist oder den Sinn oder seine Aufmerksamkeit auf etwas richten, aufmerken, beachten, wahrnehmen (in dem Sinn: seinen Vorteil und dergleichen wahrnehmen)

rem suamTer.

in praesens haud animadversum (prodigium)Tac.

non animadverti in paceCic.

mit folgendem indirekten Fragesatz

ut animadvertatur quidquid faciasCic.

me obsecras amantissime, ne obliviscar vigilare et ut animadvertam quae fiantCic.

mit folgendem ut oder ne und Konjunktiv

illud me non animadvertisse moleste ferrem, ut ascriberem te in fano pecuniam iussu meo deposuisse, nisi etc., meiner Aufmerksamkeit entgangen ist (= ich übersehen habe)Cic. ep. 5, 20, 5

tamen admonendi sunt, ut animadvertant, ne callida assentatione capianturCic. de amic. 99Cic. de off. 2, 68Liv. 4, 56, 12

Daher als terminus technicus

a)vom Liktor, der achtgeben, aufpassen musste, dass dem Konsul bei seinem Erscheinen Platz gemacht und ihm die gehörige Achtung bezeigt wurde

consul animadvertere proximum lictorem iussitLiv. 24, 44, 10

b)vom Volk, dem der Liktor aufzumerken, achtzuhaben befahl

consule theatrum introeunte, cum lictor animadverti ex more iussissetSuet. Caes. 80, 2

II)übertragen

A)als Folge der angewandten Aufmerksamkeit bemerken, gewahr werden, wahrnehmen (im allgemeineren Sinn als oben), sehen, ersehen, erkennen, abnehmen

ecquid animadvertis horum silentium?Cic.

animadv. aliquem scribentemNep.

ne (milites) ex oppido (von der Stadt aus) animadverterenturCaes.

si quod (peccatum) est animadversumCic.

his animadversisVerg.

boni seminis sues animadvertuntur a facieVarr.

mit folgendem AcI

postquam id vos velle animum advorteramTer. Phorm. 909

animadvertit Caesar unos ex omnibus Sequanos nihil earum rerum facereCaes.

si animadvertissent audere adversus se tam exiguis copiis pugnareNep.

animadvertebas igitur versus ab iis admisceri orationiCic.

equidem etiam illud animadverto lenitate verbi rei tristitiam esse mitigatamCic.

animadverti et didici ex tuis litteris te omnibus in rebus habuisse rationem, ut etc.Cic.

mit folgendem NcI

sed quaedam (leges) istic esse animadvertunturGell. 20, 1, 4

mit folgendem indirekten Fragesatz

ut adsint, cognoscant, animadvertant, quid de religione, pietate, sanctitate existimandum sitCic.

quod quidem quale sit etiam in bestiis quibusdam animadverti potestCic.

mit cum und Konjunktiv

animadversum saepe est, cum cor animantis alicuius evulsum ita palpitaret, ut etc.Cic. de nat. deor. 2, 24

mit folgendem fore, ut und Konjunktiv*Auct. b. Hisp. 36, 2 ed. Dinter (wo Vulg. bloß ut und Konjunktiv)

im Zusammenhang absolut

ut etiam possumus hinc animadvertereVitr. 10, 16, 5

B)prägnant

1)wie unser »etwas jemandem übel oder missfällig vermerken«, das heißt ahnden, rügen, strafen

a)infolge amtlicher oder väterlicher Berechtigung gegen jemanden rügen, an ihm ahnden, ihn bestrafen

gewöhnlich mit in aliquem ohne Objekt des Vergehens

in iudices quosdamCic.

in aliquem iureCic.

patrio iure in filiumLiv.

unpersönlich

sortitione animadvertitur in quosdamCic.

die Partizipien auch in Bezug auf das Vergehen

o facinus animadvertendum, die Strafe verdientTer.

ea primum ab illo animadvertenda iniuria estTer.

res animadvertendaCic.

multa animadversa severeSuet.

euphemistisch = jemanden mit dem Tod bestrafen, hinrichten

in aliquemTac. Suet.vergleiche Bremi Suet. Aug. 15

daher sogar animadversus = der »Hingerichtete«Paul. dig. 48, 24, 3

b)überhaupt: etwas rügen, tadeln

ea sunt animadvertenda peccata maxime, quae difficillime praecaventurCic.

in qua (voce) nihil offendi, nihil displicere, nihil animadverti possitCic.

quae omnia ingrata atque arrogantiae plena animadvertit in eoSuet.

2)die Gottheit beachten, ihr Achtung bezeigen

deos immortalesGell. 2, 28, 2

Perfekt animadversitApul. flor. 19 zweifelhaft cod. F. (aber Krüger animadversis)

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

animadvertō or -vortō or (older) animum advertō, (constr. as one word), tī, sus, ere animum + adverto, to direct the mind, give attention to, attend to, consider, regard, observe

tuam remTer.

eadem in paceCic.

sed animadvertendum est diligentius quae sit, etc.Cic.

animum advertere debere, qualis, etc.Nep.

ad mores hominum regendosLiv.

illud animadvertisse, ut ascriberem, etc. consul animadvertere proximum lictorem iussit, to call attention to the consul's presenceLiv.

To mark, notice, observe, perceive, see, discern

horum silentiumCic.

puerum dormientemCic.

quod quale sitCic.

Postquam id vos velle animum advorteramTer.

innocentes illos natos, etc.Nep.

haec ... utcumque animadversa aut existimata erunt, whatever attention or consideration be givenLiv.

his animadversisVerg.

illud ab Aristotele animadversum, the fact observed byCic.

To attend to, censure, blame, chastise, punish

ea ab illo animadvortenda iniuria est, deserves to be punishedTer.

O facinus animadvortendum, worthy of punishmentTer.

vox ... in quā nihil animadverti possit, there is nothing censurableCic.

neque animadvertere ... nisi sacerdotibus permissumTac.

verberibus in civīsSall.

si in hunc animadvertissemCic.

cum animadversum esset in iudicesCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu