a-Konjugation

praecipitāre

praecipitō  praecipitāvī  praecipitātum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

praecipito, āvī, ātum, āre (von praeceps)

I)transitiv: jählings herabstürzen

A)eigentlich und übertragen

1)eigentlich

aliquemCurt.

taurosCurt.

currum scopulisOv.

flumina, Wasserfälle bildenSen.

se e LeucadeCic.

se de turriLiv.

equites ex equisLiv.

saxa muroCaes.

senes pontibusOv.

ex eo se locoSen.

se petrisCurt.

aliquem in terram, zu Boden schleudernCurt.

curricula in amnemCurt.

se in fossasCaes.

Passiv: praecipitari, herabstürzen

praecipitatus equoIustin. 32, 1, 5

medial: sich jählings herabstürzen

cum alii super vallum praecipitarenturSall.

per (über) lubrica saxa praecipitatiCurt.

poetisch

lux praecipitatur aquis (= in aquas), die Sonne geht unterOv.

so auch

Scorpios in aquas praecipitaturOv.

reflexiv

praecipitare se, sich in eine Tiefe stürzenSuet. Aug. 27, 3; oder = eilig herabsteigen, eilig sich herabbegeben, Hals über Kopf herabrennenTer. adelph. 575

2)übertragen

a)leblose Subjekte herabbeugen

vitem, zu sehr herabbeugenCato

palmitem, herabsenken, unten anbindenColum.

b)Partizip: praecipitātus, der Zeit nach zu Ende eilend

noxOv.

quod adulescens praestitiid nunc aetate praecipitatā commutem? jetzt, da es mit dem Leben bergab gehtMat. in Cic. ep.

B)bildlich

a)herabstürzen

aliquem ex altissimo dignitatis graduCic.

daher: zugrunde richten

rem publicamLiv.

spemOv.

aegrumCels.

bellatores, unglücklich machenPlin.

b)hineinstürzen

se in exitiumCels.

arborem in senectam, vor der Zeit altern, vergehen lassenPlin.

Passiv: praecipitari, medial = hineinstürzen

in insidiasLiv. (wofür auch se pr. in insidiasLiv.)

c)dahinreißen, übereilen

furor iraque mentem praecipitantVerg. Aen. 2, 317

d)beschleunigen, übereilen

vindemiamColum.

obitum (den Untergang eines Gestirns)Cic. poët.

moras omnes, alle Hindernisse schnell aus dem Weg räumen, eilenVerg.

ne praecipitetur editio, übereilt werdeQuint.

consilia raptim praecipitata, übereilte EntschlüsseLiv.

e)drängen

mit Infinitiv

sociis dare tempus humandis praecipitant curaeVerg. Aen. 11, 3Stat. Theb. 1, 679

mit AcI

Argum Tiphynque vocat pelagoque parari praecipitatVal. Flacc. 2, 391

II)intransitiv: (sich) herabstürzen

A)eigentlich und übertragen

1)eigentlich

in fossamLiv.

in puteum apertum ex equoLiv.

in vallem insessam ab hostibus, hinabgeratenLiv.

Nilus praecipitat ex montibusCic.

2)übertragen: der Zeit nach zu Ende eilen, sich zu Ende neigen

nox caelo praecipitat (ergänze in oceanum)Verg.

so auch

sol praecipitans, dem Untergang sich näherndCic.

hiems iam praecipitaveratCaes.

B)bildlich

a)im Allgemeinen

praecipitantem impellere, einem Stürzenden noch einen Stoß geben (= einen Unglücklichen noch unglücklicher machen)Cic.

pr. ad exitiumCic.

res publica praecipitans, rasch dem Untergang zueilendCic.

und so

cum in Italia ad Trasumennum et Cannas praecipitasset res Romana, die römische Macht dem Untergang nahe warLiv.

bildlich

sustinenda est potius omnis assensio, ne praecipitet, si temere processerit, sich überstürze (übereile)Cic. Acad. 2, 68

praecipitare istuc quidem est, non descendere, das heißt einen Sprung Hals über Kopf machen, nicht (Schritt vor Schritt) hinabsteigenCic. de nat. deor. 1, 80

b)hin-, hineinstürzen, -geraten

in amoremPlaut.

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

praecipitō, āvī, ātus, āre praeceps, to throw headlong, cast down, hurl down, precipitate

pilae in mare praecipitataeNep.

currum scopulis, hurl againstOv.

se ex altissimo muroCic.

sese in fossasCaes.

se (sc. de muro)Liv.

se in TiberimLiv.

se in medios ignīsCurt.

etiam pulcherrima, throw overboardIuv.

cum alii super vallum praecipitarentur, threw themselves downSall.

lux Praecipitatur aquis, sets in the oceanOv.

hac te praecipitato, run this way for life!Ter.

iis (parvis) minari, praecipitaturos alicunde, threaten to throw them downCic.

To rush down, throw oneself down, rush headlong, sink rapidly, drop, tumble, fall (of involuntary falling)

statim praecipitat in LiremCic.

nimbi In vada praecipitantVerg.

in fossamLiv.

sol praecipitansCic.

iam nox caelo Praecipitat, is sinkingVerg.

hiems iam praecipitaverat, had come to an endCaes.

Figuratively, to throw down, hurl down, precipitate

praecipitari ex altissimo dignitatis graduCic.

semet ipse praecipitare, destroy oneselfSall.

se in insidiasLiv.

furor iraque mentem Praecipitant, carry headlongVerg.

quosdam praecipitat potentia InvidiaeIuv.

nox praecipitata, decliningOv.

To hasten, hurry

quae Praecipitent obitum, hasten their settingCic.

praecipitata raptim consilia, precipitateLiv.

moras, i.e. exchange for hasteVerg.

dare tempus Praecipitant curae, hastenVerg.

To fall down, fall, sink, be ruined

ubi non subest, quo praecipitet, may tumble downCic.

cum ad Cannas praecipitasset Romana resLiv.

ad exitium praecipitansCic.

To be too hasty, be precipitate

sustinenda est adsensio, ne praecipitetCic.

praecipitare istuc quidem est, non descendere, to jump at a conclusionCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu