Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
calidus a um
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
calidus (zusammengezogen caldus), a, um, Adjektiv mit Komparativ und Superlativ (caleo) = θερμός, warm, heiß (Gegensatz frigidus, kalt, und tepidus, lau)
I)eigentlich
a)physisch
omne quod est calidum et igneum cietur et agitur modo suoCic.
calidior est vel potius ardentior animus quam hic aërCic.
urceus calidusPlaut.
fornax calidusLucil. fr
venti calidiPs. Quint. decl.
aqua calida Sen
aqua modice c. (Gegensatz aqua ferventissima)Col.
oleum calidumCels.
vinum c., bene c.Cels.
aes maxime c.Cels.
regio c.Vitr.
loca c. (Gegensatz frigida, algentia)Vitr.Plin.
dies c.Quint.
solis calidior aura (Wärme)Varr. fr.
hiemes calidissimaeVitr.
zusammengezogene Form
caldus agerCato
caldi pedesVarr.
sol caldusVarr.
lavatio caldaVarr. LL.Vitr.
substantivisch
α)calida oder calda, ae, feminin (ergänze aqua), warmes WasserCatoSen.und andere
calidā lavariPlin.
β)calidum oder caldum, ī, neutrum (= το θερμόν, ergänze ὕδωρ), Warmes, das heißt warmes Getränk (Wein mit siedendem Wasser gemischt, Glühwein)Plaut.Varr. LL.
caldum meiere et frigidum potarePetr.
γ)calida, ōrum, neutrum, Warmes (Gegensatz frigida)Ov. met. 1, 9, inbesondere warme, heiße Gegenden (Gegensatz frigida)Plin. 21, 36
so auch
calidissima (Gegensatz frigidissima)Plin. 15, 3
Daher als Eigenname: Calidae Aquae (Ὕδατα Θερμά, »Warmbrunnen«), Badeort in Zeugitana an der Bucht von Karthago bei Tunis, jetzt Hammam GurbosLiv. 30, 24, 9
b)animalisch
corpusCels.Curt.
manusCels.
iecurFrontin.
vulnusOv.Curt.
calida adhuc vulneraSalv.
II)übertragen
A)wie θερμός = feurig, hitzig, heftig, eifrig, leidenschaftlich, unüberlegt, unbesonnen, übereiltvergleiche die Auslgg. zu Liv. 35, 32, 13; Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 53; Drak. Sil. 15, 337
equusVerg.
calidus iuventāHor.
redemptorHor.
caldior estHor.
consilium calidum, calidiusCic. Liv.s. Fabri Liv. 22, 24, 2
vide ne nimium calidum hoc sit modoTer.
Daher als Eigenname Caldus (Hitzkopf)
ut si dicamus idcirco aliquem Caldum vocari, quod temerario et repentino consilio sitCic. de inv. 2, 28
B)gleichsam »noch warm«, noch frisch = auf der Stelle herbeigeschafft, ~ gemacht usw.
opus est quadraginta minis celeriter calidisPlaut.
mendacium c., frischbackene LügePlaut.
so auch
consiliumPlaut.vergleiche Brix Plaut. mil. 226
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
calidus and (poet.) caldus, adjective with comparative 3 CAL-, warm, hot
omne quod est calidumCic.
calidior quam aëCic.
cruorOv.
de pectore flumen (sanguinis)Verg.
plural neuter as substantive
Frigida pugnabant calidis, cold with heatOv.
Singular feminine as substantive, warm water
lavi calidāTac.
Figuratively, fiery, rash, eager, spirited, fierce, impassioned, vehement
equus animis, of a fiery spiritVerg.
redemptorHor.
iuventāHor.
Inconsiderate, hasty, rash
Vide ne nimium calidum hoc sitTer.
consiliaCic.
consilia calidioraLiv.
Caldior est, too quick of temperHor.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu