konsonant.-Konj. (i-Erw.)
circumspicere
circumspiciō circumspexī circumspectum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
circum-spicio, spexī, spectum, ere (circum und specio), rings umherblicken
I)intransitiv und (altlateinisch) reflexiv: sich rings umsehen, rings umherblicken oder umherschauen, rundum sehen, ~ schauen
1)eigentlich
circumspicio; nemo (est)Ter.
circumspicio; nusquam (es)Ter.
circumspicit ille atque, ubi sit, quaeritOv.
qui in auspicium adhibetur nec suspicit nec circumspicitCic.
pavidum primo nusquam circumspicientem aut respicientem secutumLiv.
diversi circumspicimus oder circumspiciuntPacuv. fr.Verg.
circumspicit (sieht sich [ängstlich] ringsum), aestuatCic.
usque eo te diligis et magnifice circumspicis (blickst stolz um dich her), ut etc.Cic.
circumspicere fratremSen. rhet.
late circumspiciendi libertas, eine weite freie AussichtQuint.
mit folgendem Frage- oder Finalsatz
Than. circumspicedum, num quis est, sermonem nostrum qui aucupet. Theur. Tutum probest. Than. Circumspice etiam (noch einmal). Theur. NemostPlaut.
atque suus coniunx, ubi sit, circumspicitOv.
circumspicedum, ne quis nostro hic auceps sermoni sietPlaut.
und (altlateinisch) reflexiv
Call. Circumspicedum te ne quis adsit arbiter. Meg. Non est. Call. Sed quaeso identidem circumspicePlaut. trin. 146 sq.
2)übertragen: sich (mit dem geistigen Auge) überall umsehen, Umschau halten
mit folgendem indirekten Fragesatz
circumspicite celeriter animo, qui sint rerum exitus consecutiCic. de legg. 2, 42
vide, quaere, circumspice, si quis est forte ex ea provincia, qui te nolit perisseCic. Verr. 3, 180
cum circumspicerent patres, quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius NeroLiv. 27, 34, 1
II)transitiv
A)rings umhersehen auf usw., rings ansehen, rings betrachten, rings in Augenschein nehmen, rings übersehen, rings überblicken
1)eigentlich
urbis situmLiv.
montibus fluminibusque clausam regionemLiv.
lucosOv.
oculis Phrygia agminaVerg.
ne ex medio quidem cornua suaLiv.
de septem totum orbem montibusOv.
suaLiv.
habitum suumPlin. ep.
amictusOv.
und so
se, sich rings betrachtenVarr. sat. Men. 490
von leblosen Subjekten
in latus omne patens turris circumspicit undasOv. her. 6, 69
2)übertragen: etwas im Geist allseitig betrachten = genau (wohl) beachten, ~ erwägen, ~ überlegen, genau (wohl) zusehen
circumspicite paulisper mentibus vestris hosce ipsos hominesCic.
circumspicite procellasCic.
haec et talia circumspicienda sunt in omni officioCic.
c. omnia membra rei publicaeCic.
omnes imperii viresLiv.
omniaCic.
dicta factaqueLiv.
omnia periculaCic.
infrequentiam militumTac.
und
c. se = einen Blick auf sich werfen, erwägen, wer man seiCic. parad. 4, 30; oder = auf sich achten, für sich sorgenAuct. b. Afr. 47, 2
und so
Romanus sermo magis se circumspicit (achtet mehr auf sich selbst, ist umsichtiger) et aestimat praebetque aestimandumSen. ep. 40, 11
mit folgendem indirekten FragesatzCic. Mur. 13Sall. hist. fr. 2, 41 (50) § 10 (= orat. Cottae § 10)Sen. ep. 70, 5Calp. ecl. 5, 95
mit folgendem ut oder ne und Konjunktiv = darauf achten, dass oder dass nicht
c. diligenter, ut etc.Cic. ad Q. fr. 1, 1, 3. § 10
c. timidā mente, ut etc.Ov. trist. 1, 1, 87
c. curiose, ne etc.Cels. 5, 26. no. 1
circumspice, ne etc.Calp. ecl. 5, 73
B)nach einem Gegenstand umherblicken, umherschauen, rings sich umsehen
1)eigentlich
visum ab se Ambiorigem in fugaCaes.
fragoremStat.
AthinVerg.
saxum ingensVerg.
regionem, quā evaderetFrontin.
2)übertragen: sich nach etwas umsehen = etwas ausfindig zu machen oder aufzutreiben suchen
alium arietemVerg.
rhetorem Latinum, praeceptoresPlin. ep.
externa auxiliaTac.
autumno tecta et recessumLiv.
occasionemSen.
fugamTac.Iustin.
reliqua eius consilia animoCaes.
tuta consiliaIustin.
mit Dativ (wem? für wen?)
diem bello, auf einen für den Kr. günstigen Zeitpunkt lauernSall. fr.
locum fugaeCurt.
sedes sibi aptasMela
peregrinos sibi regesIustin.
☞Synkopiertes Perfekt circumspextiTer. adelph. 689 und Infinitiv circumspexeVarr. sat. Men. 490
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
circumspiciō, ēxī (perfect circumspēxtīTer.), ectus, ere circum + specio, to look about, cast a look around, observe, see
circumspicio; nusquam (sc. te video)Ter.
coniunx ubi sitOv.
nec suspicit nec circumspicitCic.
nusquam circumspiciens aut respiciensLiv.
Figuratively, to exercise foresight, be cautious, take heed
esse circumspiciendum diligenter, ut, etc.Cic.
To view on all sides, survey
sua circumspicere quid secum portare possetCaes.
amictūs, to reviewOv.
turris circumspicit undas, commandsOv.
To descry, get sight of, discern
saxumVerg.
Figuratively, to view mentally, survey, ponder, weigh, consider
consilia animoCaes.
circumspectis rebus omnibusCic.
procellas quae impendentCic.
circumspicere, quibus necesse sit, etc.Cic.
animo, qui sint exitūs rerumCic.
quosnam consules facerentLiv.
usque eone te diligis et magnifice circumspicis? are you so haughty? Cic.
To look about for, seek for
tecta ac recessumLiv.
alium (arietem)Verg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu