a-Konjugation
praestāre
praestō praestitī praestitum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
2. prae-sto, stitī, stitum (und stātum), stātūrus, āre
I)intransitiv: voranstehen, bildlich: vorzüglicher sein, Vorzüge haben, sich auszeichnen
inter suosCic.
in aliqua reLucr., und bloß aliqua reCic.
im üblen Sinn
probroSall.
mit dem Dativ oder Akkusativ dessen, vor dem man Vorzüge hat: vor jemanden sich hervortun, sich auszeichnen, ihn übertreffen
alicuiTer. Cic.
bestiisCic.
alicui aliqua reCic.
aliquem aliqua reNep. Liv.
praestat, es ist vorzüglicher, es ist besser, es ist geratener, mit folgendem Infinitiv
praestat in eandem recĭdere fortunamCic.
sed motos praestat componere fluctusVerg.
mit folgendem quam
nimio impendiosum praestat te quam ingratum dicierPlaut.
pudere quam pigere praestatPlaut.
mori millies praestitit quam haec patiCic.
ut ei mori potius quam servire praestaretCic.
in der indirekten Frage mit folgendem ne … an
copiasne adversus hostem ducere, an castra defendere, an fugā salutem petere praestaretCaes.
II)transitiv (aus praes-sto, stehe als Bürge), für jemanden oder eine Sache stehen, gewährleisten, einstehen, sich verbürgen, etwas auf sich nehmen, etwas vertreten, für etwas haften
A)eigentlich
alios, ceterosPlin. pan.
Messallam CaesariCic.
in hac custodia provinciae non se unum, sed omnes ministros imperii sui sociis et civibus et rei publicae praestare, nicht für sich allein, sondern auch für alle untergeordneten Beamten den B. usw. verantwortlich seinCic.
damnum emptori, für den Schaden einstehen, Entschädigung (Ersatz) leistenCic. (so auch quidquid est incommodi in mancipio, id praestare debet venditorCic.)
invidiamCic.
nihilCic.
periculumCic.
factum alicuiusCic.
a vi, für GewaltCic.
so auch de re, wegen usw.Cic.
de meCic.
mit folgendem AcI
nullos (praedones) fore quis praestare poteratCic. Flacc. 28
mit folgendem ne und KonjunktivPlin. 25, 16; 28, 115; 29, 85
B)übertragen (weil man glauben kann, dass das, wofür wir stehen, auch erwiesen, geleistet, getan und erhalten werden wird)
a)machen, tun, verrichten
suum munusCic.
officium, erfüllenCaes., alicui (gegen jemanden)Caes.
assuetam vicem (Amt)Phaedr.
quae tibi iucunda praestaboCic.
bellumLucr.
b)leisten, halten, erhalten
fidem (sein Wort, Versprechen)Cic. Liv.
pacemLiv. Sall. hist. fr.
quietem regnoIustin.
c)jemanden oder etwas in einem gewissen Zustand erhalten, mit doppeltem Akkusativ
aliquem incolumemHor.
socios salvosCic.
aliquem tutumVal. Max.
integram incorruptamque epistulam et facilem legiGell.
und prägnant: jemanden oder etwas wohl erhaltenOv.
rem publicamCic.
omniaLucr.
aliquem finibus certis, in den Grenzen erhaltenCic.
alicui aequor, ebnen, ruhig machenOv.
d)dartun, zeigen, an den Tag legen, beweisen
omniaCic.
fidemCic. Liv.
voluntatemCic.
benevolentiamCic.
reflexiv praestare se, sich zeigen
victoria se praestetOv.
und praestare se mit Akkusativ eines Prädikats: sich als den und den zeigen, bezeigen, erweisen, betragen
praesta te eumCic.
se incolumemLucr.
se invictumOv.
e)erhalten, beibehalten, fortsetzen
memoriam benevolentiaeCic.
consuetudinem Vatin. in Cic. ep.
f)erweisen, widerfahren lassen
alicui officiaHirt. b. G.
alicui pietatemCic.
honorem debitum patriCic.
hoc unum mihi praesta beneficiumSen. rhet.
uno eodemque momento rem maximam invicemPlin. pan.
geben, gewähren
stipendium exercituiLiv.
milites, stellenEutr.
honores, vergebenEutr.
pacem Eutr.
terga alicui, vor jemanden fliehenTac.
cum senatus sententiam praestaret, seine Stimme abgabCic. Pis. 80
leihen
aures verbisPs. Quint. decl. 19, 13
zahlen, entrichten
quaterna milia pondo argentiEutr. 4, 2
ut dimidium eorum tributorum praestarent, quae regibus praestitissentEutr. 4, 7
g)gewähren, gewiss verschaffen
voluptatem perpetuam sapientiCic. de fin. 2, 89
☞Ungewöhliches Perfekt praestavitIustin. inst. 2, 1. § 25Paul. dig. 5, 3, 36. § 1Interpr. Iren. 4, 37, 2 und 38, 1, praestavimusIustin. inst. 2, 7 § 2Paul. dig. 3, 5, 19. § 4, praestarimUlp. dig. 22, 1, 37
Infinitiv Futur Passiv praestatum iriPompon. dig. 18, 1, 66 pr., praestitum iriIavolen. dig. 18, 4, 10
Partizip Perfekt praestatusPlin. 25, 25, praestitusLiv. 43. 18, 11Prud. perist. 14, 17Paul. Nol. 17, 192Symm. epist. 8, 1 und 10, 83
Partizip Futur Akkusativ gewöhnlich praestaturuss. Neue-Wagener Formenl.³ 3, 590; doch auch praestiturusTryphon. dig. 23, 3, 78. § 3Sulp. Sev. chron. 1, 26, 4Gromat. vet. 35, 2Vulg. Ios. 21, 43 und 23, 14
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
prae-stō, itī, itus (Participle future praestatūrus), āre, to stand out, stand before, be superior, excel, surpass, exceed, be excellent
suos inter aequalīsCic.
civitas hominum multitudine praestabatCaes.
sacro, quod praestat, peractoIuv.
probro atque petulantiā maxume, to be pre-eminentSall.
virtute omnibusCaes.
quā re homines bestiis praestentCic.
pingendo aliisCic.
praestare honestam mortem existimans turpi vitaeNep.
quantum ceteris praestet LucretiaLiv.
virtute ceteros mortalesLiv.
gradu honoris nosLiv.
imperatores prudentiāNep.
Impersonal with subject-clause, it is preferable, is better
sibi praestare, quamvis fortunam pati, quam interfici, etc.Caes.
mori milies praestitit, quam haec patiCic.
motos praestat componere fluctūsVerg.
To become surety for, answer for, vouch for, warrant, be responsible for, take upon oneself
ut omnīs ministros imperi tui rei publicae praestare videareCic.
ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, i.e. that we have nothing to answer for if free from guiltCic.
impetūs populi praestare nemo potest, answer for the outbreaks of the peopleCic.
emptori damnum praestari oportere, compensation ought to be madeCic.
nihil, be responsible for nothingCic.
quod ab homine non potuerit praestari, what none could guaranty againstCic.
tibi a vi nihil, give no guaranty againstCic.
meliorem praesto magistro Discipulum, warrantIuv.
quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?Cic.
Illius lacrimae praestant Ut veniam culpae non abnuat Osiris, insureIuv.
To fulfil, discharge, maintain, perform, execute
in pugnā militis officiaCaes.
amicitiae ius officiumqueCic.
praestiti, ne quem pacis per me partae paeniteat, have taken careLiv.
quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo, will keep the promiseCic.
ei fidemLiv.
mea tibi fides praestabiturCic.
pacem cum iis populus R. praestitit, maintainedLiv.
argenti pondo bina in militem, pay as ransomLiv.
tributa, payIuv.
triplicem usuramIuv.
To keep, preserve, maintain, retain
pueri, quibus videmur praestare rem publicam debuisseCic.
nepotibus aequorOv.
omnīs socios salvos praestare poteramusCic.
Incolumem me tibiHor.
To show, exhibit, prove, evince, manifest, furnish, present, assure
mobilitatem equitum in proeliisCaes.
in iis rebus eam voluntatemCic.
consilium suum fidemqueCic.
honorem debitum patriCic.
senatui sententiam, to give his voteCic.
terga hosti, i.e. fleeTac.
voluptatem sapienti, assureCic.
praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc.Cic.
teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae, show thyself constantOv.
vel magnum praestet Achillen, approve himself a great AchillesVerg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu