Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
contrārius a um
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
contrārius, a, um (contra)
I)gegenüber (auf der anderen Seite) befindlich, ~ liegend, ~ stehend
contraria litora AsiaeMela
contraria aurisPlin.
collis nascebatur adversus huic (diesem gegenüber) et contrarius (auf der anderen Seite, auf dem anderen Ufer des Flusses)Caes.
c. vulnera, vorn auf der Brust (gewöhnlich adversa vulnera)Tac. hist. 3, 84
c. aes grave, was dagegen in die (andere) Waagschale gelegt wirdPaul. ex Fest. 64, 12
mit Dativ
Carmaniis c. parsMela
soli c. gemmaPlin.
oder mit inter se
c. inter se urbesPlin.
binae partes terrae contrariae inter se diversaeque (von Orient und Okzident)Lact.
II)ganz entgegengesetzt, auf der ganz entgegengesetzten Seite befindlich, von der ganz entgegengesetzten Seite kommend, nach der ganz entgegengesetzten Seite gehend
A)eigentlich
tellus c.Ov.
c. quadriremes, einander entgegenkommende, sich begegnendeSuet.
c. ictus, vom Gegner kommender (geführter) StoßCic.
c. fluctus (Woge)Val. Max.
c. ventus, GegenwindLact.Ps. Quint. decl.
in contrarias partes fluere (von Flüssen)Cic.
in contrariam partem revinciri (von Balken)Caes.
und (Gegensatz)
copulari contrariāque regione (Richtung) labiCic.
contrario amne (gegen den Str., stromaufwärts) subvehere aliquidPlin.
mit Dativ
tigna iis c. binaCaes.
vento c. aestus, dem W. entgegenströmendeOv.
classi c. flamina, gerade entgegenwehendeOv.
im Vergleich mit folgendem atque (als)
qui versantur retro contrario motu atque caelumCic. de rep. 6, 17
und so auch mit folgendem
ac (als) bei Val. Max. 1, 6, 11
substantivisch: contrārium, iī, neutrum, die entgegengesetzte Seite
in contrarium cadere umbrasPlin.
pilum in contr. vertere (ganz umkehren)Plin.
in contr. nare (stromaufwärts)Plin.
B)übertragen
1)im Allgemeinen: entgegengesetzt, schnurstracks zuwiderlaufend, kollidierend, kontrastierend usw.
a)adjektivisch
c. quaedam visCic.
aut bono casu aut contrarioCic.
c. epistulae, Widersprüche enthaltendeCic.
c. legesQuint.
sententiaeVal. Max.
contraria diversaque inter se pugnantia naturae studia cupiditatesqueCic.
c. pars causaeCic.
in contrarias partes disputare oder disserere de aliqua re, für und gegen (pro und contra) sprechenCic.
mit Genitiv
huius virtutis contraria est vitiositas, das Gegenteil dieser T. ist die L.Cic.
mit Dativ oder inter se (einander)
qui color fuit albus, nunc est contrarius alboOv.
dementia res est sanitati contrariaSen. rhet.
clementiae contrariam imperiti putant severitatemSen.
nihil malum esse, nisi quod virtuti contrarium essetCic.
illi virtuti contrarium vitium est inaequalitasQuint.
omnis voluptas honestati est c.Cic.
orationes inter se c., Aeschini et Demostheni (die eine pro, die andere contra)Cic.
opiniones inter se c.Quint. (neben diversae opiniones)
›non ambulare‹ enim et ›non stare‹ et ›non currere‹ contraria inter sese non sunt, quoniam ›contraria‹ ea dicuntur, quae simul vera esse non queuntGell.
b)substantivisch: contrārium, iī, neutrum, und Plural contrāria, ōrum, neutrum, das Entgegengesetzte, das Gegenteil, der Kontrast
α)Singular
αα)überhaupt
in contrarium disputareTac. dial.
optimum ex contrario (Kontrast) nitetSen.
mit folgendem atque oder ac (als)
contrarium decernebat, ac paulo ante decreveratCic. II. Verr. 1, 120 Cic. de rep. 6, 17 (vergleiche Nummer II, A)
ex contrario (bei Nepos und nachaugusteisch e contrario), adverbial = im Gegenteil, im Gegensatz, dagegen
at ego hoc ex contrario contendoCic.
ut reliquorum imperatorum res adversae auctoritatem minuunt, sic huius ex contrario dignitas incommodo accepto in dies augebaturCaes.
apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur, nisi honesto locoNep. Eum. 1, 5
potest ergo aliquid moveri et non fluere, et e contrario non potest fluere, nisi in unam partemSen.vergleiche Haase Sen. op. tom. 2. praef. p. VI
so auch
per contrariumUlp. dig. 2, 4, 8. § 1und andere
ββ)als rhetorische Figur: der Gegensatz, die Antithese, der KontrastCornif. rhet. 4, 27Cic. de inv. 1, 42Iul. Rufin. de schem. lex. § 11
β)Plural
αα)überhaupt
conferre pugnantia et comparare contrariaCic.
tota in oratione sua secum ipsum pugnare, non modo non cohaerentia inter se dicere, sed maxime disiuncta atque contrariaCic.
adversa contrariis oder contraria contrariis referreCic.
diversae vocant animum in contraria curaeVerg.
mit Genitiv
earum (artium) contrariaCic. de fin. 4, 67
mit Dativ
quis non diversa praesentibus contrariaque exspectatis aut speret aut timeat?Vell. 2, 75, 2
qui contraria deo (das G. wie G.) faciatLact. de ira 3, 3
mit folgendem quam (als)
qui contraria faciat, quam deusLact. 3, 29, 13
und so Augustin. de civ. dei 8, 24; Claud. in Eutr. 2, 267
ββ)die Behauptungen der Gegenpartei, die GegengründeCic. de or. 2, 331
2)insbesondere
a)feindlich entgegenstehend, widerstrebend, ungünstig, abgeneigt
armaOv.
extaTac.
mit Dativ
quodsi forte tuis non est contraria votis (von einem Mädchen)Phaedr.
alqs mihi invenitur maxime c., als Widersacher, FeindPhaedr.
litora litoribus contrariaVerg.
substantivisch: contrāriī, ōrum, maskulin, die GegnerVitr. 3. praef. § 2Capit. Maximin. 10, 2
b)zweckwidrig, unzweckmäßig, nachteilig, verderblich (Gegensatz utilis)
otium maxime c. esseCaes.
quod maxime contrarium fuitAs. Poll. in Cic. ep.
ipsae exercitationes magna ex parte contrariae (sunt)Tac. dial.
mit Dativ
loca … Averna (vogellose) vocantur, quia sunt avibus contraria cunctisLucr.
monens philosophiam imperaturo contrariam esseSuet.
contrarium est mit folgendem Infinitiv, hoc facere contrarium estCol.
ne carmine quidem ludere contrarium fueritQuint.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
contrārius, adjective contra
Of position, lying over against, opposite
ripaCic.
collis huicCaes.
Phrygiae tellusOv.
contrario ictu transfixus, by a blow from the opposite directionLiv.
volnera, in frontTac.
Opposite, contrary, opposed, conflicting
defendere contrariam partemCic.
inter se pugnantia studiaCic.
disputare in contrarias partīs, on both sidesCic.
huius virtutis vitiositasCic.
iura omnibus aliisCic.
aestus ventoOv.
ex orationibus capita alterna inter se contrariaCic.
contrario motu atque caelum, opposite to that of the skyCic.
As substantive neuter, the opposite, contrary, reverse
contrarium est . . ut frigus calori, the antithesisCic.
lex imperans honesta, prohibens contrariaCic.
si ea volt ... sin autem contraria, etc.Nep.
vocant animum in contraria, in opposite directionsVerg.
in contraria versus, transformedCic.
vitia quae sunt virtutum contraria, the oppositesCic.
ex contrario, on the contrary, on the other handCaes.
hoc ex contrario contendoCic.
e contrarioNep.
Hostile, inimical, antagonistic
TibiPhaedr.
litora litoribusVerg.
undis ignisOv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu