ire
coīre
coeō coiī coitum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
co-eo, coiī (selten coīvī), coitum, coīre (com und eo), zusammengehen, zusammentreffen, zusammenkommen, eine Zusammenkunft haben, sich versammeln
I)im Allgemeinen
1)von lebenden Wesen
a)als Freunde
milia crabronum coeuntOv.
mit Angabe »wie?«
cum frequentes coissentCurt.
coivere amicis animisCurt.
mit Angabe »wohin?«
eo (quo)Hor.
in oder ad regiamCurt.
in porticum LiviaePlin. ep.
PharsaliamCatull.
und (im Passiv unpersönlich)
locus, in quem coibaturTac.
mit Angabe »wo?«
usquamLiv.
CapuaeLiv.
und (im Passiv unpersönlich)
in cuius templo coireturSuet.
mit Angabe »wann?« und »von wo?«
coëunt certis diebusTac.
Idibus Septembribus magnus e regione tota coit populusPlin. ep.
mit Angabe »bei wem?«
ad ParmenionemCurt.
placuit occulte interfici ad quod coibaturPlin. ep.
mit Angabe »mit wem?«
cum rege Parthorum in insulaVell.
mit Angabe »wozu?«
ad audiendum pigre coiturPlin. ep.
b)als Feinde, sich (einander) nähern, zusammentreffen
iam agmina coibantCurt.
cetera turba coitOv.
inter se colisse viros et cernere ferroVerg.
2)von Leblosem, und zwar von Flüssigkeiten: sich ansammeln
coëuntibus aquis ex superiore fastigio in vallemCurt.
besonders im Körper
umor intus coitCels.
si pituita in os eius oder in stomacho coitCels.
frigidus Arcadibus in praecordia coit sanguis, dringt nach dem HerzenVerg.
vom Abstrakten
vix memini nobis verba coisse decem, gewechseltProp. 3, 15, 8
qui quidem mos in urbem ut tabes coieritSall. hist. fr. 4, 26 (59)
II)prägnant: zusammengehen, zusammentreten = sich vereinigen, sich verbinden
1)von lebenden Wesen
a)überhaupt
c. unāCaes.
coëat par iungaturque pariHor.
Tatium fortemque Quirinum binaque cum populis regna coisse suisOv.
mit Angabe »wozu?« (zu welchem Vereine?)
ut vaga illa multitudo coiret in populosQuint.
mit Angabe »zu welchem Zweck?«
ad iusta praestandaCurt.
besonders als militärischer terminus technicus: sich sammeln, sich konzentrieren
c. inter seCaes.
c. ad sonitum vocis, ut ad signumCurt.
mit Angabe »wohin?«
c. in unumLiv.
in formam iusti exercitusVell.
c. in orbem, und im Zusammenhang bloß coire, einen Kreis bildenLiv.
b)durch Beischlaf sich paaren, sich gatten, sich begatten
absolut oder mit cum und Ablativ, poetisch mit bloßem Dativ
c. stupro cum aliquoCurt.
c. cum viro, cum aliena uxoreQuint.
coire privignoOv.
alieno servo Gaius inst.
von Tieren
pecus coitOv.
cum pare quaeque suo coëunt volucresque feraequeOv.
c)in eine Verbindung zusammentreten, sich vereinigen, sich verbinden
α)zu gemeinsamem, besonders politischem Handeln gegen einen Dritten (bei Cicero besonders von der Verbindung zweier Amtsbewerber zur Verdrängung der übrigen Bewerber; vergleiche coitio)
duodecim adulescentuli coieruntNep.
mit Angabe »wo?«
in PiraeoTer.
mit Angabe »mit wem?«
cum eo per ArriumCic.
cum hoc tu coire ausus es, ut etc.Cic.
se neque cum quoquam de ea re collocuturum neque coiturumNep.
c. cum Graecis, sich verbündenIustin.
mit Angabe »gegen wen?«
adversus rem publicamLiv.
mit Angabe »wozu?«
in societatemTac.
in lites (von schlechten Anwälten)Plin. ep.
und
ad nullius non foederis societatemSuet.
in amicitiam coëant et foedera iungantVerg.
coëant in foedera dextrae, fügt die Hände zum B.Verg.
daher transitiv: eine Verbindung eingehen
societatem vel periculi vel laborisCic.
societatem caritatisCic.
societatem cum Caesare (Gegensatz societatem dirimere)Cic.
societatem neque sceleris neque praemii cum ullo homineCic.
societatem de municipis cognatique fortunis cum alienissimoCic.
im Passiv
societas coiturCic.
β)ehelich
sanctissimum coëuntium pignusCurt.
nihil obstat, quominus iustum matrimonium sit mente coëuntium, etiam si tabulae signatae non fuerintQuint.
hāc gener atque socer coëant mercede suorumVerg.
mit Angabe »wodurch?«
c. nuptiisCurt.
mit Angabe »mit wem?«
cum captivaCurt.
conubio cum primoribus suae gentisCurt.
2)von Leblosem: zusammengehen, -laufen, -schlagen, sich vereinigen, sich verbinden, sich schließen
a)überhaupt
sowohl von Flüssigem
tenues aquae, quarum fluxus etiamsi ultra paulum coit, aliquid tamen cavi relinquitQuint.
ubi (Nilus) rursus coitMela
coëuntibus aquisLact.
flammae coire properantesSen.
non coibunt in corpus unum latex vineus et latex aquaeSen.
amnes in artius coëuntCurt.
als auch von Festem (Gegensatz distare)
si palpebrae dormientis non coëuntCels.
labris coëuntibusQuint.
his, quae distabant, suā sponte coëuntibusSen.
in eo loco dehisse terram …; eo facto locum coisse (habe sich geschlossen)Varr. LL.
coëunt cornuaOv.
litora ex diverso prope coëuntiaMela
coit structura in modum carinaeCurt.
coëunt ripae in artumCurt.
c. in unum globum, sich zusammenballenLucr.
von Buchstaben usw.
asperrime inter se coëuntibus litterisQuint.
vocalibus in se ipsas coëundi naturaQuint.
quae (littera) cum quaque optime coëatQuint.
vom Abstrakten
perfectum quiddam fieri, cum omnia coierint, necesse estQuint.
non possunt ullis ista coire modisOv.
quaedam ne coire quidem in idem natura patiturSen.
alioqui duo contraria in uno coëunt, ut sit idem dare et accipereSen.
poetisch mit Dativ
ut placidis coëant immitiaHor. de art. poët. 12
b)von getrennten, gebrochenen Körperteilen, von Wunden usw.: zusammengehen, sich schließen
arteria incisa neque coit neque sanescitCels.
potest os coire et vulnus sanescereCels.
cutis vulnerata non coitPlin.
coxam fregit, quae parum apte collocata reluctante aetate male coiitPlin. ep.
und bildlich
vulnera ad sanum nunc coiēre meaProp.
neve retractando nondum coëuntia rumpam vulneraOv.
male sarta gratia nequiquam coit et rescinditurHor.; vergleiche coëuntis gratiae recentem cicatricem rescinderePetr.
c)von gemischten Gegenständen: (zu einer Masse) sich verdicken
simul coquuntur mel, galbanum; ubi autem coierunt etc.Cels.
ut defrutum et medicamenta coëantCol.
d)von Gegenständen, die in sich zusammenlaufen: gerinnen
si lac intus coiitCels.
ut (lac) coëatVarr.
coit formidine sanguisVerg.
bitumen spissatur et in densitatem coitPlin.
und durch Kälte = gefrieren
frigore cum premitur porro omnis terra coitque et quasi concrescitLucr.
mentiar, an coëat duratus frigore pontusOv.
☞Zusammengezogenes Perfekt coitStat. Ach. 1, 458; Theb. 8, 332Lampr. Heliog. 10, 5, coimusTer. eun. 539Fl. Ulp. dig. 17, 2, 58 pr., coierintCato r. r. 160Liv. 39, 14, 8, coissesCic. Phil. 2, 24, coissetVet. lex bei Cic. Clu. 144, coissentFlor. 3, 20, 3Ov. met. 4, 60, Infinitiv coisseVarr. LL. 5, 148Liv. 39, 14, 8Prop. 3, 15, 8Ov. fast. 6, 94
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
coëō, īvī or iī, itus, īre com- + eo, to go together, come together, meet, assemble, collect
in PiraeoTer.
matronae ad Venturiam frequentes coëuntLiv.
quo populus coibatHor.
certis diebus (ad concilium)Tac.
milia crabronumOv.
populi legationibus coëunt, by their representativesTac.
To come together in battle, meet, encounter
inter seVerg.
agminaCurt.
cetera turba coit, joins in the attackOv.
To come together, be united, gather, unite, combine
coëundi in unum spatiumLiv.
manus coit omnis in unumVerg.
qui unā coieruntCaes.
ut coëat par Iungaturque pariHor.
amnes in artius coëuntCurt.
membraOv.
coit formidine sanguis, congealsVerg.
digiti coëunt, grow togetherOv.
volnera coiere mea, have closedProp.
Inter se capita (arcūs)Verg.
ut placidis coëant immitiaHor.
memini nobis verba coisse, to have been exchangedProp.
Figuratively, to unite, join together, assimilate, combine, agree, ally oneself, conspire
cum hocCic.
principes tum unā coieruntCaes.
in foedera dextraeVerg.
Of a marriage contract
taedae quoque iure coissentOv.
conubio, nuptiisCurt.
cum captivāCurt.
Hac gener atque socer coëant mercede suorum, i.e. in the marriageVerg.
With societatem, to enter into partnership, make a compact, become an ally, associate, form a league
societatem laborisCic.
cum Caesare societatemCic.
cum LacedaemoniisNep.
societatem scelerisCic.
ad eam rem societas coiturCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu