Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig

sanus a um

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

sānus, a, um, gesund, heil

I)eigentlich (Gegensatz aeger)

pars corporisCic.

corpusCels.

pedesAugustin.

pecusVarro

sanissimus (homo)Cels.

vulnera ad sanum coiere, sind geheiltProp.

cancrum sanum facereCato

ulcera sana facere sine doloreCato

aliquem sanum facereCic.

si eo medicamento sanus factus estCic.

sanus fiet ex eo morboCato

Plural substantivisch

sani, Gesunde (Gegensatz male habentes)Augustin. in psalm. 38, 18

II)übertragen

a)gesund, in guter Beschaffenheit, unverdorben

res publicaCic.

res (Gegensatz res aegra)Sen.

armamenta (navis)Plaut.

vox, frei von NaturfehlernQuint.

ego sanus ab illis (vitiis), noch rein von usw.Hor.

b)vom Verstand usw.: gesund, unverdorben, richtig, dann in Bezug auf die Person: von gesundem, richtigem Verstand, vernünftig, gescheit (Gegensatz demens, insanus, ineptus)

mensCic. Ov.

sensus (Plural)Cic.

homoCic.

so auch

homines, Leute von gesundem, richtigem Gefühl, ~ Geschmack (Gegensatz inepti)Suet. Caes. 56, 2

bene sanusCic.

mentis bene sanae, ein Mann von gesundem UrteilHor.

male sanus, unklug, nicht recht gescheit, beschränkt, der Überlegung beraubt, nicht recht bei SinnenCic.Sen. Ov. oder schwermütigVerg.

satin sanus es? oder sanusne es? oder bloß sanus es? bist du recht klug? recht bei Verstand? bist du bei Trost?Plaut.Ter.

qui sanior, ac si etc.Hor.

quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam etc.Cic.

poetisch

sanus gurges, vernünftiger (= sanft strömender)Claud. cons. Mall. Theod. 235

mit Genitiv

satin tu sanus es mentis aut animi tui?Plaut. trin. 454

omnium rerum certe sanus esFronto epist. ad M. Caes. 1, 8. p. 24, 16 N.

c)von der Rede: nüchtern und besonnen, und vom Redner: von nüchterner und besonnener Sprache

genus dicendiCic.

sani oratoresCic.

Rhodii sanioresCic.

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

sānus, adjective with comparative and superlative 2 SAV-, sound, whole, healthy, well

pars corporisCic.

sensūsCic.

Si noles sanus, curres hydropicusHor.

eo medicamento sanus factusCic.

Figuratively, of the state, sound, safe, whole, unharmed

res publicaCic.

civitasLiv.

Of the mind, sound, rational, sane, sober, discreet, sensible

eos sanos intellegi necesse est, quorum mens, etc.Cic.

Satin' sanus es? in your senses?Ter.

mens beneHor.

vix sanae compos MentisOv.

illum male sanum putare, of unsound mindCic.

male sana (Dido), i.e. ravingVerg.

male sani poëtae, i.e. inspiredHor.

excludit sanos Helicone poëtas, soberHor.

bene sanus Ac non incautus, discreetHor.

rem publicam capessere hominem bene sanum non oportereCic.

nihil pro sano facturus, i.e. rationallyCaes.

Solve senescentem sanus equumHor.

tumultu etiam sanos consternante animos, self-possessedLiv.

ab illis (vitiis), i.e. free fromHor.

qui sanior, ac si, etc.Hor.

quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam? etc.Cic.

Of style, sound, correct, sensible, sober, chaste

nihil erat in eius oratione, nisi sanumCic.

(oratores) sanioresCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu