ultrā
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
ultrā (ergänze parte, von ulter)
I)Adverb
A)Positiv: ultrā, jenseits (Gegensatz citra)
1)eigentlich
cis Padum ultraqueLiv.
dextera nec citra mota nec ultra, weder nach dieser, noch nach jener Seite, weder rückwärts noch vorwärtsOv. met. 5, 186
2)übertragen: von dem, was jenseits einer gesteckten Grenze ist, geschieht = darüber hinaus, weiter hinaus
a)räumlich
α)eigentlich
neque retro regrediendi neque ultra procedendi oblatā facultateAuct. b. Afr.
ultra neque curae neque gaudio locum esse, weiter (über das Leben) hinausSall.
β)bildlich: weiterhin, weiter, ferner
estne aliquid ultra, quo progredi crudelitas possit?Cic.
verbis ut nihil possit ultraCic.
melius ultra quam citra stat oratio, sagt besser mehr als wengerQuint.
nihil ultra requiratisCic.
nullum ultra periculum vererenturCaes.
neque facturam ultra, sie wolle es nicht weiter (ferner) tunTac.
quid ultra (mehr) fieri potuit?
mit folgendem quam
ultra enim quo progrediar, quam ut veri videam similia, non habeoCic.
ultra quam satis est (weiter, als nötig ist) produciturCic.
und so
ultra quam satis est virtutem si petat ipsamHor.
remotum est, quod ultra quam satis est repetiturCic.
nihil ultra motum, quam ut etc.Liv.
ultra quam aestimari potest laudis avidusAur. Vict.
b)zeitlich: weiter hinaus, weiterhin
usque ad Accium et ultraQuint.
nec ultra bellum dilatum estLiv.
neque ultra fascia adhibenda estCels.
B)Komparativ: ulterius, übertragen = weiter, weiterhin
a)eigentlich
ulterius abitOv.
amnis progressus ulterius arenis bibitur et receptaturItin. Alex.
b)bildlich
ulterius ne tende odiisVerg.
non tulit ulterius, weiter, längerOv.
saevireVal. Max.
rogabat ulterius iusto, weiter, mehr, als recht istOv.
II)Präposition mit Akkusativ
1)räumlich: jenseits, über … hinaus (Gegensatz citra)
quia pars eius citra, pars ultra Taurum estLiv.
ultra Silianam villamCic.
ultra locumCaes.
ultra quinquagesimum lapidem (Gegensatz citra qu. lap.)Liv.
ultra terminum vagariHor.
2)übertragen
a)zeitlich: über … hinaus, über
ultra septimum diemCels.
ultra tempus inflammationisCels.
ultra extremum diemSen.
ultra bienniumTac.
ultra rudes annosOuint.
ultra SocratemQuint.
b)der Zahl oder dem Maß nach: über … hinaus, mehr als
modum, quem ultra progredi non oportetCic.
ultra modumQuint.
ultra viresVerg.
ultra eum numerumAuct. b. Alex.
ultra praescriptum, über das Gesetz hinaus, mehr, als das Gesetz erlaubtSuet.
ultra opiniones omniumIul. Val.
laboris ultra fidem (unglaublich) patiensSuet.
☞ultra zuweilen seinem Kasus nachgesetzt
quem ultraCic.
Euphratem ultraTac.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
ūltrā, adverb (for comparative and superlative see ūlterius, ūltimum), on the other side
Dextera nec citra mota nec ultra, neither on this side nor on thatOv.
Of time or degree, beyond, farther, over, more, besides, in addition
estne aliquid ultra, quo crudelitas progredi possit? any greater extremeCic.
quia ultra nihil habemusCic.
nec ultra bellum Latinum dilatum, longerLiv.
ultra enim quo progrediar, quam ut veri similia videam, non habeoCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu