konsonant.-Konjugation

complectī (conplectere)

complector  complexus sum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

com-plector, plexus sum, plectī (com und plecto), einen Gegenstand umschlingen, umfassen, konstruiert bei Angabe »womit?« mit Ablativ

I)eigentlich

1)mit den Händen, Armen, mit dem Körper usw. umschlingen, umfassen, umschlungen halten, umfasst halten, umarmen

α)von lebenden Wesen

eminentia saxaCurt.

saxa manibusCurt.

hastam manuCurt.

caput digitisOv.

hamos brachio (von den Polypen)Plin.

barbas (polyporum) vix utroque brachioPlin.

aram passis capillisOv.

oder bittend um Schutz flehend

dextram alicuiusCurt.

genuaQuint.

CaesaremCaes.

und zärtlich liebend umschlingen, umfasst halten, umarmen

dextram alicuiusVerg.

aliquem und aliquem artiusCic.

aliquem absentem cogitatione (im G.)Cic.

aliquem mediumLiv.

complexi alter alterum, Arm in ArmSen.

und feindlich festhaltend, beim Ringen usw.

aliquemCurt.

inter seNep.

complexi alter alterumSen.

c. aliquem mediumCurt.

und (absolut)

nequeunt complecti satis, sich umarmenPlaut.

quoad stans complecti possetNep.

β)von Leblosem

corpuscula complexa inter seLucr.

manus inter se complexaePlin.

claviculis suis quasi manibus quicquid est nacta complectitur (vitis)Cic.

ubi mollis amaracus illum floribus complectiturVerg.

und vom personifizierten Schlaf

me artior somnus complexus estCic.

sopor complectitur artusVerg.

2)räumlich umfassen, umschließen, umschlossen halten, im Umfang einnehmen

α)von Personen

animum mundi caeloCic.

ruris aliquantum depresso aratroOv.

alicuius effigiem fulvo in auro, einfassenOv.

als militärischer terminus technicus

locaCaes.

castris ampliorem locum supra ripamFrontin.

tantum spatiumCaes.

XIV milia passuumCaes.

aliquem obsidioneVell.

totius circuitum domus ita custodiis complexi sunt, ut nemo inde elabi posset, mit W. umstelltLiv.

β)von leblosen Subjekten

extimus (orbis caelestis), qui reliquos omnes complectiturCic.

mare terram complexumOv.

XXXV stadiûm murus urbem complectiturCurt.

arx ambitu XX stadia complexaCurt.

mundus quoniam omnia complexus est (neque est quicquam quod non insit in eo) perfectus est undique, umschließt = in sich schließtCic.

II)übertragen

1)gleichsam umfassen und festhalten

a)überhaupt etwas erfassen, einer Sache habhaft werden, sich bemächtigen

plures provincias complexus sum quam alii urbes ceperuntCurt.

totum terrarum orbem aut victoriis aut spe complexus (von Alexander)Val. Max.

quam (facultatem) quoniam complexus es, teneCic.

cum est (vis, Wirkung) idoneam complexa naturam, wenn sie eine empfängliche N. trifftCic.

b)einen Gegenstand mit Liebe, Vorliebe, Wärme umfassen, an einem Gegenstand festhalten, einen Gegenstand mit besonderer Vorliebe erfassen, sich eines Gegenstands annehmen, für einen Gegenstand sich interessieren, auf einen Gegenstand einen hohen Wert legen, einen Gegenstand hegen und pflegen

quos fortuna complexa est, die Schoßkinder des GlücksCic.

c. adulescentem totamque causam manumque veteranorumCic.

oratorem (den Redner = die Redekunst) celeriterCic.

philosophiamCic.

virtutem (Gegensatz virtutem aspernari ac refutare)Cic.

omnes cives caritateLiv.

aliquem omni comitateCic.

aliquem summā benevolentiāCic.

aliquem beneficioCic.

aliquem omnibus studiis suis, laboribus, vitae periculisCic.

c)mit dem Geist umfassen, zusammenfassen, in seinem ganzen Umfang übersehen, ~ erfassen, ~ auffassen und begreifen

gewöhnlich mit Ablativ animo, cogitatione, mente, cogitatione et mente, scientiā, memoriā

animo rei magnitudinem c.Cic.

animum corpore liberatum cogitatione complecti posseCic.

c. omne caelum totamque cum universo mari terram menteCic.

quod neque oculis neque auribus neque ullo sensu percipi potest, cogitatione tantum et mente complectimurCic.

scientiā c. quae ad philosophos atque oratores pertinentQuint.

haec infinita atque nova memoriā c.Cic.; vergleiche si longior complectenda memoriā fuerit oratio, einzulernen, zu memorierenQuint.

und so (ohne memoriā)

in iis quae scripsimus complectendisQuint.

und vom Gedächtnis selbst

quae memoria complectereturQuint.

selten ohne Ablativ

ista innumerabiliaCic.

formam ac figuram animi magis quam corporisTac.

d)mit einem Begriff, mit einer Benennung umfassen, unter einem Begriff (Gedanken) oder einer Benennung zusammenfassen

omnia unā comprehensioneCic.

utrumque unā appellationeQuint.

hoc (argumenti) nomine omnia, quae etc.Quint.

honesto (unter dem Anständigen) iustum, pium, religiosumQuint.

e)mit Worten umfassen, definieren, zusammenfassen, vollständig erfassen und wiedergeben

gewöhnlich mit Ablativ oratione, verbis, litteris (durch einen Brief), pluribus libris und dergleichen

nullo modo posse omnia istius facta aut memoriā consequi aut oratione complectiCic.

complectitur verbis, quod vultCic.

gratulationem quam confirmationem animi tui litteris complecti maluiCic.

c. praecepta philosophiae carmineQuint.

eo libro omnium rerum memoriam breviter et perdiligenterCic.

artem pluribus librisQuint.

plura paucisQuint.

ipsis syllabis verbaQuint.

selten ohne Ablativ

universam et propriam oratoris vim definire complectiqueCic.

viros amplissimos ad suum scelus, als Teilnehmer seines Verbrechens mit vorführenCic.

breviter causasQuint.

sed nolo pluribus, summam rem complectarLiv.

und besonders complecti decreto, ut etc., durch ein Dekret beschließen, dass usw.Vell. 2, 121, 1

und sententiā complecti causasCic. Phil. 14, 36 und bloß sententiā complectiCic. Phil. 14, 29, (bei Abgabe seiner Meinung im Senat) die Gründe für oder gegen zusammenfassen, -stellen

und als rhetorischer oder philosophischer terminus technicus: den Schluss zusammenstellen, den Schlusssatz (die Konklusion) machenCornif. rhet. 2, 47Cic. de inv. 1, 73; vergleiche complexio Nummer II, d, α

2)gleichsam räumlich umschließen

a)mit etwas einschließen

sententiam numero quodam c. et astricto et solutoCic. de or. 3, 175

b)in sich umfassen = in sich vereinigen, in sich begreifen, in sich schließen

populus Romanus orbem terrarum complectensLiv.

urbs omnia (alles = alles Angenehme oder Widerwärtige) complexaSen.

omnium partes corripere atque c.Nep.

omnes omnium caritates patria una complexa estCic.

omnes complectitur lexQuint.

quod (rerum cognitiones) habeant quiddam in se quasi complexum et continens veritatemCic.

quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videantur, vereinigt zu seinCic. Rosc. Am. 37

Aktive Form complectitVitr. 10, 2 (6), 11 R., complectitePompon. com. fr. 48, complector in passiver BedeutungCurio bei Prisc. 8, 18vergleiche Hertz Prisc. vol. 1. p. 35, 13Gargil. de arb. pomif. 2, 6Auct. tractat. in Luc. 1 (Scriptt. vet. nov. collect. ed Mai tom. 3. p. 191)

Partizip Perfekt passivCic. Rosc. Am. 37 M.Ulp. dig. 49, 1, 3. § 1Vergleiche Neue-Wagener Formenl.³ Bd. 3. S. 79

Futur complectebuntur (statt complectentur)Vulg. (Amiat.) Sirach 4, 13

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

complector or conplector, plexus, ī, deponent PARC-, PLEC-, to clasp, embrace, grasp

mulieremTer.

patremCic.

nepotesVerg.

dextram euntisVerg.

pedesVerg.

membra lacertisOv.

inter nosCic.

inter seLiv.

Te comitemVerg.

To grasp, clasp, seize, encircle, surround, compass, enclose

(vitis) claviculis quicquid est nacta complectiturCic.

amaracus illum Floribus conplectiturVerg.

spatium, to include (in fortifications)Caes.

Ruris quantum aratro Conplecti posses, i.e. plough aroundOv.

quoad stans complecti posset, grappleNep.

dextrā hostemVerg.

Figuratively, of sleep, to seize upon, enfold

sopor complectitur artūsVerg.

me somnusCic.

To grasp mentally, comprehend, understand

animum cogitationeCic.

alqdCic.

animoCic.

cum conplector animo, reperio, etc.Cic.

genus iudiciorumCic.

formam animi, to considerTac.

To comprise, express, describe, represent, explain, include, sum up, comprehend

facta orationeCic.

hoc uno complector omniaCic.

causas ipsā sententiā, sum up in the motion itselfCic.

Poet.

est talīs complexa preces, summed up her wishes inOv.

In philosophy, to draw a conclusion, make an inferenceCic.

To embrace, value, honor, care for

eum beneficioCic.

te benevolentiāCic.

caritate civīsLiv.

cunctam rem publicam res tuae gestae complexae sunt, have extended toCic.

To embrace, include

omnīs omnium caritates patria una complexa estCic.

quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videanturCic.

To seize, lay hold of, take possession of

(philosophiae) vis cum est idoneam complexa naturamCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu