Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
tardus a um
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
tardus, a, um (vielleicht verwandt mit traho), langsam, säumig
I)eigentlich (Gegensatz celer, citus, citatus, velox, agilis, sedulus)
1)im Allgemeinen
a)von lebenden Wesen
homoCic.
pecusCic.
asellus, iuvenciVerg.
asinusAugustin.
iumentaSen.
avis (vermutlich) TrappePlin.
qui sunt segnes et tardiSen.
proci loripedes, tardissimiPlaut.
erimus inter fortes fugacissimi, inter fugaces tardissimiSen. rhet.
Plural substantivisch
minus est gravis Appia tardis (den langsam Reisenden)Hor. sat. 1, 5, 6
mit in und Ablativ
non ille in litteris tardusSpart. Carac. 1, 4
tardior in scribendo, langsamer, insofern die Fertigkeit der Hand fehltQuint. 10, 3, 20
(Bibulus) erit, ut audio, in decedendo tardiorCic. ad Att. 7, 3, 5
mit Ablativ
incessu tardusPlin. 7, 76Solin. 1, 92
mit ad und Akkusativ
tardiores ad iniuriamCic.
eo tardior ad discedendum fui, quod etc.Cic.
vos existimationis illius periculum tardiores fecit adhuc ad iudicandumCic.
tardiores ad danda oder ad accipienda beneficiaSen.
ad id quod non licebat tardior pigriorqueVal. Max.
mit Genitiv
fugaeVal. Flacc. 3, 547
mit Infinitiv
et nectere tectos numquam tarda dolosSil. 3, 234
insbesondere: langsam im Handeln
provisor utilium, der immer zu spät auf das Nützliche bedacht istHor. de art. poët. 164
Apollo, langsam wirkend (dem Unternehmen jemands nicht günstig)Prop. 1, 8, 41
b)von sachlichen und abstrakten Subjekten
frumenti subvectioLiv.
tibicinis modiCic.
vox (Gegensatz cita)Cic.
omnia tarda adhuc et spissaCic.
tarda fluunt temporaHor.
Insbesondere
α)spät eintretend
NecessitasHor.
fataHor.
poenaCic.
portenta deûmCic.
noctesVerg.
tarda sunt quae in commune exspectantur, spät erst wird gewährt usw.Tac.
β)langsam vergehend, lange dauernd, nachhaltig
voxOv.
mensesVerg.
fataHor.
saporVerg.
2)(poetisch) prägnant: langsam machend, hemmend
podagraHor.
senectusHor.
neutrum Plural substantivisch
tarda, hemmende UmständeTac. Agr. 18
II)übertragen
a)von Personen
α)langsam, schwer von Begriff, stumpf, stumpfsinnig, träumerisch, dumm, substantivisch = der Schwachkopf, der Tropf
tardus esTer.
hebetes illi et supra modum tardiPlin. ep.
nimis indociles quidam tardique suntCic.
tardus in cogitandoCic.
si quis forte sit tardiorCic.
Plural substantivisch
laborat magister docens tardosAugustin. de mus. 4, 9. § 10
β)bedächtig
illi tardo cognomen pingui damusHor. sat. 1, 3, 58
b)von leblosen Subjekten
α)von Fähigkeiten und Tätigkeiten: langsam, stumpf
sensus hebetes et tardiCic.
ingeniumCic., ingenium tardum et hebes (Gegensatz mobile et erectum)Sen.
mentesCic.
Lentulus non tardis sententiis, war von schnellen BegriffenCic.
β)von der Rede: langsam, bedächtig, gemessen
tardior pronuntiatioQuint.
stilusQuint.
in utroque genere dicendi principia tarda suntCic.
tarda et supina compositioQuint.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
tardus, adjective with comparative and superlative, slow, not swift, sluggish, tardy
velox an tardus sitCic.
tardus aut fugiens laborisCaes.
iuvenciVerg.
ubi reliquos esse tardiores viditCaes.
tardior ad iudicandumCic.
in decedendo tardiorCic.
tardiores tibicinis modi et cantūs remissioresCic.
fumusVerg.
frumenti tarda subvectioLiv.
tarda Genua labantVerg.
senectusHor.
passusOv.
abdomenIuv.
Slow of approach, delaying, late
noctesVerg.
tardiora fataHor.
eo poena est tardiorCic.
Slow to pass, lingering, long
temporaHor.
menses, i.e. the long summer monthsVerg.
sapor, i.e. lingering in the palateVerg.
Figuratively, slow of apprehension, dull, heavy, stupid
vah, tardus esTer.
si qui forte sit tardiorCic.
In speech, slow, not rapid, measured, deliberate
in utroque genere dicendi principia tarda suntCic.
sententiisCic.
illi Tardo cognomen pingui damusHor.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu