u-Dekl. (4. Dekl.)

tumultus ūs  m

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

tumultus, ūs, maskulin (von tumeo), jeder Lärm, die lärmende Unruhe, das Getöse, Getümmel, der Aufruhr, Tumult

I)eigentlich

1)im Allgemeinen

CinnanusNep.

pugnaeLiv.

tantum tumultum inicere civitati, den St. in so große Unruhe versetzenCic.

tumultum praebereLiv.

tumultum movereHor. oder edereLiv. oder facereSall.

conflare gladiatorum ac fugitivorum tumultumCic.

omnia tumultu Romae implereLiv.

ad triarios tumultum miscere, Lärm und dadurch Unordnung verursachenLiv.

suis quoque tumultum angereLiv.

tumultum comprimere, sedareLiv.

conticiscit tumultusLiv.

tumultus e castris in urbem penetratLiv.

cum omnia terrore ac tumultu streperentLiv.

pati Numidas sine tumultu (ohne dass sie durch Angriffe gestört wurden) regis proelium visereSall.

tumultu verborum (durch lärmenden Wortschwall) sibi ipsi obstrepentesTac.

Plural

nata in vanos tumultus gensLiv.

in repentinos convivia versa tumultusOv.

ille caecos instare tumultus saepe monetVerg.

2)insbesondere

a)der Waffenlärm, Kriegslärm, der plötzliche Kriegs. Heräus Tac. hist. 4, 13, 10

ItalicusCic.

GallicusCic.Liv.

LatinusVal. Max.

GermanicusTac.

tumultum decernere, durch eine Verordnung bekannt machen, dass plötzlich Krieg sei und folglich jeder zu den Waffen greifen solle, ein Aufgebot in Masse ergehen lassenCic.

tumultum bellicum movereVell.

tumultum Gallicum opprimereLiv.

Canninefatem tumultum comprimereTac.

b)in der Luft: das Getöse, Krachen, der Donner, Sturm

Iuppiter ruens tumultuHor.

aetherii tumultus, DonnersturmOv.

c)Tosen des Meeres, der Sturm

marisSen. poët.

pelagiLucan.

d)der Lärm im Leib, in den Gedärmen, das PolternHor. sat. 2, 2, 75

e)die Unruhe, der Schrecken

cui lapis (= marmor) curae est urbisque tumultus, der Schrecken, es möchten die Häuser einfallenTibull. 2, 3, 43

II)übertragen

1)die Verwirrung, Vermischung

sermonis, das Stottern beim RedenPlin.

criminum, ZusammenhäufungPs. Quint. decl.

2)die geistige leidenschaftliche Unruhe

mentisHor. Lucan.

pectora pulsata tumultuPetron.

species veri scelerisque tumultu permixtae, die in dem Aufruhr sträflicher Begierden sich verwirrenHor.

Heteroklitischer altlateinischer Genitiv tumultiPlaut. Cas. 648 und Poen. 207Enn. fr. scen. 156Acc. tr. 485Acc. Aen. 1Turpil. com. 154Afran. com. 394Pompon. com. 121

Ablativ tumultoCorp. inscr. Lat. 9, 2438, 19

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

tumultus, ūs (genitive tumultīTer.Sall.), masculine 1 TV-, an uproar, bustle, commotion, disturbance, disorder, tumult, panic

magno cum tumultu castris egressiCaes.

sine tumultu evadereLiv.

arx inter tumultum capta estLiv.

num qui tumultus?Cic.

turbae ac tumultūs concitatoresLiv.

alteri apud alteros formidinem simul et tumultum facereSall.

tumultus magis quam proelium fuitCurt.

novos moveat fortuna tumultūsHor.

Of the forces of nature, an uproar, disturbance, storm, tempest

tremendo Iuppiter ipse ruens tumultuHor.

corpus tumultūs Non tulit aetheriosOv.

(me) per Aegaeos tumultūs Aura feretHor.

In the body, a rumbling

stomacho tumultum Lenta feret pituitaHor.

A national peril, social disturbance, general alarm, civil war, insurrection, rebellion

censeo tumultum decerni, a state of civil warCic.

tumultūs Gallici causāLiv.

factum nuper in Italiā, servili tumultuCaes.

Hic rem Romanam, magno turbante tumultu, SistetVerg.

Figuratively, of the mind, agitation, disquietude, tumult

MentisHor.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu