i-Konjugation
mentīrī
mentior mentītus sum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
mentior, tītus sum, tīrī (von mens, wie partior von pars, sich etwas erdenken), etwas Erdichtetes vorbringen, fabeln, sich gegen die Wahrheit versündigen, (absichtlich oder nicht) lügen, auch sich täuschen
I)intransitiv
1)im Allgemeinen
a)von Personen (Gegensatz verum dicere)
si te mentiri dicis verumque dicis, mentirisCic.
cadit ergo in bonum virum mentiri?Cic.
ne ioco quidem mentiriNep.
mentiri aperteCic.
mentiri palamPlaut.
mentiri facile et palamQuint.
mentiri adversus aliquemPlaut., apud aliquemPlaut. Cic., ad aliquemGell., alicuiKomikerHor.Augustin., vor oder gegen jemanden lügen, jemanden belügens. Brix Plaut. mil. 1080 u. Plaut. capt. 701
mentiri in aliqua re, mentiri de aliqua reCic.und andere
mentiri pro testimonio, ein falsches Zeugnis ablegenGell. 20, 1, 53
lustro mentitus est, hat um ein Lustrum zu viel gelogenApul.
mentire (= mentiris), du irrst, täuschst dichPlaut. trin. 362
mentior oder mentiar, nisi etc., (als Versicherungsformel) ich will ein Lügner sein, wenn nicht usw.Sen. Ov.
so auch
mentior, si etc.Tert.Symm.s. Burmann Ov. met. 2, 514
dagegen
si mentiar, ultima, quā fallam, sit Venus illa mihiOv.
redargue me, si mentiorCic.
b)übertragen, von Leblosem
mentitur hyperbole, nec ita ut mendacio fallere velitQuint.
frons, oculi, vultus persaepe mentiuntur, oratio vero saepissimeCic.
fama si non est mentitaOv.
haec signa numquam fere mentientia, untrüglichenCic.
Partizip Präsens substantivisch: mentiēns, entis, maskulin, ein »Trugschluss«, griechisch ψευδόμενοςCic. de div. 2, 11
2)prägnant
a)von poetischer Fiktion = fingieren, faseln
ita mentitur (Homerus)Hor. de art. poët. 151
b)(wie ψεύδεσθαι), zum Lügner werden = sein Wort, sein Versprechen nicht halten
quod promisisti mihi, quod mentita, inimica esCatull.
mentiri honestius (mit mehr Ehren)Cic.
mentiri alicuiHor.
von Leblosem
numquam tellus mentita colonoSil.
II)transitiv: etwas lügen, erlügen
A)etwas fälschlich vorbringen, fälschlich aussagen, erdichten, ersinnen, auch fälschlich (irrtümlich) annehmen
1)im Allgemeinen
α)eigentlich
me, quae de Plancio dicerem, mentiri et temporis causā fingereCic.
ne quid temere, ne quid impudentes aut ignorantes affirmemus aut scientes mentiamurSen.
m. tantam remSall.
m. populum biformemLucan.
res, quas mentiris, mit denen du lügnerisch prahlstOv.
mit doppeltem Akkusativ
Orionem in pelago incĭdentemLact. 4, 15, 21
se Persei filium ingenti asseveratione, sich fälschlich ausgeben für usw.Liv. epit. 48
mit folgendem AcI
satum quo te mentirisVerg.
Thrasonem esse auctorem consilii mentitusLiv.
tenere se mentitiQuint.
mentimur regnare Iovem, es ist unwahr, dass usw.Lucan.
β)übertragen, von Leblosem
in quibus nihil umquam immensa et infinita vetustas mentita sitCic.
2)prägnant
a)etwas lügnerisch, treulos versprechen, etwas versprechen und sein Wort nicht halten
noctemProp.
fidem tyrannisClaud.
quaecunque in me fueras mentitaProp.
übertragen, von Leblosem
semel fac illud, mentitur tua quod subinde tussisMart.
b)jemandem oder einer Sache lügen, das heißt sein Wort nicht halten, täuschen
spem mentita segesHor. ep. 1, 7, 87
B)etwas erlügen
1)etwas nicht Vorhandenes fälschlich vorgeben, als Vorwand gebrauchen, vorspiegeln
auspiciumLiv.
sacrumOv.
fugae causamOv.
amoremOv.
sani capitis doloresOv.
somnum obruto tuniculā capitePetron.
2)etwas nicht Besessenes fälschlich sich aneignen, ~ annehmen, nachahmen, sich zu geben suchen
regiae stirpis oder alicuius originemVell. Iustin.
colorem fuco et verum robur inani sagināQuint.
centum figurasOv.
iuvenem tinctis capillisMart.
übertragen, von Leblosem
color, qui chrysocollam mentiturPlin.
nec varios discet mentiri lana coloresVerg.
☞
a)passiv
si a debitore, praelato die, pignoris obligatio mentiatur, eine Pfandverschreibung fälschlicherweise vordatiert wirdModest. dig. 48, 10, 28
oft Partizip mentītus, a, um = erlogen, erdichtet, vorgespiegeltPlaut.Verg.Sen. rhet.und anderes. Neue-Wagener Formenl.³ Bd. 3. S. 57; Burm. Ov. met. 10, 28; Bünem. Lact. 2, 16, 2 u. 4, 27, 17
verbunden
mentiti fictique terroresPlin. ep.
b)archaistisches Futur mentibitur und mentibimurPlaut. mil. 35 und 254
c)paragogischer Infinitiv Präsens mentirierPlaut. mil. 779Avien. phaen. 345
Aktive Nebenform mentio, wovon mentiresVict. Vit. 2, 86, Infinitiv mentireItala (Fuld.) act. apost. 5, 3
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
mentior, ītus, īrī, deponent 1 MAN-, to invent, assert falsely, lie, cheat, deceive, pretend
Si quicquam invenies me mentitumTer.
Hoc iuvat, non mentiorHor.
plurimis de rebusCic.
ne ioco quidemNep.
ille, satum quo te mentiris, pretendVerg.
certam me sum mentitus habere Horam, quae, etc.Ov.
Of things, to deceive, impose upon
frons, oculi, voltus persaepe mentiunturCic.
in quibus nihil umquam vetustas mentita sitCic.
To lie about, assert falsely, make a false promise about, feign, counterfeit, imitate
tantam rem, devise such a falsehoodSall.
auspiciumLiv.
titulum Lyciscae, assume falselyIuv.
ita mentitur (sc. Homerus), fablesHor.
Figuratively
Spem mentita seges, disappointedHor.
Nec varios discet mentiri lana colores, to assumeVerg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu