e-Konjugation

nocēre

noceō  nocuī  nocitum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

noceo, cuī, citum, ēre (verwandt mit neco)

I)intransitiv: schaden, Schaden (Abbruch) tun, ein Leid zufügen, Unheil anrichten oder stiften, von Leblosem auch schädlich, nachteilig, hinderlich sein (Gegensatz prodesse)

a)von lebenden Wesen

α)absolut

prodesse enim eos (daemonas) putant, cum nocere desinunt, qui nihil aliud possunt quam nocereLact. 2, 15, 1

tempus nocendi (Unheil zu stiften)Verg. Aen. 7, 511

nocendi acerbitate conflagrans, bis zur Leidenschaft schadenfrohAmm. 26, 10, 2

nocendi artes, Künste des UnheilsVerg. Aen. 7, 338

ne sit vis magna nocendiOv. met. 5, 457

nocendo prosumOv. met. 2, 519

providebatur, ut potius in nocendo aliquid praetermitteretur (dem Feind weniger Abbruch zu tun), quam cum aliquo militum detrimento nocereturCaes. b. G. 6, 34, 7

mit Ablativ (durch)

feminas omnes ubique visu nocere, quae duplices pupillas habeantCic. fr. bei Plin. 7, 18

interdum persona ut exemplo nocet, ita invidiam auget aut levatVell. 2, 31, 4

β)mit Dativ

neminiPlaut. mil. 1414Caes. b. c. 1, 85, 12

vergleiche iura te non nociturum esse homini de hac re nemini Plaut. mil. 1411

ut non liceat sui commodi causā nocere alteriCic. de off. 3, 23

is, qui eorum cuiquam nocueritLiv. 3, 55, 8

mit allgemeinem Akkusativ

nihil iisCaes. b. c. 3, 28, 4

ne quid sibi ac rei publicae nocere possetCaes. b. G. 5, 7, 2

quantum illi nocuere greges durique venenum dentisVerg. georg. 2, 378

b)von Leblosem

absolut

ne boa noxitLucil. 1195

ne fluctus, ne vadus, ne piscis aliquā noxitTrag. vet. fr. bei Fronto ad M. Caes. 3, 13. p. 51, 15 N.

quae nocuere sequar, fugiam quae profore credamHor. ep. 1, 8, 11

hic (homo) prodesse vult, illa (ira) nocereSen. de ira 1, 5, 2

et desinunt prodesse, cum opus est, quae cotidie in usu fuere, aeque quam nocerePlin. 27, 144

prohibet nocere venenum quod tibi daturSall. hist. fr. inc. 30 (fr. 5, 3 Kr.)

qui (venti) si umidi sunt nocentVitr. 1, 6, 1

sicut in corporibus aegris nihil quod nociturum est medici relinquuntCurt. 6, 3 (8), 11

ferox impatiensque natura irritamenta nociturae libertatis evitetSen. de tranqu. anim. 6, 3

mit Dativ oder (einmal) mit adversus und Akkusativ

nocent et frugibus umbraeVerg. ecl. 10, 76

maior sum quam cui possit fortuna nocereOv. met. 6, 195

haec nocuere mihiOv. met. 9, 613

ei materiae nec caries nec tempestas nec vetustas potest nocereVitr. 1, 5, 3

si modo sic faciat, ut lumini noceat (hinderlich sei)Ulp. dig. 10, 2, 15

ne conspectae opes vitae nocerent, sein L. gefährdetenIustin. 32, 4, 5

mit Ablativ (mit, durch)

neque enim his (navibus) nostrae (naves) rostro nocere poterantCaes. b. G. 3, 13, 8

mit Ablativ und Dativ

nec alio loco (durch den Aufenthalt an einem anderen Ort) disciplinae militari magis nocuitCurt. 5, 1 (6), 36

mit adversus und Akkusativ

quod adversus eum non nocuitUlp. dig. 43, 19, 3. § 2 (siehe unten Nummer II die ganze Stelle)

mit allgemeinem Akkusativ

quam metui, ne quid Libyae tibi regna nocerent!Verg. Aen. 6, 694

diurnae nocturnaeque vicissitudines nulli naturae umquam mutatae quicquam nocueruntCic. de inv. 1, 59 Friedr.

si uredo aut grando quippiam nocuitCic, de nat. deor. 3, 86

de quo nihil nocuerit si aliquid cum Balbo eris locutus, und es wird nichts schaden, wenn du darüber ein paar Worte mit Balbus sprichstCic. ad Att. 12, 47, 1

cui plus suspicio concupitae dominationis nocuit, quam tres magnifici consulatus ac duo speciosissimi triumphi profueruntVal. Max. 6, 3, 1. p. 287, 2 H.

sed corpus tetigisse nocetTibull. 1, 8, 25

quid temptare nocebit? was kann ein Versuch noch schaden?Ov. met. 1, 397

nocet esse deum, zu meinem Nachteil bin ich ein GottOv. met. 1, 662

nocet esse sororem, es ist mir hinderlich, dass ich Schw. binOv. met. 9, 478

Passiv unpersönlich

neque diem decet remorari neque nocti nocerierPlaut. Curc. 352 G.

ut ne cui noceaturCic. de off. 1, 31

nocere ei quem odit, non noceri vult, dass ihm (von anderen) geschadet werdeSen. de ira 3, 5, 5

noceri enim ei, cui hāc lege non liceatLiv. 3, 55, 9

noceri eis (ciconiis) omnibus locis nefas ducunt (hält man aller Orten für Frevel)Solin. 40, 27

mit ab und Ablativ

nec ea (materies) patitur ab eo (igni) sibi cito noceriVitr. 2, 9, 14

mit bloßem Ablativ (mit, durch)

rostro noceri non posse cognoverantCaes. b. G. 3, 14, 4

quibus haut multo secus quam ferro noceri poteratSall. hist. fr. 3, 67, 1 (3, 77, 1)

quatenus exemplo non nocebaturVell. 2, 114, 3

mit in und Ablativ des Gerundivs

ut tantum in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus noceretur, im Sengen und BrennenCaes. b. G. 5, 19, 3

mit allgemeinem Akkusativ

ne quid eis noceaturCaes. b. c. 1, 86, 3

quamquam mihi quidem ipsi nihil ab istis noceri potestCic. Cat. 3, 27

ipsi nihil nocitum iri, werde kein Leid geschehenCaes. b. G. 5, 36, 2

si vivet nocitumque ei esse dicaturEdict. praet. bei Ulp. dig. 9, 3, 1

II)transitiv (vergleiche Prisc. 18, 236)

1)schädigen, beschädigen

quem nocuit serpensSer. Samm. 834 codd. optt. (Vulg. cum)

rogo te, viator, ni nocias (= ne noceas) meosCorp. inscr. Lat. 10, 4053

nec ullus atrox (eum) insequentem dente aper albicanti ausus fuit nocereCarm. epigr. 1522

iudica (richte), domine, nocentes meVulg. psalm. 34, 1

si quid voluerit eos nocereItala (Fuld.) apoc. 11, 5vergleiche Rönsch Itala 441 mehr dergl

von leblosen Subjekten

ut quod tibi prodest adversarium noceatVeget. mil. 3, 26 in.

boves morbus ne noceatGargil. cura boum § 2

im Passiv

aequum non est nos noceri hoc, quod adversus eum non nocuit, in cuius locum successimusUlp. dig. 43, 19, 3. § 2

eapropter capitale, si pars altera noceaturSolin. 1, 62 (doch nach Mommsen unecht)

itaque cum non solum non noceretur (ihm kein Leid zugefügt wurde), verum etiam quarundam (suum) uberibus aleretur, ad ultimum in oceanum abici iussitIustin. 44, 4, 6

mit ab und Ablativ

larix ab suci vehementi amaritudine (wegen der heftigen Bitterkeit seines Saftes) ab carie aut tinea non noceturVitr. 2, 9, 14

neque a tempestatibus neque ab ignis vehementia nocenturVitr. 2, 7, 2

2)prägnant: schädigend begehen oder zufügen, mit homogenem oder allgemeinem Akkusativ

noxam, eine Schuld auf sich ladenFormul. vet. bei Liv. 9, 10, 9

noxiamIulian. bei Gaius dig. 9, 4, 2. § 1

non sancto Cypriano aliquid nocitumAugustin. serm. 309, 2

Paragogischer Infinitiv nocerierPlaut. Curc. 352

Archaistisch noxit = nocueritTragic. vet. fr. bei Fronto ad M. Caes. 3, 13. p. 51, 15 N.Lucil. 1195 (siehe oben Nummer I)

Nebenform nocio, siehe oben Nummer II, 1 aus Corp. inscr. Lat. 10, 4053

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

noceō, cuī, citūrus, ēre 1 NEC-, to do harm, inflict injury, hurt

declinare ea, quae nocitura videanturCic.

nihil nocet, does no harmCic.

si grando cuipiam nocuitCic.

nihil iis nocituros hostesCaes.

quid nocere possunt, quibus, etc., what harm can they do?Cic.

ob eam rem noxam nocuerunt, have been guilty of a crimeLiv. (old form.)

quid nocet haec?Iuv.

ut . . . cum militum detrimento nocereturCaes.

ne quid ei per filium nocereturCic.

mihi nihil ab istis noceri potestCic.

ipsi nihil nocitum iri, no harm will befallCaes.

verum nocet esse sororem, i.e. it is an obstacleOv.

Turba nocet iactis (telis), hindersOv.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu