i-Konjugation

custōdīre

custōdiō  custōdīvī  custōdītum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cūstōdio, īvī oder iī, ītum, īre (custos), bewachen, bewahren, überwachen, über etwas wachen, etwas hüten, unter seine Obhut nehmen, schirmen, beaufsichtigen

I)im Allgemeinen

1)eigentlich

a)überhaupt

α)lebende Wesen

quod (Plancius) me vel vi pulsum vel ratione cedentem receperit, iuverit, custodieritCic. Planc. 26

ubi me non solum amicorum fidelitas, sed etiam universae civitatis oculi custodiuntCic. Phil. 12, 22

sine dominam custodiatSen. contr. 7, 6 (21). § 1

hic stilusme veluti custodiet ensis vaginā tectusHor. sat. 2, 1, 39 sqq.

custodire se, auf seiner Hut sein, für den Schutz seiner eigenen Person sorgen

se diligentissimeCic. ep. 9, 14, 8Cic. ad Att. 14, 17. litt. A. § 8

neque enim se usquam custodit magis iudexQuint. 4, 2, 126

vor Tieren

iam vero illa etiam notiora, quanto se opere custodiant bestiae, ut in pastu circumspectent, ut in cubilibus delitescantCic. de nat. deor. 2, 126

β)leblose Objekte

c. suaMela; vergleiche ni tua custodis, avidus iam haec auferet heresHor.

c. res illatas (von der Hausfrau)Col.

hanc insulam incolere custodireque (von der Ceres)Cic.

provinciam Macedoniam tueri, defendere, custodire (vom Prokonsul)Cic.

custodire, servare, protegere hunc statum, hanc pacem (von einer Gottheit)Vell.

tam fortiter et fideliter pudicitiamSen. rhet.

c. salutem alicuiusCic.Val. Max.

regnum, quod a patruo tuo tutelā eius custoditum et auctum etiam accepiLiv.

hic paries, laevum marinae qui Veneris (als Standbild) latus custoditHor.

mit ab (vor) und Ablativ

tenuiores annos ab iniuriaQuint.

cutem a vitiisPlin.

b)als Wächter, Schildwache usw. bewachen

aurum mire (von den Greifen)Mela

aurum cum summa pernicie attingentium (von Hunden)Mela

poma (von einer Schlange)Ov.

corpus domumque alicuiusCic.

urbesQuint.

locum intentiusLiv.

eam maritimam oram viginti navibus longisLiv.

mit ab und Ablativ

templum ab Hannibale, ne ille inscientibus his (amphoras) tolleretNep. Hann. 9, 4

2)übertragen: etwas bewahren, aufrecht erhalten, beachten, beobachten, auf etwas halten, etwas beibehalten

mire decorem, regulam loquendiQuint.

praeceptaCol.

ordinem, moremPlin.

testamenta ut legitimaPlin. ep.

defunctorum voluntatemPlin. ep.

nemini religiosius quod iuraverit custodiendum, quam cuius maxime intersit non peierariPlin. pan.

mit folgendem ut oder ne und KonjunktivQuint. 11, 1, 66 und 8, 3, 73

mit in (bei) und Ablativ

quod illi in suis civibus custodiuntSen. de ben. 5, 3, 2

II)insbesondere

a)als Aufpasser überwachen (kontrollieren), im Auge behalten, beaufsichtigen

α)eine Person

fac se abs te custodiri atque observari sciant (competitores)Q. Cic.

multorum te oculi atque aures non sentientemspeculabuntur atque custodientCic.

hi (piratae) qui oculis tantummodo eum (Caesarem captum) custodiebantVell.

mit donec und Konjunktiv

P. Carvilium mitteret, qui (legatos), donec navem conscendissent, custodiretLiv.

mit ne und Konjunktiv

lugentem timentemque custodire solemus, ne solitudine male utaturSen.

und so

aliquem c., ne quid auferatCic.

β)leblose Gegenstände

A. Terentius Varro ad custodiendum iter eorum (legatorum) missusLiv.

nec verba custodiebatSen. rhet.

mit ne und Konjunktiv

castra sunt circumsessa et nocte custodita, ne quis elabi possetLiv.

b)bewahren = aufbewahren, aufheben

α)sächliche Objekte

eius (orationis) custodiendae et proferendae arbitrium tuum (est)Cic.

liber tuus a me custoditur diligentissimeCic.

ornamenta triumphi Caesaris retinenda et custodienda curarat Auct. b. Afr.

codicilli tam diu custoditiSuet.

von leblosen Subjekten

faces ignem assiduā concussione custodiuntPlin. ep.

insbesondere: vor dem Verderben bewahren, konservieren

poma in melleCol.

leporis pulmones salePlin.

von leblosen Subjekten

ladanum custodit nigritiam capillorumPlin.

et quaerendi et custodiendi scientia, die Kunst (Vermögen) zu erwerben und zu erhaltenSen. ep. 101, 2

β)abstrakte Objekte

aliquid percipere animo et memoriā c.Cic. de or. 1, 127

c. aliquid litterisCic. de or. 2, 7

und von leblosen Subjekten

ita a natura comparatum est, ut altius iniuriae quam merita descendant et illa cito defluant, has tenax memoria custodiatSen. de ben. 1, 1, 8

herba loci nomen custodiensPlin. 37, 102

c)wie im Gefängnis verwahren, in Haft halten, gefangen halten

DomitiumCaes.

ducem praedonumCic.

obsides Aeduis custodiendos tradereCaes.

aliquem honorate, in ehrenvoller Haft haltenTac.

aliquem publiceCic.

legatos separatimLiv.

neque in proximam noctem ubi satis tuto custodiretur, expediebantLiv.

custodiri in carcereSuet.

custodiri domibus magistratuumTac.

custodiri SyracusisCic.

per municipia custodiriVell.; vergleiche per Latinos populos custodiendos dariLiv.

noctu nervo vinctum custodiriPlaut.

mit Angabe des Grundes durch quasi und Konjunktiv

Pansae quidem adeo suspecta mors fuit, ut Glyco medicus custoditus sit, quasi venenum vulneri indidissetSuet.

Arionem quasi falleret, custodiri iussitGell.

Synkopiertes Imperfekt custodibatPorphyr. Hor. carm. 3, 16, 5 und custodibantCatull. 64, 319

vulgärlateinisches Futur Aktiv custodiboItala (psalt. Veron.) psalm. 118, 17; 118, 134; 118, 136, custodibitItala (Germ.) 4 Esdr. 13, 23, custodibuntItala (Vindob.) prov. 4, 8

archaistisches Futur Passiv custodibiturPlaut. capt. 729

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

custōdiō, īvī, ītus, īre custos, to watch, protect, keep, defend, guard

provinciamCic.

tuum corpusCic.

me civitatis oculi custodiuntCic.

custodiri suspecta, be garrisonedTac.

castra, ne quis elabi possetLiv.

ne qua manus se attollere possitVerg.

ut ebibat heres custodis? hoardHor.

quanto se opere custodiant bestiae, are on the watchCic.

diligentissime te ipsumCic.

templum ab HannibaleNep.

To keep, preserve, regard, heed

alqd animo et memoriāCic.

dicta litterisCic.

To hold back, preserve, keep

multorum te oculi non sentientem custodientCic.

aliquem, ne quid auferat, watchCic.

To hold in custody, hold captive

ducem praedonumCic.

bovemVerg.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu