konsonant.-Konjugation
induere
induō induī indūtum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
in-duo, duī, dūtum, ere (= ενδύω; Gegensatz exuo), antun
I)eigentlich = anziehen, anlegen (dagegen amicire = überwerfen, umwerfen)
alicui tunicamCic.
sibi torquemCic.
capiti suo personam, Fronto (und bildlich personam philosophiCic.)
vestes umerisOv.
vestemSuet.
praetextam, die konsularische Prätexta anlegen (= das Konsulat wirklich verwalten)Plin. pan.
galeas, aufsetzenCaes.
arma alicuiLiv.
capillis induta laurusOv.
anulum articulisOv.
und bloß
anulum, ansteckenCic.
scalas, eine Leiter über den Kopf nehmenOv.
im Passiv (gewöhnlich im Partizip Perfekt), mit Ablativ
indui vesteTer.
socci, quibus indutus essetCic.
indutus galeāVerg.
sancto Caesaris auroSil.
indutus duabus quasi personis (Masken, bildlich = Rollen)Cic.
mit Akkusativ
muliebrem amictum induebanturHeges. 4, 25, 2
ostrinum indutus supparumVarro fr.
longam indutae virgines vestemLiv.
pallam inauratam indutus, Cornif. rhet
indutus chlamydem TyriamOv.
bracas indutusTac.
thoracem indutusCurt.
tunica quam erat indutaPlin. ep.
quidlibet indutusHor.
interim nequis quin eius aliquid indutus siesPlaut.
II)übertragen
A)im Allgemeinen
1)bekleiden = mit etwas umgeben, bedecken, versehen
di induti specie humanāCic.
beluae quaedam formā hominum indutaeCic.
Aegyptus tantis segetibus induebatur, ut etc.Plin. pan.
induere avem, die Gestalt eines Vogels annehmenApul.
alicui speciem latronis, jemanden als Straßenräuber darstellenLiv.
homines in vultus ferarum, verwandelnVerg.
so auch
quos scopulis induitVal. Flacc.
arbor induit se in florem, kleidet sich, hüllt sich in Blüte einVerg.
in flore novo pomis se induit arbos, zeigt in der Blüte das ObstVerg.
cratera coronā, bekränzenVerg.
vites se induunt uvis, sind umgeben mit usw., voll von usw.Colum.
cum venti se in nubem induerint, sich einhülltenCic.
mit Akkusativ
induitur aures aselli, wird versehen mit O.Ov.
2)gleichsam anziehen, anlegen
a)sich selbst, sich zuteilen, sich aneignen, annehmenvergleiche Bünem. Lact. 2, 16, 3
sibi cognomenCic.
illorum sibi nomina, quasi personas aliquasLact.
externa vocabulaLact.
sibi novum ingeniumLiv.
falsam sibi scientiae persuasionemQuint.
munia ducisTac.
mores PersarumCurt.
imaginem mortis (= somnum)Cic.
proditorem et hostem, die Rolle des V. und F. übernehmenTac.
diversa, verschiedene Gesinnungen annehmen (verschiedenen Parteien angehören)Tac.
und: sich in etwas einlassen, auf etwas eingehen, etwas beginnen
societatem, seditionemTac.
hostilia adversus aliquemTac.
b)einem anderen zuteilen, mitteilen, geben, verschaffen, beibringen, verursachen
alicui amorem suiGell.
vino vetustatemPlin.
fictam orationem personisQuint.
eloquentiam puerisPetron.
maxime positas in affectibus causas propriis personisQuint.
B)insbesondere: induere se in aliquid oder se aliqua re, sich in etwas verwickeln, in etwas treten, fallen, stürzen
1)eigentlich
se in laqueumPlaut.
se vallisCaes.
se hastisLiv.
sese mucrone (al. mucroni), sich in sein Schwert stürzenVerg. Aen. 10, 682 sq.
2)übertragen: sich mit etwas verflechten, sich in etwas verwickeln, in etwas geraten
se ita rei publicae, ut etc., sich so mit dem Staat verflechten usw.Sen.
se in laqueosCic.
se in captionesCic.
absolutCic.
ebenso Passiv medial
indui confessione suā, sich in seinem eigenen G. fangenCic.
indui in poenas legumQuint.
☞ungewöhnliches Partizip Perfekt Passiv induitusItala (cod. Fuld.) Ephes. 6, 14
Partizip Futur Aktiv induiturusTert. adv. Prax. 12wo Oehler ohne Not induturus
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
induō, uī, ūtus, ere indu+4 AV-, to put on, assume, dress in
Meam (vestem)Ter.
vestes IndutaeVerg.
lugubriaOv.
Herculi tunicamCic.
galeasCaes.
albos crinīsVerg.
scalas, shoulderedOv.
raptae insignia BacchiOv.
sibi torquemCic.
unam (vestem) iuveniVerg.
To clothe, dress, cover, wrap, deck, array
se in floremVerg.
quos Induerat Circe in voltūs ferarumVerg.
cum venti se in nubem induerintCic.
toris lacertosOv.
pomis se arbos IndueratVerg.
eamst indutus (vestem)?Ter.
galeam InduiturVerg.
Quidlibet indutus, dressed as it happensHor.
Indutus capitiVerg.
indutus Troas agebat, wearing (the helmet)Verg.
To entangle, impale, pierce
se stimulis inopinantes induebantCaes.
se hastisLiv.
An sese mucrone Induat, i.e. pierceVerg.
Figuratively, to put on, assume
personam iudicisCic.
cuius simulationem indueratLiv.
tellus Induit hominum figurasOv.
To entangle, involve
se actioneCic.
suā confessione induatur necesse est, entangle himselfCic.
se in captionesCic.
non se purgavit, sed induitCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu