konsonant.-Konjugation
trādūcere (trānsdūcere)
trādūcō trādūxī trāductum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
trādūco (trāns-dūco), dūxī, ductum ere
I)hinüberführen, hinführen, hinbringen
1)eigentlich
a)überhaupt
hominum multitudinem trans RhenumCaes.
equitatum in GalliamCaes.
aliquem ad seTer.
b)insbesondere: über etwas führen oder bringen, über etwas übersetzen
gewöhnlich mit Akkusativ des Gegenstands, über den die Bewegung geht
flumen, pontemCaes.
mit folgendem trans und Akkusativ
trans flumenCaes.
2)übertragen
a)hinführen, -bringen, versetzen
α)überhaupt
Clodium ad plebemCic.
centuriones ex inferioribus ordinibus in superioresCaes.
centurionem ab octavis ordinibus ad primipilumCaes.
alio traducere animi motus (Regungen), anderswohin wendenLucr. 4, 1064 (1072)
boni malique in republica nihil est, quod in diversum traduci nequeat moribus praesidentiumAur. Vict. de Caes. 13, 7
β)insbesondere: jemanden in einen Zustand bringen, versetzen
animos a severitate ad hilaritatem risumqueCic.
aliquem a disputando ad dicendumCic.
ad amicitiam consuetudinemqueCic.
aliquem ad suam sententiamCic. oder in suam sententiamLiv.
ex egestate in rerum abundantiamCic.
aegrum in meliorem consuetudinemVarro
b)eine Zeit hinbringen, zubringen, verleben
vitamCic.
tempusCic.
otiosam aetatemCic.
adulescentiam eleganterCic.
aevum leniterHor.
noctem exsomnisSil.
und so
his invicem sermonibus quā cibi, quā quietis immemor nox traducta estLiv.
munus extraordinarium, Verwaltung der ProvinzCic.
c)wenden, verwenden
curam in vitulosVerg.
orationem traduxi et converti in increpandam fugamCic.
d)auf etwas anwenden
hanc rationem ad id genusCic.
partum Iovis ortumque virginis ad physiologiamCic.
e)aus einer Sprache in die andere übertragen
vocabulum Graecum vetus in linguam RomGell. 1, 18, 1
f)ein Wort von dem anderen ableitenGell. 2, 6, 5; 17, 2, 14
II)durchführen, durchleiten
Helvetios per fines SequanorumCaes.
copias per angustiasCaes.
aquaeductum per domumICt.
III)vorbeiführen, vorüberführen
1)eigentlich
a)überhaupt
tua pompa eo traducenda estTer.
copias praeter castraCaes.
per ora hominumLiv., per ora civitatiumIustin.
und so
traducti sub iugum et per hostium oculosLiv.
victimas in triumphoLiv.
b)insbesondere
α)traducere equum, vom Ritter, wenn er bei der Musterung des Zensors gut bestand
cum esset censor et in equitum censu C. Licinius Sacerdos prodisset, … iussit equum traducereCic. Clu. 134
und so (der Ausspruch des Zensors)
transduc equumVal. Max. 4, 1, 10
β)zur Beschimpfung
delatores flagellis ac fustibus caesi ac traducti per amphitheatri harenamSuet. Tit. 8, 5
2)übertragen
a)jedermann etwas sehen lassen, allen zeigen
se, sich sehen lassen, sich zeigenIuven. 11, 31
b)bekanntmachen
carminaMart.
poëmataPetron.
c)öffentlich dem Spott preisgeben, bloßstellen, lächerlich machen
aliquem per ora hominumLiv.
collusoremSen.
ornamenta suaSen.
☞Archaistischer Imperativ traduceTer. heaut. 744; adelph. 910
Imperativ transducVal. Max. 4, 1, 10
synkopiertes Perfekt = Form traduxtiPlaut. Cas. 579
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
trādūcō or trānsdūcō, (imperative trādūceTer.), dūxī, ductus, ere trans+duco, to lead across, bring through, conduct across, carry over
exercitum e Galliā in LiguresLiv.
cohortes ad se in castraCaes.
tua pompa Eo traducenda est, must be carried over to himTer.
victimas in triumpho, paradeLiv.
iussit equum traducere, i.e. to ride on (as having passed the inspection)Cic.
multitudinem hominum trans Rhenum in GalliamCaes.
terror traducti silvam Ciminiam exercitūsLiv.
Of streams, to lead across, convey across, transport over
flumen subito accrevit, et eā re traduci non potueruntCic.
pontem faciundum curat, atque ita exercitum transducitCaes.
flumen Axonam exercitum transducere maturavitCaes.
copias flumen traduxitLiv.
raptim traducto exercitu IberumLiv.
Figuratively, to lead over, transfer, remove, turn
iudicum animos a severitate ad risum traducereCic.
Post partum cura in vitulos traducitur omnisVerg.
centuriones ex inferioribus ordinibus in superiores ordines erant transducti, promotedCaes.
To bring over, draw over, convert
hominem ad optimatesCic.
me ad suam sententiamCic.
To lead in parade, make a show of, expose, dishonor, disgrace, degrade, traduce
an non sensistis . . . vestras coniuges traductos per ora hominum?Liv.
Squalentīs traducit avosIuv.
To make public, exhibit, parade, display, proclaim, spread abroad
lorica, in quā se traducebat Ulixem ancipitemIuv.
Of time, to lead, spend, pass
otiosam aetatem sine ullo laboreCic.
quā ratione nobis traducendum sit hoc tempusCic.
leniter aevumHor.
summā abstinentiā munus, i.e. to administerCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu