e-Konjugation
dolēre
doleō doluī dolitūrus
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
doleo, doluī, dolitūrus, ēre, Schmerzen haben
I)körperlich
von Gliedern: schmerzen, wehtun
mihi malae dolentPlaut.
pes, oculi, caput, latera, pulmones dolentCic.
dolet caput a solePlin.
vulnus mihi doletMart.
lumbi sedendo oculique spectando dolent Auson.
von Personen: Schmerz empfinden, Schmerz leiden
nequeo caput tollere, ita dolui, itaque ego nunc doleoPlaut.
unpersönlich: dolet, es schmerzt, es tut weh
mihi dolet, cum ego vapuloPlaut.
si stimulos pugnis caedis, manibus plus doletPlaut.
mit Akkusativ
α)aliquid, an etwas Schmerz empfinden, ~ haben
graviter oculos dolui Fronto ad amic. 1, 13 (16) in.
cum oculum graviter dolere coepissetSulp. Sev. vit. S. Mart. 19, 3
doluisse te inguina cognosco Fronto ad M. Caes. 5, 19 (34) in.
caput meum doleoVulg. 4. regg. 4, 19
ventrem meum doleoVulg. Ierem. 4, 10
β)aliquem, jemandem Schmerz verursachen, jemanden empfindlich treffen
frigida Eoo me dolet aura geluProp. 1, 16, 24
II)geistig
a)von Personen: Schmerzen empfinden, Betrübnis empfinden, betrübt sein über usw., jemanden oder etwas bedauern
doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudinePlaut.
lande alienāCic.
delicto, schmerzlich bereuenCic.
dolore alicuius, wegen jemands BetrübnisVerg.
Crassi nepotemCic. ad Att. 14, 8, 1
alicuius mortemCic.
casum luctumque alicuiusCic. (und so laetandum magis quam dolendum puto casum tuumSall.)
hoc factum, sich aufhalten über usw.Lampr.
tuam vicem doleo, du tust mir in der Seele wehCic.
se vicem eorum dolere, quod etc., er bezeige ihnen sein Beileid darüber, dass sie usw.Suet.
quod Alcibiades dolebatCic.
quod ceteri dolere solent, ego laetorSall.
quicquid doletOv.
id doleo, quod (dass) etc.Catull.
si id dolemus, quod (dass) etc.Cic.
de HortensioCic.
de Atticae febricula valde doluiCic.
ex commutatione rerumCaes.
ex aliquoCic.Vell.
id, propter quod doletCic.
in amoreProp.
in tam gravi vulnereCic.
in propria orbitate Eutr.
pro aliquoSen. ad Helv. 19, 2Lact. 4, 16, 16
pro gloria imperiiSall. Iug. 39, 1
mit Genitiv
doleo vestriCommodian. instr. 2, 19, 2
mit Akkusativus respectus (vergleiche Nummer I)
animumAnton. Aug. bei Fronto de nep. am. 1
mit folgendem Infinitiv
vinciHor. carm. 4, 4, 62Claud. rapt. Pros. 3, 112
mit folgendem AcI
iacentem se lacerariLucr.
suos ab se liberos abstractos obsidum nomine dolebantCaes.
nos dolent vivereCic.
mit folgendem quod (weil, dass)Caes. b.c. 1, 9, 2Ov. met. 5, 24
mit folgendem quia Luccei. in Cic. ep. 5, 14, 2
mit folgendem si und KonjunktivHor. sat. 1, 10, 89
absolutTer.Sall.und andere
aeque dolendo, aus MitleidCic.
delenire dolentem (den Bekümmerten, den Kummer)Hor.
Partizip Futur: doliturus, Schmerz (Gram) zu empfinden geneigt
si quis forte deo doliturus erit, sollte jemanden ihn (Herkules) als Gott sehen mit VerdrussOv.
numquam dolituri, die sich niemals grämen, unempfindlicheVerg.
Partizip substantivisch: dolenda, neutrum Plural, schmerzliche EreignisseVell. 2, 130, 4
b)von Leblosem
α)(personifiziert) Schmerz empfinden, leiden, sich betrüben
iniecta monstris terra dolet suisHor.
constitit ad ramos mitis Lucina dolentesOv.
β)schmerzen, wehtun, leid tun
mihi duae ancillae dolentPlaut.
animus mihi doletPlaut.
illum (iocum) scio quam doluerit cordi meoPlaut.
meus casus tibi doletM. Aurel. bei Fronto
dolet dictum alicuiTer.
nihil cuiquam doluitCic. de or. 1, 230
dolet huic illud, quia etc.Plaut.
me hoc delictum admisisse in me, id mihi vehementer doletTer.
Partizip substantivisch
alia … illis dolentia, ihnen wehtuende ÄußerungenSall. Iug. 84, 1vergleiche Kritz und Dietsch z. St
unpersönlich
cui dolet, meminitCic. Mur. 42
mihi dolebit, si etc.Plaut.
dolet mihi, quod tu nunc stomacharis, es tut mir leid, dass du jetzt böse bistBrut. in Cic. ep. 1, 17, 6
☞Nebenform doleuntCorp. inscr. Lat. 3, 3362 und 5, 1706
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
doleō, uī, itūrus, ēre DAL-, to feel pain, suffer, be in pain, ache
facere quod tuo viro oculi doleantTer.
pes oculi dolentCic.
Auriculae sorde dolentesHor.
To grieve, deplore, lament, be sorry, be afflicted, be hurt, take offence
nescis quam doleamTer.
dolent gaudentqueVerg.
pro gloriā imperiSall.
O numquam dolituri, incapable of feelingVerg.
causa dolendi, the smartOv.
id factumCic.
trīs exercitūs interfectosCic.
Dionis mortemCic.
Quid dolens?Verg.
Quaerere quod doleam, a grievanceOv.
se a suis superariCic.
liberos abstractosCaes.
me victamVerg.
vinciHor.
rebus contrariisCic.
clade acceptāLiv.
nostro doloreVerg.
in volnereCic.
in amoreProp.
pro gloriā imperiSall.
de HortensioCic.
rapto de fratreHor.
ex commutatione rerumCaes.
ex meCic.
quod beneficium sibi extorquereturCaes.
doliturus, si placeant spe deterius nostrāHor.
Of things, to qive pain, afflict
Ut hoc tibi doleret, ut mihi doletTer.
nihil cuiquam doluitCic.
Impersonal, it pains, gives sorrow, one is grieved
tibi quia super est doletTer.
si egebis, tibi dolebitCaec. ap. Cic.
dolet dictum (esse) adulescenti, etc.Ter.
Prov.
cui dolet meminit, the burned child dreads the fireCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu