a-Konjugation
mandāre
mandō mandāvī mandātum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
1. mando, āvī, ātum, āre (aus manus und dovergleiche Wölfflin im Archiv 13, 49)
I)übergeben, anvertrauen, überlassen
alicui magistratumCic.
honores (der eig. Ausdruck vom Volk, das zu Ehrenstellen wählt)Cic.
aliquam (filiam) viro, zur Frau gebenPlaut.
epistulamPlaut.
bona fidei alicuiusTer.
aliquem aeternis tenebrisCic.
daher
semen terrae, den Samen der Erde anvertrauen = säenColum.
so auch
hordea sulcisVerg.
corpus humo, beerdigenVerg.
se fugae, fliehenCaes.
so auch
vitam fugaeCic.
aliquid mentibus, einprägenCic.
memoriae, im Gedächtnis behalten, merken, auswendig lernenCic. oder der Nachwelt überliefernLiv.
litteris, schriftlich verfassen, verzeichnenCic.
scriptis, historiae, versibusCic.
aliquid penitus animis mentibusqaeCic.
fruges vetustati, lange aufheben, alt werden lassenCic.
caput clavae, anlehnenSen. poët.
aliquem malis (den Backen) = verschlingenAcc. tr.Lucr.
pestis mandata hostili manu, das Verderben, das mir von feindlicher Hand anvertraut ist und das ich gleichsam verwahreEnn. fr. scen. 162
II)auftragen = Auftrag (Befehl, die Weisung) geben, aufträglich befehlen, anbefehlen, bestellen, benachrichtigen oder sagen lassen
α)mit Akkusativ
typos tibi mando (ergänze comparandos, emendos)Cic.
excusationemSuet.
Rhodiaca vasa mandavi (ergänze emenda etc.), habe bestellt usw.Cic.
adoptionem, zur Einsetzung eines Thronerben A. g.Iustin.
alicui parricidiumSen. rhet.
tibi de nostris rebus nihil sum mandaturus per litterasCic.
res mandataCic.
und aliquid ad aliquem
arcanum nefas Stygias ad undasLucan.
si quid ad uxores mandarentFlor.
β)mit folgendem ut oder ne und Konjunktiv oder mit bloßem Konjunktiv
tibi mandavit, ut etc.Cic.
Trebonio mandaverat, ne etc.Caes.
huic mandat, Remos adeatCaes.
mandavit, ancillam emerem sibiPlaut.
γ)mit folgendem AcISuet. Tib. 65, 2 und Cal. 29, 2Iustin. 24, 2, 4Eutr. 5, 5
δ)mit folgendem InfinitivVitr. 6. praef. § 1Tac. ann. 15, 2Sil. 13, 481Mart. 1. 88, 10
ε)mit folgendem Akkusativ und Gerundiv
cum principes (Alcibiadem) velut aemulum gloriae suae interficiendum insidiis mandassentIustin. 5, 2, 5
gladiatores vi rapiendos reservandosque mandabatSuet. Caes. 26, 3
ζ)ad aliquem mit folgender direkter RedeSuet. Cal. 25, 1
η)absolut
Claudio mandante ac volente (Gegensatz Claudio invito) Vopisc. Aurel. 16, 2
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
mandō, āvī, ātus, āre manus+2 DA-, to put in hand, deliver over, commit, consign, intrust, confide, commission
Bona nostra tuae fideiTer.
Hunc mandarat alendum regiVerg.
his magistratūsCaes.
novo homini consulatus mandaturSall.
fugae sese, betake himself to flightCaes.
vitam istam fugae solitudiniqueCic.
me humo, buryVerg.
Fortunae ceteraOv.
litteris, commit to writingCic.
(fruges) conditas vetustati, i.e. suffer to grow oldCic.
senilīs iuveni partīsHor.
To send word, pass the word, enjoin, commission, order, command
ita mandatum estCic.
haecIuv.
siquid velis, Huic mandesTer.
L. Clodio mandasse, quae illum mecum loqui vellesCic.
Fortunae mandare laqueum, bid go and be hangedIuv.
ut exploratores in Suebos mittantCaes.
mandat, quibus rebus possent, opes confirmentSall.
huic mandat, Remos adeatCaes.
mandat fieri sibi taliaVerg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu