o-Dekl. -(e)r
magister magistrī m
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
magister, trī, maskulin (Stamm mag-, wovon auch magnus), der Meister = der Vorgesetzte, Vorsteher, Leiter, Direktor, Anführer, Aufseher
I)eigentlich
1)im Allgemeinen
populi, DiktatorCic.
equitum, Amtsgehilfe des Diktators und zugleich Befehlshaber der ReitereiLiv.
sacrorum (griechisch ἀρχιερεύς)Liv.
SaliorumInscr.
rei militarisLiv.
militiae, Heermeister, FeldherrLiv.
armorum, Feldzeugmeister (Oberbefehlshaber)Amm.
morum, Sittenvorsteher (vom Zensor)Cic.
curiaePlaut.
vici, Viertelsmeister, BezirksvorsteherSuet.
pagi (griechisch κώμαρχος), DorfschultheißGromat. vet.
chori canentium, Musikdirektor, KapellmeisterColum.
operum (operarum), Aufseher, VogtColum.
so auch
officiorum singulorumColum.
aber
mag. officiorum, Kanzler, Minister des InnerenAmm.
magister admissionum, siehe admissio
fulloniae artisCorp. inscr. Lat. 13, 8345
societatis oder in societate, Direktor der Gesellschaft der Generalpächter (publicani)Cic.
scripturae oder in scriptura und portus, bei den Einkünften aus den Viehtriften und ZöllenCic.
daher
in scriptura pro magistro dat operas, macht den VizedirektorCic.
pecoris, Oberhirte bei den größeren HerdenCic.
und so
regii pecorisLiv.
pecorum magisterOrest. tr.
ovium, SchafhirteVerg.
asini, Eigentümer, TreiberApul.
elephanti, Führer KornakLiv. Sil.
convivii (griechisch συμποσιαρχος), der Anordner eines Schmauses, Gelages, der Zechmeister (der auch die Zahl der jedesmal zu trinkenden Becher bestimmte)Varro
so auch
mag. cenandiCic. oder cenaeMart.
navis, Schiffskapitän, auf einem Kriegsschiff (ναύαρχος)Liv.und anderes. Burmann Petron. 101, oder Schiffspatron eines Kauffahrteischiffs (ναύκληρος)Hor.; bei Dichtern auch = Steuermannsiehe Drak. Sil. 4, 719; Burmann Val. Flacc. 1, 382
navigandi magister, SteuermannAmm.
mag. epistularum, GeheimschreiberSpart.
mag. memoriae, KanzleidirektorAmm.
magister scrinii, Vorsteher der HofkanzleiEutr.
ludi magister, Schulmeister, SchullehrerCic.
dasselbe
mag. disciplinae Colum.
ludi litterarii mag., ElementarlehrerAur. Vict.Amm.
dasselbe
mag. litterariusVopisc.
2)insbesondere
a)der GeschützmeisterAmm. 23, 4, 6
b)der Kurator der Masse (Konkursmasse)Cic.und anderes. Lachmann Gaius inst. 3, 79. p. 239
c)der Lehrmeister, Lehrer (Gegensatz discipulus)
α)überhaupt
artiumCic.
artium liberaliumAugustin.
coquinaeIsid.
rhetoricusAmm.
religionisCic.
virtutisCic.
mit Dativ
docendis publice iuvenibus magister, öffentlicher LehrerGell. 19, 9, 2
operam pingendo sub magistro Diogeneto dareCapit.
puerorum (Sklaven) impudentiam sub magistro habere, einüben lassenSen.
uti magistro voloCic.
übertragen
stilus optimus dicendi magisterCic.
magister artis ingeniique largitor venterPers.
est omnium rerum magister ususCaes.
usus est magister optimusCic.
quod me docuit usus magister egregiusPlin. ep.
stultorum iste (eventus) magister estLiv.
timor, non diuturnus magister officiiCic.
β)der Fechtmeister der GladiatorenMart. 5, 24, 3Tert. ad mart. 1
γ)ein Lehrer im TranchierenIuven. 5, 122
d)der Aufseher über die Jugend, PädagogeTer. Phorm. 72
II)übertragen: der Tonangeber, Aufmunterer, Urheber, Lehrmeister
si quis magistrum cepit ad eam rem improbumTer.
qui dux isti quondam et magister ad despoliandum Dianae templum fuitCic.
saepe in magistrum scelera redierunt suaSen. poët.
übertragen
ritu magistroSedul. carm. 1, 6 (15)
☞Nebenform magester
Nominativ Plural magistresCorp. inscr. Lat. 1, 1293 und 1540. 14, 2875Vergleiche Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 402
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
magister, trī, masculine 1 MAC-, a master, chief, head, superior, director, president, leader, commander, conductor
populi (dictator), chief of the peopleCic.
dictatoris magister equitum, master of the horseCic.
equitum cum dictatore magistriIuv.
(censor) morum, master of moralsCic.
sacrorum, chief priestLiv.
scripturae, comptrollor of revenues from farmed landsCic.
pro magistro esse, deputy comptrollorCic.
in eā societate, managerCic.
pecus magistri Perfundunt, herdsmenVerg.
cui magistri fiunt et domini constituuntur, trustees and guardiansCic.
A captain, master, pilot
navium onerarium magistri, captainsCaes.
navisHor.
magistri naviumLiv.
spoliata magistro (navis), pilotVerg.
A teacher, instructor, master
tuusCic.
pueri apud magistros exercenturCic.
te uti in hac re magistroCic.
peragere dictata magistri, i.e. rules for carvingIuv.
stilus optimus dicendi magisterCic.
si usus magister est optimusCic.
A tutor, guardian, pedagogue
senes me filiis Relinquont quasi magistrumTer.
saevusHor.
Fingit equum docilem magister, trainerHor.
Figuratively, an adviser, instigator, author
ad eam rem inprobusTer.
ad despoliandum Dianae templumCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu