konsonant.-Konjugation
ruere
ruō ruī ruitūrus
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
ruo, ruī, rutum, aber Partizip Futur ruitūrus, ere (vergleiche griechisch εχραον, überfiel, bedrängte und congruo, in-gruo), rennen, stürzen
I)intransitiv
A)im Allgemeinen: rennen, stürzen, stürmen = eilen
1)eigentlich
a)von Personen
id ne ferae quidem faciunt, ut ita ruant itaque turbent, ut etc.Cic.
(Pompeium) ruere nuntiant et iam iamque adesseCic.
quidam inermes ultro ruere ac se morti offerreTac.
legio sustinuit ruentes (die Einherstürmenden)Tac.
huc omnis turba ruebatVerg.
in aquam caeci ruebantLiv.
in castra fugientesLiv.
in ferrumVerg.
in vulnera ac telaLiv.
in proeliumFlor.
ad urbem infesto agmineLiv.
ad portasTac.
ad conviviumTac.
per viasTac.
per proeliaVerg.
eques pedesque certatim ruere portisLiv.
b)von Flüssen
r. de montibusVerg.
per camposOv.
in Galliam (vom Rhein)Tac.
c)von Tönen
antrum, unde ruunt totidem voces, responsa Sibyllae, hervorbrechen, -tönenVerg. Aen. 6, 44
d)von Nacht und Tag
vertitur interea caelum et ruit Oceano nox, das heißt eilt heraufVerg.
und so
revoluta ruebat diesVerg.
dagegen
nox ruit enteilt (geht unter)Verg.
ebenso
sol ruit caeloApul.
und bloß
sol ruitVal. Flacc.
ruit imbriferum verVerg.
2)übertragen
a)überhaupt
r. in arma ac dimicationem, einen blinden Hang haben zu usw.Liv.
crudelitatis odio in crudelitatemLiv.
mutuis inter se odiis in bellumIustin.
r. in servitium, in exitiumTac.
in sua fataOv.
omnia fatis in peius ruereVerg.
avide ad libertatemLiv.
ad interitumCic.
se in erroresGell. 6 (7), 2, 8
quo ruis? quibus periculis te obicis?Plin. ep.
quo scelesti ruitis?Hor.
poetisch mit Infinitiv
quo ruis imprudens dicere fata?Prop. 4, 1, 71Stat. Theb. 7, 177Claud. rapt. Pros. 3, 387
unpersönlich
ut ferme fugiendo in media fata ruiturLiv. 8, 24, 4
b)insbesondere vom unüberlegten, stürmischen Handeln: sich überstürzen, sich übereilen, unüberlegt handeln, stürmisch handeln, seinem Sturz entgegeneilen
r. in agendo, in dicendoCic.
emptorem oder reum ruere patiCic. Liv.
vide, ne quid imprudens ruasTer.
cum cotidie rueretCic.
non compescere ruentesTac.
B)prägnant: stürzen = niederstürzen, herabstürzen, einstürzen, sinken
1)eigentlich
a)(poetisch) von Personen
ruebant victores victiqueVerg.
nec quisquam primus ruitVal. Flacc.
b)von Leblosem
ruere illa non possunt, ut haec non eodem labefacta motu concĭdantCic.
ruunt parietes, aedesPlaut.
ruunt templa deûm, aulaeaHor.
ruere in agris tectaLiv.
supra sese ruere omnia tectaLucr.
murus latius, quam caederetur, ruebatLiv.
ruit alta a culmine TroiaVerg.
neve ruant caeli tonitralia templa superneLucr.
so
ruit arduus aether (das heißt Unwetter, Regen und dergleichen)Verg.
caelum imbribus immodicisMart.
caelum in seLiv.
turbidus imber aquāVerg.
tempestasTac.
Sprichwörtlich: von sehr zaghaften und furchtsamen Menschen
Cl. Quid tum quaeso, si hoc pater resciverit? Sy. Quid si nunc caelum ruat?Ter. heaut. 719
2)übertragen: niederstürzen, sinken
ratio ruat omnis, vita quoque ipsa concĭdat extemploLucr.
quae cum accĭdunt nemo est quin intellegat, ruere illam rem publicamCic.
quem vocet divûm populus ruentis imperii rebus?Hor.
Vitellium ne prosperis quidem parem, adeo ruentibus debilitatum, durch Sinken, durch den Untergang des GlückesTac.
II)transitiv
A)fortraffen, aufraffen, das heißt
1)eilig fortnehmen
a)überhaupt
cinerem et confusa ossa focisVerg.
atram nubem ad caelum, emporführenVerg.
b)eilig zusammenraffen, zusammenscharren
unde divitias aerisque ruam acervosHor. sat. 2, 5, 21 sq.
2)aus der Tiefe aufwühlen
a)überhaupt
(tauri) terram ruebantLucr.
cum mare permotum ventis ruit intus arenamLucr.
ruunt (venti) totum mare a sedibus imisVerg.
r. spumas salis aere, von SchiffendenVerg.
b)in der juristischen Sprache der terminus technicus rūta et caesa und asyndetisch rūta caesa, alles, was auf einem Grundstücke ausgegraben (ruta) und gefällt (caesa) worden ist, ohne verarbeitet worden zu sein, und vom Besitzer beim Verkauf zurückgehalten wird = rohes MaterialCic.Crass. bei Cic.ICt.(wegen des hier langen u siehe Varro LL. 9, 104)
B)etwas niederreißen, niederstürzen
imbres fluctusque frangere malum, ruere antennas, scindere vela etc.Plaut.
naves (vis venti) ruitLucr.
ceteros ruerem, agerem, raperem, tunderem et prosterneremTer.
immanem molem volvuntque ruuntqueVerg.
cumulos ruit pinguis arenae, zerschlägt, ebnetVerg.
reflexiv
in praedam superne sese, sich herabstürzenApul. flor. 2. p. 2, 19 Kr.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
ruō, uī, ātus (Participle future ruitūrus), ere 1 RV-, to fall with violence, rush down, fall down, tumble down, go to ruin
caedebant pariter pariterque ruebant Victores victiqueVerg.
ruere illa non possuntCic.
tecta, tumble downLiv.
Templa deumHor.
murus latius quam caedereturLiv.
alta a culmine TroiaVerg.
ruit arduus aether, rain falls in torrentsVerg.
caelum in seLiv.
ruit imbriferum ver, i.e. is endingVerg.
Prov.
quid si nunc caelum ruat? i.e. what if the impossible happens?Ter.
To hasten, hurry, run, rush
id ne ferae quidem faciunt, ut ita ruant itaque turbentCic.
(Pompeium) ruere nuntiantCic.
Huc omnis turba ruebatVerg.
ultro ruere ac se morti offerreTac.
in aquamLiv.
in volnera ac telaLiv.
ruebant laxatis habenis aurigaeCurt.
de montibus amnesVerg.
per apertos flumina camposOv.
Nox ruit, i.e. hastens onVerg.
antrum, Unde ruunt totidem voces, break forthVerg.
To cause to fall, cast down, dash down, hurl to the ground, prostrate
Ceteros ruerem, ageremTer.
cumulos ruit harenae, levelsVerg.
To cast up, turn up, throw up, rake up
(mare) a sedibus (venti)Verg.
cinerem focisVerg.
unde Divitias aerisque ruam acervosHor.
Figuratively, to fall, fail, sink, be ruined
ruere illam rem publicamCic.
sive ruet sive eriget rem publicamCic.
To rush, dash, hurry, hasten, run
ad interitumCic.
pati reum ruereLiv.
crudelitatis odio in crudelitatemLiv.
In sua fataOv.
omnia fatis In peiusVerg.
Quo quo scelesti ruitis?Hor.
ut ferme fugiendo in media fata ruiturLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu