konsonant.-Konjugation

nītī

nītor  nīxus sum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

1. nītor, nīsus und nīxus sum, nītī (statt gnītor, vergleiche griechisch γνύξ, althochdeutsch hnîgan, sich neigen, sich bücken), an oder auf etwas sich stemmen, sich stützen

I)im Allgemeinen

A)eigentlich

mit Ablativ oder in mit Akkusativ oder Ablativ

baculoOv.

laevo in femine (von der Linken)Plaut.

hastiliCic.

hastā oder in hastamVerg.

genibus, knienLiv.

Nixus genu, in genibus, oder bloßem Nixus, ein Gestirn, siehe engonasi

stirpibus suisCic.

mulierculāCic.

cubito, auf den EllbogenOv.

absolut

partes aequaliter nitunturCic.

B)übertragen

1)auf etwas sich stützen, beruhen

nitatur quibus fundamentis summa salutisLucr.

omnis ratio dicendi tribus ad persuadendum rebus est nixaCic.

in te nititur civitatis salusCic.

2)insbesondere: auf etwas sich stützen = sich verlassen, bauen

consilio alicuiusCic.

auctoritate, animo (auf seinen Mut)Caes.

speCatull.

II)prägnant: sich zu einer Bewegung aufstemmen

A)eigentlich

1)sich auf die Füße stemmend auftreten

humiVerg.

simulac primum niti possuntCic.

2)sich anstemmend drücken und drängen

a)seine Notdurft zu verrichtenSuet. Vesp. 20

b)zu gebären = Wehen haben, in Wehen liegen, gebärens. Bach Ov. met. 9, 294; Lennep Ov. her. 21, 100Ov. met. 9, 302 (Plin. 9, 107 jetzt eniti)

c)überhaupt von angestrengten, leidenschaftlichen Bewegungen des Körpers

niti corporibus, et ea huc illuc quasi vitabundi aut iacientes tela agitareSall. Iug. 60, 4

3)die Hände oder Füße anstemmend sich aufzurichten suchen, sich aufraffen

niti modo ac statim concĭdereSall. Iug. 101, 11

dum consurgit ac nititur, inter manus sublevantium exstinctus estSuet. Vesp. 24

4)sich anstemmend, sich auf dem Fleck halten

a)von Kämpfenden: Fuß fassen, sich halten

tamen virtute et patientiā nitebantur atque omnia vulnera sustinebantCaes. b. c. 1, 45, 6

b)von Vögeln, die im Flug innehaltend sich mit ihren Flügeln in der Schwebe erhalten, in der Luft schweben

paribus nitens Cyllenius alis constititVerg. Aen. 4, 252

5)mit Rücksicht auf das wohin?, sich aufstemmend, sich anstrengend nach einem Punkt hindrängen, besonders nach einem höheren hinaufdrängen = sich (vorwärts) drängen, steigen, klimmen, zu gelangen streben

corporibus et umbonibusTac.

quā septumani dum nitunturTac.

gradibus, die Stufen hinaufsteigenVerg.

motis in aëra pennis, steigen = fliegen (von Vögeln)Ov.

in adversum (vom Abend nach Morgen), von PhöbusOv.

rupes in altas, klimmenLucan.

ardua per loca und bloß per arduaPacuv. fr.Curt.

mit Dativ

semitae, einhersteigen auf usw.Chalcid. Tim. 276

nitere porro, schiebe (dränge) dich vorwärts (durch die Menge)Hor. ep. 1, 13, 18

von Leblosem

pondera, corpora nituntur deorsum, sursum, in medium, drängen, treiben, strebenLucr.

poma ad sidera nituntur, streben empor zum ÄtherVerg.

in adversa caeli nitens solCl. Mam.

aquae in interiora nitunturPlin.

B)übertragen: sich eifrig bestreben, sich eifrig bemühen, es sich angelegen sein lassen, alle Kräfte aufbieten

a)überhaupt

α)im guten Sinn

pro libertateSall.

pro aliquo, sich eifrig verwendenLiv.

mit folgendem Infinitiv

gradum proferre pedumEnn. fr.

armis de vita certatim dimicareSisenn. fr.

perrumpereCaes.

summā vi Cirtam irrumpereSall.

patriam recuperareNep.

absolut

tantum quisque nitatur, quantum potestCic.

magnā vi uterque nitebaturCaes.

non eādem alacritate ac studio nitebanturCaes.

de causa regiaCic.

frustraSall.

modice, nur mäßig sich bewerbenTac.

contra, entgegentreten, sich widersetzenTac.

β)im feindlichen Sinn

adversus foedera naturaeLucr.

nihil contra aliquem, nichts gegen jemanden unternehmenSall.

contra verum, der Wahrheit entgegenarbeitenSall.

pro Corbulone aetas, patrius mos, studia seniorum erant; contra Mamercus Scaurus et L. Arruntius nitebantur, entgegenstrebten, ihm entgegenarbeitetenTac.

b)mit Angabe des Ziels: nach etwas eifrig streben, auf etwas hinarbeiten

ad gloriamCic.

ad sollicitandas civitatesCaes.

in illud genusSen.

in vetitumOv.

mit bloßem Akkusativ

ut tantam urbem, quanta nunc est, niti deberet, zu bauen unternehmenIul. Val. 1, 25 (31)

mit folgendem ut oder ne mit Konjunktiv: darauf hinarbeiten, darauf dringen

unus Miltiades maxime nitebatur, ut primo quoque tempore castra fierentNep.

alii singulos ex senatu ambiundo nitebantur, ne gravius in eum consulereturSall.

c)mit folgendem AcI: zu beweisen suchen, den Beweis versuchen, dass usw.

nitamur igitur nihil posse percipiCic. Acad. 2, 68

Aktive Imperativform nititoCic. de rep. fr. bei Diom. 340, 1

Paragogischer Infinitiv nitierTrag. inc. fab. 231Catull. 61, 68 Schw. (Haupt cingier)Lucr. 1, 1059

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

nītor, nīxus (usually in literally sense) and nīsus (usually figuratively), ī, deponent CNI-, to bear upon, press upon, lean, support oneself

niti modo ac statim concidere, strive to riseSall.

stirpibus suis nitiCic.

mulierculā nixusCic.

hastāVerg.

nixus baculoOv.

cothurno, strutHor.

nixi genibus, on their kneesLiv.

nixus in hastamVerg.

humi nitensVerg.

To make way, press forward, advance, mount, climb, fly

serpentes, simul ac primum niti possuntCic.

nituntur gradibusVerg.

ad sideraVerg.

in aëreOv.

in adversumOv.

niti corporibus, struggleSall.

To strain in giving birth, bring forth

nitor, am in laborOv.

Figuratively, to strive, put forth exertion, make an effort, labor, endeavor

virtute et patientiā nitebanturCaes.

tantum, quantum potest, quisque nitaturCic.

pro libertate summā ope nitiSall.

ad sollicitandas civitatesCaes.

ne gravius in eum consulereturSall.

maxime, ut, etc.Nep.

summā vi Cirtam inrumpere nititurSall.

patriam recuperareNep.

vestigia ponereOv.

ad inmortalitatemCic.

in vetitumOv.

To contend, insist

nitamur igitur nihil posse percipiCic.

To rest, rely, depend upon

coniectura in quā nititur divinatioCic.

cuius in vitā nitebatur salus civitatisCic.

quā (auctoritate) apud exteras nationesCaes.

rebus iudicatisCic.

quo confugies? ubi nitere? Cic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu