konsonant.-Konjugation
iungere
iungō iūnxī iūnctum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
iungo, iūnxī, iūnctum, ere (ϝ jug, altindisch yunákti, verbindet; griechisch ζυγ in ζεύγνυμι, ζυγόν), verbinden, vereinigen, zusammenfügen, zusammenknüpfen
I)eigentlich
A)im Allgemeinen
res inter seCic.
uniones inter seSen.
aliquid cum aliqua reCic.
dextram dextraeVerg.
libellum epistulae, beifügenPlin. ep.
equum equo, ein Pf. auf das andere antreibenCaes.
naves, carros, aneinander befestigen, -spannenCaes.
membra, wieder zusammenfügenOv.
crescendo iungi, zusammenwachsenOv.
iungi umero, lateri alicuius, sich anschließen an usw.Ov.
est pes cum pede iunctus, Fuß schließt sich an FußOv.
iungit oscula, küsst sieOv.
iungunt oscula, sie küssen sichPetron.
iuncta facere, verbindenCic.
fluvium ponte iungere, eine Brücke über den Fluss schlagen, einen Fluss überbrücken (griechisch ζευγνύνκι)Liv.
amnem ponte iungereCurt.
so auch pontemTac.
quotiens concretus gelu Danuvius iunxerat ripasFlor.
fossas saltu, darüberspringenStat.
gradus, zusammen gehenSil.
cursum equis, gleichen Lauf mit den Pf. haltenLiv.
ostia, verschließen, zumachenIuven.
reflexiv
iungere castris, sich mit dem L. verbindenVerg. Aen. 10, 240
B)insbesondere
1)anspannen
a)Tiere = anschirren
equos ad currumPlin. oder curru (Dativ)Verg.
camelos ad currumLampr.
canes quaternos ad currumLampr.
iungentur gryphes equisVerg.
mit bloßem Akkusativ
equosLucr.und andere
sibi et leones et tigresLampr.
oft im Partizip
iuncti boves, ein OchsengespannOv. Tac.
so auch
iuncta iugaCato und iuncta iuga bina, zwei GespanneOv.
iuncti cycni, iunctae columbaeOv.
iunctis iumentis oder bloß iunctis vehi, auf einem Zweigespann, im Wagen fahrenNep.Plin. ep.
b)einen Wagen usw. = bespannen
raeda equis iunctaCic.
currus albis equis iunctusLiv.
iunctum vehiculumLiv.und andere
2)Wunden usw. heilend verbinden, sich schließen machen, heilen
vulneraScrib. Larg.Stat.
orae iunctaeCels.
3)liebend verbinden, Beischlaf halten
corpus, und absolutLucr.Ov.
4)räumlich: zusammenstoßen lassen
fundos, zusammenkaufenPetron.
longos fines agrorumLucan.
im Passiv medial (von Örtlichkeiten): an einen Ort usw. anstoßen, angrenzen, ihm nahe liegen
Taurus montibus iungiturCurt.
silvae campo iunctaeCurt.
Italia Dalmatis iunctaVell.
Iano loca iunctaOv.
hortulus, qui Academiae iunctus fuitApul.
poetisch
iuncta aquilonibus Arctos (= Nordpol)Ov.
5)zeitlich: verbinden, aneinanderreihen, unmittelbar folgen lassen
noctem diei plerumqueVal. Max.
diei noctem pervigilemIustin.
somnum mortiPetron.
consularem praetextam praetoriaeVell.
consilio belli bellumVell.
iunge puer cyathosStat.
laborem, nicht unterbrechenPlin. ep.
6)als militärischer terminus technicus: Truppen miteinander vereinigen, zueinanderstoßen lassen
sibi exercitumVell.
socia arma RutulisLiv.
alicuius castris suaVell.
si Hannibali Asdrubal iunctus essetLiv.
II)übertragen
A)im Allgemeinen
iunget vix tria verba, zusammenreimen = vorbringenMart.
cum hominibus nostris consuetudines, amicitias, res rationesque iungebatCic.
iuncta cum viribus arsOv.
mit bloßem Ablativ
quae quo maior est vis, hoc est magis probitate iungenda summāque prudentiāCic.
improbitas scelere iunctaCic.
insania iuncta stultitiāCic.
mit Dativ
priori posterius, posteriori superius non iungiturCic.
indignatio iuncta conquestioniCic.
B)insbesondere
1)in Liebe verbinden, vermählen
aliquem secum matrimonioLiv. oder in matrimonioCurt.
aliquem alciOv.
torus iunxit te mihiOv.
i. filiosTreb. Poll.
reflexiv se iungere und medial iungi, sich verbinden, sich vermählen
se alicuiOv.und andere
iungi cum impariLiv.
iungere amantiOv.
columbae in amore iunctaeProp.
übertragen
iuncta vitis ulmoOv.
amoresTibull.
2)durch Verwandtschaft, Wahlverwandtschaft, Freundschaft verbinden
se ad aliquemCic.
Rosianum artissimo vinculo tua in me beneficia iunxeruntPlin. ep.
oft im Partizip
a sanguine materno iunctusOv.
amicitiā vetustā puer puero iunctusOv.
ab usu modico tibi iunctusOv.
amici iunctiHor.
und: ein Verwandtschafts- usw. Bündnis knüpfen, schließen
affinitatem cum aliquoLiv.
amicitiam cum aliquoCic.
3)politisch verbinden, und zwar reflexiv se iungere oder medial iungi, sich mit jemanden verbinden, sich an jemanden anschließen
se alicuiEutr.
se contra Romanos Tuscis SamnitibusqueEutr.
foedere oder societate alicui iungiLiv.
und: ein Bündnis usw. knüpfen, schließen
foedus, pacemLiv.
4)Wörter grammatikalisch oder rhetorisch verbinden
a)als grammatikalischer terminus technicus: aus zwei Wörtern eins zusammensetzen
iungitur (verbum) ex corrupto et integro, ut malevolusQuint. 1, 5, 68
so
iuncta verbaCic. or. 186; part. or. 53
b)als rhetorischer terminus technicus: die Wörter wohlklingend verbinden
verba in textu iunganturQuint. 9, 4, 13
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
iungō, ūnxī, ūnctus, ere IV-, to join together, unite, connect, attach, fasten, yoke, harness
Narcissum et florem anethiVerg.
ostia, shutIuv.
iunctas quatere fenestrasHor.
oscula, exchangeOv.
da iungere dextram, claspVerg.
Ticinum ponte, spanLiv.
ratibus flumen, bridgeLiv.
iunctae umbone phalangesIuv.
pontīs et propugnacula, i.e. connect the bulwarks by bridgesVerg.
hoc opus ut aedificio iungaturCaes.
Humano capiti cervicem equinamHor.
mortua corpora vivisVerg.
se RomanisLiv.
Ne castris iungant (i.e. se)Verg.
tigna bina inter seCaes.
corpora inter se iunctaCic.
erat cum pede pes iunctusOv.
digitis medio cum pollice iunctisOv.
To harness, yoke, attach
angues ingentes alites iuncti iugo, Pac. ap.Cic.
iunge pares, i.e. in pairsVerg.
grypes equisVerg.
curru Equos, to the carVerg.
raeda equis iunctaCic.
iuncta vehicula milleLiv.
In Participle passive, adjoining, continuous with
iuncta pharetratis Sarmatis ora GetisOv.
Of troops, etc., to join, unite
cum fratre copiasLiv.
agminaVerg.
To add, give in addition
Commoda praeterea iungentur multa caducisIuv.
To make by joining
camera lapideis fornicibus iuncta, built withSall.
To bring together, join, unite
cum hominibus consuetudinesCic.
an virtus et voluptas inter se iungi possintCic.
Of persons, to join, unite, bring together, associate, attach, ally
nos sibi amicosTer.
se tecum omni scelereCic.
se Romanis, make an alliance withLiv.
(eam) conubio, give in marriageVerg.
me sibi, marryVerg.
variis albae iunguntur columbaeOv.
si populus R. foedere iungeretur regiLiv.
hospitio cum iungeret absens (i.e. se)Verg.
To make by joining, enter into
cum hominibus amicitiasCic.
societatem cum populo R.Liv.
Of words, to join, unite, make by joining, compound
iuncta verbaCic.
carmina, composeVerg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu