a-Konjugation
iactāre
iactō iactāvī iactātum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
iacto, āvī, ātum, āre (Intensivum von iacio), (wiederholt oder mit Hast) werfen
I)überhaupt: werfen
A)eigentlich
1)im Allgemeinen
ludicre saxaEnn.
fulminaOv.
facesOv.
incendia dextrāOv.
aliquem de muroEnn.
de muro vestem argentumqueCaes.
e muris semetipsos cum coniugibus ac liberis in praecepsCurt.
in consulis domum quadrantesLiv.
ardentes faces in vicinorum tectaCic.
brachium in latusQuint.
lumina in alicuius vultumOv.
flammas ad culminaVerg.
ignem oder ardentes taedas ad fastigiaVerg.
ossa post tergumOv.
effetos cinerem immundum per agrosVerg.
2)insbesondere
a)als terminus technicus der Würfelspieler: einen Würfel werfen
talos Aug. bei Suet. Aug. 71, 2
numeros eburnosOv. art. am. 2, 203
und prägnant: einen Wurf werfen
basilicumPlaut. Curc. 359
absolut
tu male iactato, tu male iacta datoOv. art. am. 2, 204
b)auswerfen
reteCels. dig. 19, 1. 12
c)abwerfen, wegwerfen
mercesPlaut.
arma multa passimLiv.
iugumIuven.
pecunias suas, ohne Grund abzahlenUlp. dig.
d)hinstreuen, ausstreuen, verbreiten
semen, säenVarro r. r.
odorem lateVerg.
undique floremOv.
suam propriam de corpore lucemLucr.
e)zuwerfen
basiaPhaedr. 5, 7, 28
mit Dativ (wem?)
devexae redae basiaIuven. 4, 117
f)als Futter hinwerfen, vorwerfen
candidum panem (dem Hund)Petron. 64, 8
und so
frustaPhaedr. 3, 7, 22
intestina canibus nostrisApul. met. 7, 22
B)übertragen: mündlich hinwerfen, ausstoßen, schleudern, fallen lassen, sich verlauten lassen, vorbringen
minasCic.
suum terrorem falso, drohen mit usw.Cic.
versusLiv.
precesOv.
multa digna et vera verba in aliquemAugustin.
probra oder querimonias in aliquemLiv.
iocosa dicta in adversariosLiv.
mit folgendem AcI
qui se legitimum debitoris heredem esse iactat, sich ausgibt für usw.Scaevol. dig. 2, 15, 3. § 2
II)prägnant: hin und her werfen, hin und her bewegen, schütteln, schwingen
A)eigentlich
1)im Allgemeinen
oculosLucr.
cerviculamCic.
brachiumCaes.
brachia, collaOv.
togasOv.
cornuaCatull.
caestusOv.
bidentes, den Karst öfters schwingen (= eifrig mit dem K. arbeiten)Verg.
saxa saxis (gegen Steine) et habentem semina flammae materiem, herumschleudernOv.
i. se, sich (vor Schmerz) hin und her werfenCic.
iactatur aër motuLucr.
iactata flamine navisOv.
iactari fluctibus in Ionio (mari), umhergetrieben werdenOv.
und so
et terris iactatus et altoVerg.
iactabimur unāOv.
iactari tempestateCic.
iactari cum variis casibus, tum saevitiā marisVell.
iactari aestu febrique, sich vor Fieberglut hin und her werfenCic.
iactatus crinis per auramOv.
iactatae pennaeOv.
iactata per orbem faxOv.
2)insbesondere: Gebärden machend hin und her bewegen
brachia in numerumLucr.
manus, vom TänzerProp. Ov., vom RednerQuint.
reflexiv
se, vom RednerCic.
B)übertragen
1)im Allgemeinen: hin und her treiben
curas pectoreVerg.
medial
iactabatur nummus, der Geldkurs schwankteCic.
reflexiv
opiniones se iactantes, sich durchkreuzendeCic.
von Personen: reflexiv iactare se oder Passiv iactari
se in causis centumviralibus, sich breit machen Cic.
se in re publica non valde, sich für den Staat nicht sonderlich rührenCic.
se tribuniciis actionibus, sich mit tribunizischen Gesetzesvorschlägen befassenLiv.
forensi labore iactari, sich auf dem Forum herumschlagenCic.
inter spem metumque iactari, immerfort zwischen Furcht und Hoffnung schwebenTac. Amm.
iactari multos per labores, durch vielerlei Bedrängnis hindurchgehenVerg.
iactari per varia bella, in verschiedenen Kriegen herumgeworfen werdenIustin.
und so
iactari variis casibusVell. Quint.
2)insbesondere
a)plagen, beunruhigen
iactari morbisLucr.
morbo iactatur eodemHor.
iactatur domi suaeCic.
iactari animo atque in dies magis magisque aestuare desiderioDict. 3, 3
b)etwas wiederholt zur Sprache bringen, wiederholt berühren, wiederholt erwähnen, hin und her besprechen
rem in contioneCic.
in senatuLiv.
rem sermonibusLiv.
aliquem beatum, laut preisen als einen Gl.Hor.
fabula iactaris in urbe, bist das StadtgesprächOv.
unpersönlich
iactatum est in contionibus nequiquam de etc.Liv.
c)mit etwas um sich werfen, sich brüsten, prahlen, sich rühmen, sich vermessen, sich auf etwas viel einbilden, etwas zur Schau tragen
genus et nomenHor.
gratiam urbanamCaes.
verbis gloriamPhaedr.
carmina Nymphis (Dativ), gegen die N. prahlen mit usw.Ov.
und so
habuisti quod (womit) tyranno iactaresSen. contr. 9, 4 (27), 6
mit folgendem AcI
Romam vos expugnaturos, si quis duceret, fortes linguā iactabatisLiv. 23, 45, 9
quo te iactas, Alcmenā nate, creatumOv. met. 9, 23
nobilem apud Chaeronaeam victoriam sui operis fuisse iactavitCurt. 8, 1 (3), 23
immodice iactans suum militem in obsequio duravisseTac. ann. 4, 18
im Passiv mit NcI
quae Hadrianus ipse composuisse iactaturSpart. Hadr. 14, 7
mit folgendem quod und Konjunktiv
iactavit quod non laqueo strangulata neque in Gemonias proiecta foretTac. ann. 6, 25
d)reflexiv: iactare se
α)sich rühmen, prahlen, großtun, sich breit machen
quam se iactare solebatCic.
tribuniciis se actionibusLiv.
hoc seVarro fr.
se in bonis RosciiCic.
in eo se in contioneCic.
se alicui, gegen jemanden prahlen, renommierenLiv. 35, 49, 3Ov. her. 12, 175
se de CalidioCic.
se de genereHieron.
se de Cleopatrarum Ptolemaeorumque gente, sich der Abstammung von der K. und den P. rühmen Treb. Poll.
mit Genitiv
se iustitiaeHieron. epist. 23, 34
mit doppeltem Akkusativ
se iactare formosumPhaedr. 3, 8, 6
im Gerundium
non iactandi mei causā, nicht um zu renommierenPs. Quint. decl. 268
β)vom Benehmen: reflexiv se iactare und medial iactari, sich so und so gebaren, betragen
se magnificentissime in illo locoCic.
se in insperatis ac repentinis pecuniis sumptuosius insolentiusqueCic.
von einem Redner
non ita se iactare potuitCic.
medial
exsultare in somno immoderateque iactariCic.
☞Paragogischer Infinitiv Passiv iactarierLucr. 6, 556
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
iactō, āvī, ātus, āre, frequentative iacio, to throw, cast, hurl
semina per undas, scatterOv.
hastasCic.
de muro vestemCaes.
cinerem per agrosVerg.
Saxa saxis (i.e. in saxa)Ov.
To throw about, toss about, shake, flourish
diu iactato bracchioCaes.
tinnula manuOv.
cerviculamCic.
homines febri iactanturCic.
corpus in suo sanguine, wallowOv.
bidentes, swingVerg.
a facie manūs, throw kissesIuv.
basiaIuv.
luminaOv.
iugum, i.e. be rebelliousIuv.
To drive hither and thither, drive about, toss
tempestate in alto iactariCic.
te in altoHor.
hiems iactat virosOv.
iactor in turbāCic.
To throw away
passim armaLiv.
Iactatur rerum utilium pars, thrown overboardIuv.
To throw out, emit, spread
odoremVerg.
voces per umbramVerg.
Figuratively, to torment, disquiet, disturb, stir
morbo iactari eodemHor.
clamore et convicioCic.
inrita iurgia, stir upVerg.
iactabatur nummus sic, ut, etc., i.e. fluctuated in value.Cic.
To consider, examine, discuss
eas res iactari nolebatCaes.
multa variis iactata sermonibus erant, i.e. talked aboutLiv.
pectore curasVerg.
To throw out, make prominent, pronounce, utter, speak, say
querimoniae ultro citroque iactataeLiv.
te beatumHor.
Talia iactanti, etc.Verg.
hanc autem iactari magis causam quam veram esse, is made a pretextLiv.
minasCic.
haec incondita MontibusVerg.
With prae se, utter confidentlyVerg.
To boast of, vaunt, plume oneself upon
gratiamCaes.
et genus et nomenHor.
Romam vos expugnaturos iactabatisLiv.
lucus, quo se plus iactet Apollo, delightsVerg.
With se, to exhibit oneself, show off, make a display, boast, take pride
intolerantius seCic.
iactantibus se opinionibus inconstanter, conflictingCic.
te maritaeOv.
legatis regis eum se iactasse, i.e. impose on the legatesLiv.
se in pecuniis, make a prodigal displayCic.
se de CalidioCic.
Ullo se alumnoVerg.
se formosumPhaedr.
To be officious, be active in, devote oneself to
se in causisCic.
nostrum hoc tempus aetatis forensi labore iactariCic.
tribuniciis se actionibusLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu