konsonant.-Konjugation
discere
discō didicī
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
dīsco, didicī, ere (zu διδάσκω), lernen, kennen lernen
I)durch Unterricht oder Gewöhnung oder Praxis etwas lernen, erlernen, kennen lernen, in oder über etwas sich unterrichten, etwas studieren (Gegensatz dediscere, verlernen, docere, lehren, dedocere, verlernen lassen)
qui quod didicit id dediscit, einen Rückschritt machtPlaut.
multa oportet discat atque dediscatCic.
disces docebisque artesSen.
hoc discunt omnes ante alpha et beta puellaeIuven.
und so
d. elementa primaHor.
litteras (die Buchstaben), lesen lernenPlaut.
litteras GraecasSall.
artemPompon. com. fr.
artesCic.Quint.
eas partes (Rolle), einstudierenTer.
iusAugustin.
ius civile aut rem militarem, Jurist oder Soldat werdenCic.
palaestramQuint.
Persicum aruspiciumCatull.
primo textrinum, deinde litterasSuet.
memoriter psalterium, auswendig lernenHieron. epist. 128, 3
discit crimina et vitas, erforschtVerg.
discere nectaris sucos, schmecken lernen, kostenHor.
mit Angabe »woher? von wem? woraus?« durch Adverb oder durch de, ab, ex mit Ablativ
dum est unde ius civile discatur, adulescentes in disciplinam ei traditeCic.
ignara mariti puella unde disceret preces, vatem ni Musa dedissetHor.
inde vocabula primaLucr.
de te quidem haec didici omniaPlaut.
coepit me obsecrare, ut sibi liceret discere id de meTer.
a quo multo plura didiceris quam de (von) ProcilioCic.
ab eo Stoico dialecticam didiceratCic.
disce, puer, virtutem ex me, fortunam ex aliisVerg.
id quod ex pluribus testibus prioribus actionibus didicistisCic.
quod tamen ex istis licuit mihi discere fastisOv.
mit Angabe »bei wem?« durch apud und Akkusativ
apud aliquem litterasCic. ep. 9, 10, 3
cuius aliquid simile apud grammaticos puer didiceritQuint. 2, 4, 1
mit Angabe »um welchen Preis?«
a quo decem milibus denariorum didicisse artem, quam ediditQuint. 3, 1, 10
mit Angabe »wodurch?«
in castris per laborem usum militiaeSall. Cat. 7, 4
quae illi litteris, ea ego militando didiciSall. Iug. 85, 13
atque haec ut certis possemus discere (erkennen) signisVerg. georg. 1, 351
von leblosen Subjekten
illae (pomiferae arbores) ab homine didicere blandos sapores adoptione et conubioPlin. 16, 1
mit folgendem Infinitiv
pingereVarro fr.
texere (von der Spinne)Plin.
saltareCic.
non caesim, sed punctim ferireVeget. mil.
Latine loquiSall.
didicisse Getice Sarmaticeque loqui (Gegensatz didicisse Latine loqui)Ov.
discant cantare puellaeOv.
vera dicere didici (habe gelernt, bin gewohnt)Plaut.
ferae hominem didicere (gewöhnten sich) patiLucan.
qui mori didicit, servire dediscitSen.
in minoribus navigiis rudem esse, quinqueremes autem maiores gubernare didicisseCic.
pater esse disce ab illis, qui vere sciuntTer.
cum Romanis bellare bonis malisque meis (unter guten und üblen Erfahrungen für mich) didiciLiv.
von leblosen Subjekten
nec varios discet mentiri lana coloresVerg. ecl. 4, 42
mit AcI
bene qui didicere (wahrnahmen) deos securum agere aevomLucr. 5, 82Hor. sat. 1, 5, 101
disce tamen, veniens aetas, ubi Livia nunc est porticus, immensae tecta fuisse domusOv. fast. 6, 639
hi si didicerint non eadem omnibus esse honesta atque turpia etc.Nep. praef. § 3
sed hic forte a Platone didicerat deos nihil esseLact. 2, 4, 26
und so
usu oder experimento didicisse mit folgendem AcICurt. 5, 1, 6Frontin. 1, 10, 1
mit folgendem indirekten Fragesatz
prius disce, quid sit vivereTer.
disce, quae censet amiculus, höre auf den Rat eines guten FreundesHor.
dominae potentia quae sit, hinc disce, meaeOv.
quae virtus et quanta, boni, sit vivere parvo, disciteHor.
plures discent quem ad modum haec fiant, quam quem ad modum his resistaturCic.
unde sit infamis, quare male fortibus undis Salmacis enervet tactosque remolliat artus, disciteOv.
discite, femineis quid tela virilia praestentOv.
cum discere velim, an sententias dividi, an iri in singulas oportueritPlin. ep. 8, 14, 24
se experiendo didicisse, quam arduum, quam subiectum fortunae regendi cuncta onusTac. ann. 1, 11
absolut
ita didicisse (so gewöhnt sein, es so gewohnt sein) mit folgendem ut und Konjunktiv
se ita a patribus maioribusque suis didicisse, ut etc.Caes. b.G. 1, 13, 6
mit Ablativus instrumentalis »womit?« (auf, in usw.)
disco fidibusCic. de sen. 26
armisSen. contr. 9 (4). praef. § 4
mit Nominativ des Berufs
fac discat citharoedus aut choraulesMart. 5, 56, 9
mit Adverb
disc. LatineQuint. 1, 1, 13
ganz absolut
homines dum docent discuntSen.
valent pueri, studiose discunt, diligenter docenturCic. ad Q. fr. 3, 3, 1
pueri ad praescriptum discunt (lernen schreiben)Quint.
docta didici, ich habe Unterricht erhalten und derselbe ist nicht an mir verloren gegangenPlaut.
quam ob rem disces tu quidem a principe huius aetatis philosophorum et disces quam diu volesCic.
ipse in Aegypto natus didicit a Ctesidemo (war ein Schüler des Kt.)Plin.
quos discentes vita defecitCic.
discendi aut visendi causā maria transmittereCic.
studiosos discendi erudire atque docereCic.
cupiditas discendiLiv. Sen.
discendi cupidoApul.
studium discendi, discendi et docendiCic.
voluntas discendiCic.
ad discendum promptus (puer)Quint.
puer discens, ein Lehrling, Lehrbursche, eines BarbiersPetron. 94, 14, eines SchustersUlp. dig. 9, 2, 5. § 3
Partizip substantivisch: discentes, Schüler, Lehrlinge, LehrburschenLiv. 6, 25, 9Sen. de clem. 1, 16, 2Suet. gr. 7 (Gegensatz magistri) Col. 1. praef. § 4
discentes speclariariiCorp. inscr. Lat. 6, 8659
insbesondere
a)als juristischer terminus technicus
discere causam, sich über die Sache unterrichten, sich mit dem Stand der Sache bekannt machen, den Stand der Sache kennen lernen (vom Rechtsanwalt)Cic. de or. 2, 100Sen. contr. 10. praef. 2Quint. prooem. § 22 und 10, 7, 20
causam ab oder ex aliquoCic. de or. 2, 140Quint. 12, 8, 6
b)prägnant: didicisse, studiert habenCic. de or. 2, 4; Brut. 249; or. 146
II)kennen lernen = zur Kunde gelangen von usw.
1)im Allgemeinen
a)jemanden
me peritus discet Hiber Rhodanique potor Hor. carm. 2, 20, 20
und prägnant
quem legis expertes Latinae Vindelici didicēre nuper, zu ihrem Schaden kennen gelerntHor. carm. 4, 14, 8
b)einen Ort
quae mundi pars est, quam ille vincendo non didicerit Manl. Statian. bei Vopisc. Prob. 12, 3
mit doppeltem Akkusativ (etwas als usw.)
Aegyptum totam didici levem pendulam Hadrian. bei Vopisc. Saturn. 8, 1
2)eine Tatsache in Erfahrung bringen, erfahren
quae didici, dixi omniaPlaut.
haec ubi rex didicitOv.
quod ubi primum didicit DemaratusIustin.
mit folgendem AcI
bene ubi discimus consilium quoi cecidisse, hominem catum eum declaramusPlaut.
discit cum omni equitatu Litaviccum ad sollicitandos Aeduos profectumCaes.
quos cum tantā celeritate venire rex didicissetIustin.
animadverti enim et didici ex tuis litteris te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleresCic.
mit folgendem indirekten Fragesatz
donec aliquem ex legatis misisset, a quo disceret senatus, quantum in Etruria belli essetLiv. 10, 35, 17
absolut
ut quidem didici egoPlaut. Poen. prol. 122
☞Partizip Futur aktiv disciturusApul. fr. 10 bei Prisc. 10, 19 (wo auch Supinum discitum ohne Beleg)
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
discō, didicī, —, ere DIC-, to learn, learn to know, acquire, become acquainted with
litterasCic.
ius civileCic.
dialectica ab aliquoCic.
id de meTer.
virtutem ex meVerg.
quae illi litteris, ego militando didiciSall.
per laborem usum militiaeSall.
omnīs crimine ab unoVerg.
unde ius civile discaturCic.
quae (artes) non sine otio discunturCic.
Pater esse disce ab illisTer.
senatui parereCic.
miseris succurrereVerg.
iustitiam et non temnere divosVerg.
Litavicum ad sollicitandos Aeduos profectumCaes.
nihil esse foedius servituteCic.
quid sit vivereTer.
hoc quam nihil sitCic.
quantum in Etruriā belli essetLiv.
Unde sit infamisOv.
qui discunt, pupilsCaes.
illo discendi causā proficisci, to studyCaes.
voluntas discendiCic.
discebant fidibus antiqui (sc. canere)Cic.
Poet., of things, to be taught
Nec discet mentiri lana coloresVerg.
To study for acting, present, produce (on the stage)
has partīsTer.
Novas (fabulas)Ter.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu