konsonant.-Konjugation
statuere
statuō statuī statūtum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
statuo, uī, ūtum, ere (von statum, dem Supinum von sisto), machen, dass etwas steht, hinstellen, aufstellen, stehen lassen
I)eigentlich
1)im Allgemeinen
craterasVerg.
signum (v. Fahnenträger)Val. Max.
navem, vor Anker legenPlaut.
bovesProp.
in terra arcumCurt.
equus Curtium statuit in vadoLiv.
aliquem ante oculosCic.
captivos in medioLiv.
perticam supra praetoriumCurt.
aliquem eo lociVal. Max.
mit doppeltem Akkusativ
aliquem capite pronum in terramTer. adelph. 316
2)insbesondere
a)errichtend, aufbauend setzen, aufrichten, errichten, erbauen usw.
statuamPlaut. Cic.
tropaeum (tropaea), siehe tropaeum
tabernāculum, siehe tabernaculum
urbemVerg.
arasOv.
regnumCic.
b)hemmen
motumChalcid. Tim. 43 D.
II)übertragen
1)gleichsam in den Kopf festsetzen = sich in den Kopf setzen, sich vorstellen, glauben, dafürhalten
ut ego mihi statuo, nach meiner VorstellungCic.
mit folgendem AcI
laudem statuo esse maximamCic.
statui in eo me non officii solum fructum, sed etiam pietatis laudem quaerereCic.
2)setzen, festsetzen, bestimmen
a)einrichtend
iusCornif. rhet.
sibi finem consiliiCic.
locum oder tempus colloquioLiv.
diem comitiisLiv.
pretium artiTer.
statuto locoCic.
dies est statutus comitiisLiv.
st. exemplum, siehe exemplum Nummer II, B, 3, b (Bd. I.S. 2541)
st. documentum mit folgendem ne und KonjunktivCic. ad Brut. 1, 15, 10
mit doppeltem Akkusativ
aliquem regem, zum K. einsetzenCurt. 5, 9 (26), 8
b)beschließend festsetzen, bestimmen, beschließen, sich vornehmen
mit de und Ablativ
de aliquo, als RichterCaes.Sall.und andere
de capite civisCic.
de Caesaris actisCic.
de se, sich umbringenTac.
mit in oder contra und Akkusativ
in aliquem aliquid graviusCaes.
in aliquem crudeliterIustin.
in aliquem exsiliumTac.
mit bloßem Akkusativ
triste aliquidOv.
stipendium alicui de publicoLiv.
mit folgendem indirekten Fragesatz
post tot annos etiam nunc statuere non potuisse, utrum diem tertium an perendinum dici oporteretCic.
ego vix statuere apud animum meum possum, utrum peior ipsa res an peiore exemplo agaturLiv.
ipsi primi statuerent apud animos, quid vellentLiv.
mit folgendem Infinitiv
velle moriOv.
decertareCaes.
ferro arcere contumeliamLiv.
sic habuisti statutum cum animo ac deliberatum, omnes qui habitarent in Sicilia iudices reicereCic.
mit folgendem ut und Konjunktiv
rus ut irem iam heri mecum statueramPlaut. Pseud. 549
statuunt, ut decem milia hominum in oppidum mittanturCaes.
Athenienses cum statuerent, ut urbe relictā naves conscenderentCic.
statuisse Vitellium, ut Germanicas legiones in Suriam transferretTac.
mit folgendem ne und Konjunktiv
statuitur, ne post M. Brutum pro consule sit Creta provinciaCic. Phil. 2, 97
Partizip Perfekt substantivisch: statūtum, ī, neutrum, die Bestimmung
secundum dei statutumLact. 2, 16, 14
quarum (Parcarum) legibus ac statutis parēre omnes deos necessitas cogitLact. 1, 11, 14
si statuta eius (dei) et placita differi possuntLact. 7, 25, 8
c)entscheidend festsetzen, entscheiden
res privatasOv. trist. 2, 95, mit folgendem AcICurt. 4, 1 (3), 19
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
statuō, uī, ūtus, ere status, to cause to stand, set up, set, station, fix upright, erect, plant
statue signumLiv.
agro qui statuit meo Te, triste lignum (i.e. arborem)Hor.
Crateras magnos statuunt (on the table)Verg.
tabernacula statui passus non est, to pitchCaes.
aeiem quam arte statuerat, latius porrigit, had drawn upSall.
statuitur Lollius in convivio, is taken to the banquetCic.
tabernacula in foroLiv.
ubi primum equus Curtium in vado statuitLiv.
in nostris castris tibi tabernaculum statueCurt.
pro rigidis calamos columnisOv.
alqm capite in terramTer.
patrem eius ante oculosCic.
bovem ad fanum Dianae et ante aramLiv.
Puer quis Ad cyathum statuetur?Hor.
To construct and place, set up, erect, make, build
eique statuam equestrem in rostris statui placere, in his honorCic.
EffigiemVerg.
Templa tibiOv.
aras e caespiteOv.
aëneum tropaeumCic.
carceres eo anno in Circo primum statutiLiv.
incensis operibus quae statueratNep.
Inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, i.e. a statue of youOv.
Urbem quam statuo vestra est, foundVerg.
To cause to stand firm, strengthen, support
rem publicam certo animoAtt. ap. Cic.
Of rules and precedents, to establish, constitute, ordain, fix, settle, set forth
omnīs partīs religionisCic.
vectigal etiam novum ex salariā annonāLiv.
Exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placare studeantTer.
in alquo homine exemplum huius modiCic.
si quid iniungere inferiori velis, si id prius in te ac tuos ipse iuris statueris, etc., first admit it against yourselfLiv.
citius Quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, i.e. is recountedOv.
Of persons, to constitute, appoint, create
arbitrum me huius reiCic.
Of limits and conditions, to determine, fix, impose, set
imperi diuturnitati modum statuendum putavistis, that a limit should be assignedCic.
statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints uponCic.
non statuendo felicitati modum, by not limiting his successLiv.
modum carminisOv.
providete duriorem vobis condicionemCic.
Finem orationi, make an end ofTer.
Of a time or place, to fix, appoint, set
statutus est comitiis diesLiv.
multitudini diem statuit ante quam liceret, etc.Sall.
fruges quoque maturitatem statuto tempore expectantCurt.
To decide, determine, settle, fix, bring about, choose, make a decision
ut pro merito cuiusque statuereturLiv.
ut ipse de eo causā cognitā statuat, to try the cause and decideCaes.
utrum igitur hoc Graeci statuent . . . an nostri praetores?Cic.
ut statuatis hoc iudicio utrum, etc.Cic.
in hoc homine statuetur, possitne homo damnari, etc.Cic.
quid faciendum sitLiv.
nondum statuerat, conservaret eum necneNep.
in senatu de legeCic.
de absente eo statuere ac iudicareLiv.
de P. Lentulo, i.e. decide on the punishment ofSall.
(ii), quos contra statuasCic.
Res quoque privatas statui sine crimine iudex, sat in judgment uponOv.
In the mind, to decide, make up one's mind, conclude, determine, be convinced
numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum, etc.Cic.
neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.Cic.
vix statuere apud animum meum possum, utrum, etc., to make up my mindLiv.
quidquid nos communi sententiā statuerimusCic.
To decree, order, ordain, enact, prescribe
statuunt ut decem milia hominum mittanturCaes.
eos (Siculos) statuisse, ut hoc quod dico postulareturCic.
patres ut statuerent, ne absentium nomina reciperenturCic.
statutum esse (inter plebem et Poenos), ut . . . impedimenta diriperent, agreedLiv.
statuunt ut Fallere custodes tententOv.
sic, di, statuistisOv.
(Vestalibus) stipendium de publico, decreed a salaryLiv.
cur his quoque statuisti, quantum ex hoc genere frumenti darentCic.
Of punishments, to decree, measure out, inflict, pass sentence
considerando . . . in utrā (lege) maior poena statuaturCic.
obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, treat harshlyCaes.
quid in illos statuamus consultareSall.
cum triste aliquid statuitOv.
legem de capite civis Romani statui vetare, i.e. sentence of death to be passedCic.
To resolve, determine, purpose, propose
statuit ab initio ius publicano non dicereCic.
statuerat excusare, to decline the officeCic.
proelio decertareCaes.
non pugnareLiv.
habere statutum cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolvedCic.
caedis initium fecisset a me, sic enim statueratCic.
To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold, be convinced, conclude, think, consider
leges statuimus per vim et contra auspicia latasCic.
statuit senatus hoc, ne illi quidem esse licitum, cui concesserat omniaCic.
qui id statuat esse ius quod non oporteat iudicari, who holds that to be the lawCic.
cum igitur statuisset, opus esse, etc., had become convincedCic.
statuistis, etiam intra muros Antoni scelus versari, inferredCic.
Hoc anno statuit temporis esse satisOv.
si id dicunt, non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinionCic.
hoc si ita statuetisCic.
statuit nauarchos omnīs vitā esse privandos, thought it necessary to deprive, etc.Cic.
causam sibi dicendam esse statuerat, knewCic.
Caesar statuit exspectandam classemCaes.
si, ut Manilius statuebat, sic est iudicatumCic.
uti statuit, as he thoughtLiv.
omnīs statuit ille quidem non inimicos, sed hostīs, regarded not as adversaries, but as foesCic.
Anaximenes aëra deum statuit, regardedCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu