satis (sat) Adv.
(sat)
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
satis (zu Wurzel *sā; vergleiche homerisch ἀσαι, gotisch saÞs, althochdeutsch sat, satt), Komparativ satius, genug, genügend, hinlänglich, hinreichend, recht
I)im Positiv
A)im Allgemeinen
1)adjektivisch
libram satis esse ambobus farrisTitin. fr.
satis est alicui aliquid, es genügt jemandem etwasTer.Cic.und andere
duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satisTer.
satis est aliquid ad aliquidTer.Liv.und andere
in poenas non satis unus erisOv.
unus est poenae satisSen. poët.vergleiche Ruhnken Ov. her. 2, 44
satis est mit folgendem dumTer. oder mit folgendem siPlaut.Cic.und andere
satis superque, genug und noch darüber = mehr als zuviel, mehr als zu sehr
quia satis superque diximus, quid etc.Firm.
satis superque est, foretPlaut.Sall.
satis superque me benignitas tua ditavitHor.
satis superque habereCic.
mit folgendem Genitiv
satis mihi est tuae orationisPlaut.
satis habeo divitiarumPlaut.
ea amicitia non satis habet firmitatisCic.
ad dicendum temporis satis habereCic.
satis superque esse sibi suarum cuique rerumCic.
(non) satis est mit folgendem Infinitiv PräsensLucr.Cic.Liv., mit folgendem Infinitiv PerfektCic.Liv.Hor.und andere
ebenso
satis habeo mit folgendem Infinitiv PräsensSall.Quint., mit folgendem Infinitiv PerfektOv.Vell. Quint.
satis habeo mit folgendem siNep. Them. 8, 4; Timol. 2, 4Liv. 5, 21, 9Tac. ann. 2, 37; 4, 38, mit folgendem quodLiv. 40, 29, 13Iustin. 22, 8, 14
satis puto mit folgendem InfinitivQuint.
non satis credo mit folgendem Infinitiv PerfektQuint.
2)adverbial (in der Umgangssprache oft satine oder satin = satisne), Gegensatz parum, minus
a)bei Verben
saperePlaut.
scireTer.
consequiCic.
ostendereCic.
satis superque dicere contra aliquemCic.
satin ille homo nos ludibrio habet?Plaut.
satin est id ad etc.Cic.
satin habes? bist du befriedigt? bist du es zufrieden?Plaut.
satin abiit? ging er denn wirklich fort?Plaut.
b)bei Adjektiven
dives s. sumPlaut.
s. multa restantCic.
s. planusLiv.
s. honestusCic.
vix s. decorumCic.
s. optimusAur. Vict.
satis superque humilis, über die MaßenLiv.
satin parva res est voluptatum in vita?Plaut.
satin salvae? siehe salvus a. E.
c)bei Adverbien
s. audacterPlaut.
s. superbeTer.
s. beneCic.
s. sciteTer.
s. honesteCic.
s. saepe, oft genugSall.
s. adhuc, lange genugTer.Liv.
sic satis, es geht schon an, so ziemlichTer.
satine recte? geht's recht wohl?Ter. Andr. 804
satin salve? oder satin salvae? siehe salvus a. E.
d)absolut
de hoc satisCic.
sed satis de hocNep.
B)Besondere Verbindungen
a)satis agere, genug (vollauf) zu tun haben, seine Not habenCato fr.Plaut.Gell.
unpersönlich
agitur tamen satisCic. ad Att.
vergleiche satagito und satago
b)als juristischer terminus technicus: hinlängliche Versicherung, Kaution
satis petere (fordern), satis exigere (fordern), satis cavere (geben)ICt.
satis offerreICt.
satis accipere (erhalten)Plaut.Cic.ICt.
im Passiv
quae satis accipiunda suntCato
vergleiche satisdo, satisfacio
II)Komparativ: satius, besser, dienlicher
satius est oder satius (esse) existimo oder satius puto und dergleichen mit folgendem Infinitiv
scire satius est quam loqui servumPlaut.
sed etiam id, quod neque obest neque adiuvat, satius est praeterireCornif. rhet.
mori s. esseCic.
inter feras satius est aetatem degere quam in hac tanta immanitate versariCic.
terga hostium impugnare s. visum estLiv.
nonne fuit satius tristis Amaryllidis iras atque superba pati fastidia?Verg.
bono vinci satius est quam malo more iniuriam vincereSall.
satius existimans concedere quam armis contendereNep.
quis satius censeat absinthite vino utendum potius quam absinthio ipso?Plin.
s. esse in Asia quam in Europa dimicariNep.
mit folgendem AcI
mori me s. estTer.
ebenso
s. putaverunt in urbe eum comprehendiNep.
mit folgendem ut und Konjunktiv
satius est, ut se ab uxoris congressione contineatLact. 6, 20, 25
(ut) meam penum componam satius estNov. com. 16¹
☞satius = potius (lieber) ist falsche Lesart bei Varro und ProperzVarro r. r. 1, 2, 26Prop. 2 (3), 34, 31siehe Lachm. Prop. p. 224 (a); Haupt opusc. 3, 419
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
satis, adjective (for comparative see satius), neuter indeclinable 2 SA-
Only nominative and accusative, enough, sufficient, satisfactory, ample, adequate
cui satis una Farris libra foretHor.
Duo talenta pro re nostrā ego esse decrevi satisTer.
si ad arcendum Italiā Poenum consul satis essetLiv.
animo istuc satis est, auribus non satisCic.
qui non sentirent, quid esset satisCic.
avidior, quam satis est, gloriaeCic.
poenas dedit usque superque Quam satis estHor.
ut ea modo exercitui satis superque foretSall.
satis una excidiaVerg.
satis erat respondere ‘magnas’; ‘ingentīs’, inquitCic.
nunc libertatem repeti satis estLiv.
Fabio satis visum, ut ovans urbem iniretLiv.
vos satis habebitis animam retinere, will be contentSall.
si non satis habet avaritiam explere, is not satisfiedCic.
non satis habitum est quaeri quid . . . verum etiam, etc., it was not thought sufficientCic.
ut Lacedaemonii satis haberent, si salvi esse possent, were contentNep.
senatus censuit satis habendum, quod praetor ius iurandum polliceretur, must be accepted as satisfactoryLiv.
As substantive neuter, enough, a sufficiency
satis superque dictum estCic.
Satis mihi id habeam suppliciTer.
ea amicitia non satis habet firmitatisCic.
satis est tibi in te praesidiCic.
Iam satis terris nivis misit paterHor.
satis superque esse sibi suarum cuique rerumCic.
In law, satisfaction, security, guaranty, in phrases with do (less correctly as one word, satisdo) and accipio
quibus a me verbis satis accipiet, isdem ipse satis det, in the same form in which he takes security from me, let him give itCic.
iudicatum solvi satis daturos esse dicebant, for the payment of the judgmentCic.
de satis dando vero te rogo . . . tu ut satis des, give bondsCic.
As adverb, enough, sufficiently, adequately, amply, fully
ego istuc satis scioTer.
satis esse arbitror demonstratumCic.
Satis superque me benignitas tua ditavitHor.
pugnatur acriter, agitur tamen satis, i.e. it goes on satisfactorilyCic.
existimasti satis cautum tibi ad defensionem fore, si, etc., that you would have secured your defence well enoughCic.
mulier satis locuplesCic.
satis superque humilis est, qui, etc.Liv.
Satis sciteTer.
satis opportune accidisseCaes.
Enough, just, tolerably, moderately, somewhat
Sy. (mulier) formā luculentā. Ch. sic satisTer.
satis litteratusCic.
satis bene pascere, pretty wellCic.
see also satisdato, satis facio. satius, adjective neuter comparative of satis, more satisfying, better, more serviceable, fitter, preferable
Only as predicate of a clause
tibi perdere Talentum satius est quam illo minamTer.
mergi freto satius illi insulae esse quam dedi inimicoLiv.
nonne satius est mutum esse quam dicere, etc.Cic.
Nonne fuit satius tristīs Amaryllidis iras pati?Verg.
terga impugnare hostium satius visum estLiv.
satius putarunt in urbe eum comprehendi, thought it more expedientNep.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu