a-Konjugation

comparāre (conparāre)

comparō  comparāvī  comparātum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

2. comparo, āvī, ātum, āre (compar), gleichsam begleichen, das heißt gleichmachen, gleichstellen

I)eigentlich: in eine gleiche Stellung bringen, in ein gleiches Verhältnis bringen

a)Lebloses

labella cum labellis, genau Lippe auf Lippe drückenPlaut. asin. 668

ut inter ignem et terram aquam deus animamque poneret eaque inter se compararet et proportione coniungeretCic. Tim. 15

comparari postremo, mit dem letzten in Verhältnis stehenibid. 14

b)Personen

α)als Kollegen in gleiche Stellung bringen, zusammenstellen

priore item consulatu inter se comparatiLiv.

non possumus non vereri, ne male comparati sitisLiv.

β)als gewachsenen Gegner jemandem gegenüberstellen, mit jemanden zusammenbringen, sich messen lassen (eigentlich Gladiatoren, dann auch Feldherren, Anwälte)

postquam Agesilaum cum ingentibus copiis in Asiam misere, non facile dixerim, quod aliud par ducum tam bene comparatum fueritIustin.

mit Angabe »wem?«

aliquem ThreciSuet.

gewöhnlich mit Angabe »mit wem?«

comparari cum Aesernino Samnite, cum patrono disertissimoCic.

mit Angabe »gegen wen?«

comparari adversus veterem ac perpetuum imperatoremLiv.

mit Angabe »wozu?«

Scipio et Hannibal velut ad extremum certamen comparati ducesLiv.

II)übertragen: in gleiches Verhältnis bringen, ausgleichen

a)überhaupt

senium suum cum dolore alicuius coniungere et comparareAcc. tr. 90

als publizistischer terminus technicus

comparare provincias inter se oder bloß comparare provincias oder bloß comparare inter se, die Amtsgeschäfte ausgleichen, in Betreff der Amtsgeschäfte übereinkommen, eine Übereinkunft treffen (von höhern Magistraten)Liv.s. Fabri Liv. 24, 10, 2; Dietsch Sall. Iug. 43, 1

b)in der Beurteilung gleich machen

α)gleichsam als ebenbürtig gleichstellen, auf gleichen Fuß stellen (Gegensatz anteferre, praeferre, anteponere, vorziehen)

nullius consilium non modo antelatum, sed ne comparatum quidem estNep.

mit Angabe »wem?«

quis huic deo compararier ausit?Catull.

neminem tibi profecto hominem ex omnibus anteposuissem, aut etiam comparassemCic. fr.

ut, qui aliorum iudicio mihi comparatus erat, suā mox confessione me sibi praeferretLiv.

utrum exercitus exercitui an dignitas an causa comparari poterat?Liv.

et se mihi comparet Aiax?Ov.

commentarii non comparandi superioribus eius scriptisHirt. b. G.

mit Angabe »mit wem?«

fuit enim talis dux, ut non solum aetatis suae cum primis compararetur, sed ne de maioribus natu quidem quisquam anteponereturNep.

und mit Angabe »wodurch?« (= woran?)

virtute se comp. cum aliquoCaes.

β)gleichsam als Gegner gegenüberstellen, vergleichen, vergleichend zusammenstellen, einen Vergleich anstellens. Pabst Tac. dial. 7. p. 29

maiora et minora et pariaCic.

similitudinesCic.

comparandi anxietasQuint.

mit Angabe »wodurch?« (= wonach?)

res numero, specieCic.

imperatores formā ac decore corporisCic.

mit Angabe »von wo aus?« (= wonach?)

si diligenter et ex nostrorum et ex Graecorum copia comparare volesCic. de or. 1, 11

mit Angabe »wem?« (= mit wem?) durch Dativ

Attico Lysiae Catonem nostrumCic.

equi fortis et victoris senectuti c. suamCic.

antiquum sermonem nostroQuint.

se maiori pauperiorum turbaeHor.

copias copiis vel numero vel militum genereLiv.

cur illi vobis comparandi sint? vergleichbarLiv.vergleiche Weißenb. und Wölffl. Liv. 21, 43, 12

mit Angabe »mit wem?« durch cum mit Ablativ oder (miteinander) durch inter se

Catonem cum Philisto et ThucydideCic.

corporis commoda cum externis et externa cum corporis, et ipsa inter se corporis, et externa cum externisCic.

cum meum factum cum tuo comparoCic.

c. leges inter seQuint.

mit Angabe »gegen wen?« (= im Verhältnis zu wem?) durch ad mit Akkusativ

nec comparandus hic quidem ad illum estTer. eun. 681

mit folgendem indirekten Fragesatz = vergleichend zusammenstellen, durch Vergleichung abwägen, erwägen, ermessen

id ego semper sic mecum agito et comparo, quo pacto magnam hanc molem minuam Acc. fr.

proin tu id cui fiat, non qui faciat compara Acc. fr.

fuere qui compararent, quae in Drusum honora et magnifica Augustus fecissetTac.

deinde comparat, quanto plures deleti sint hominum impetu,quam omni reliquā calamitateCic.

comparando hinc, quam intestina corporis seditio similis esset irae plebis in patres, flexisse mentes hominumLiv.

cum comparetur, utrum satius sit populum frumentum accipere, an non accipere Cornif. rhet.

Paragogischer Infinitiv compararierCatull. 61, 65 und 70 und 75

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

comparō (conp-), āvī, ātum, āre compar, to bring together as equals, connect, pair, match, unite, join

donum dono contra, to set in oppositionTer.

ea inter seCic.

priore consulatu inter se conparatiLiv.

To bring together, match, oppose

ut ego cum patrono comparerCic.

Scipio et Hannibal, velut ad supremum certamen comparati ducesLiv.

Figuratively, to count equal, regard as equal, rank with

auctoritate cum his comparandusCic.

an duces ducibus comparari (poterant)?Liv.

To compare

homo similitudines comparatCic.

causae inter se comparandaeCic.

ut copiae copiis conparentur numeroLiv.

se turbaeHor.

hominem cum homineCic.

Castorem cum DomitioCic.

cum illorum superbiā meSall.

ne comparandus hic quidem ad illumstTer.

nihil comparandi causā loquar, I will institute no comparisonCic.

comparando, quam similis esset, etc., by consideringLiv.

comparat, quanto plures deleti sint homines, etc., shows in comparisonCic.

Of colleagues in office, inter se, to agree together (in the division of duties), come to an agreement

inter se compararent Claudius Fulviusque, utri obsidenda CapuaLiv.

inter se decemviri conparabant, quos ire ad bellum oporteretLiv.

provinciasLiv.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu