konsonat. Dekl. (3. Dekl.)
auctor auctōris m/f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
auctor, ōris, generis communis (augeo; daher unrichtig autor oder author geschrieben), wörtlich etwa der Förderer, das heißt der, der etwas noch nicht Vorhandenes unmittelbar oder mittelbar ins Dasein fördert oder ein schon Vorhandenes zur vollen Kraft bringt, ihm Bestand, Gedeihen, Anerkennung und Dauer verleiht
I)im Allgemeinen
1)der Urheber und Förderer materieller Gegenstände, Zustände und Einrichtungen, der Urheber, Stifter, Schöpfer, Vollbringer
frugumVerg.
muneris, Geber, GeberinOv.Mart.
vulnerisVerg.
plagaeOv.
clamorisOv.
auctor mortis, funerisOv.
auctor necisSuet.
non exstinctor sed auctor incendiiCic.
scriptor pro auctore (Vollbringer der Tat) laudaturIul. Val.
certamen Olympiorum initium habuit auctoremque Iphitum EliumVell.
auctores imperii Romani conditoresquePlin.
Besonders
α)der Urheber eines Bauwerks oder anderen Kunstwerks, der Erbauer, Gründer, Unternehmer, Wiederhersteller, Künstler
auctor amplissimorum operumSuet.
TroiaeVerg.
templiLiv.
porticusOv.
murorumProp.
statuae et tabulae pictaePlin.
statua incerti auctorisPlin.
quid enim miretur quisque in hoc (ergänze in amphitheatro Scauri) primum? inventorem an inventum? artificem an auctorem?Plin.
β)der Urheber eines Geschlechts, der Gründer, Ahnherr, Stammvater
L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuaeCic.
auctor generisVerg., oder gentisSuet.
mihi Tantalus auctorOv.
γ)der Urheber, Verfasser eines Schriftwerks, der Schriftsteller
scripta auctori perniciosa suoOv.
versus sine auctore, anonymeSuet.
Latini auctoresQuint.
ista lectio multorum auctorumSen.
auctores, quos praeleguntQuint.
und mit Genitiv
eius operis auctores, Schr. dieser GattungQuint.
auctor carminisHor.
divinorum carminum auctoresFirm.
evolvere utriusque linguae auctoresSuet.
Verschieden von unten Nummer 3, b, β
δ)der Erfinder, Begründer, Schirmherr
nihil auctor Apollo subvenitVerg.
auctor carminisTibull.
auctor citharae, von MerkurLucan.
und
auctor lucis, von ApolloOv.
2)der Urheber und Förderer eines Vorschlags, Entschlusses, einer Unternehmung, Handlung, bald = der Urheber, Veranlasser, Anstifter, bald = der Förderer, Unterstützer, Verfechter, bald = der Veranstalter, Unternehmer, bald = der Anrater, Zustimmer, bald = der Tonangeber, Stimmführer, Vorgänger, Leiter, Lenker, Vertreter, Verteidiger
a)überhaupt
α)absolut
nec auctor quamvis audaci facinori deeratLiv. 2, 54, 7
besonders oft auctore aliquo, auf jemands Veranlassung, nach jemands Verfügung, auf jemands Geheiß, ~ Verantwortung
auctore me, te KomikerCic.und andere
auctoribus vobis (Gegensatz suā sponte)Liv.
auctore atque agente eoCaes.
consiliario et auctore VestorioCic.
auctore eodem deoTac.
auctoribus avibusCic.
ingenio sibi auctoreCic.
auctoribus disLiv.
fatis auctoribusVerg.
β)konstruiert mit Genitiv
non suscipiendi belli civilis auctor gravissimusCic.
auctor Cadmeae occupandaeNep.
auctor interficiendi alicuiusCic.
auctor comitiorum centuriatorumCic.
rei publicae rector et consilii publici auctorCic.
auctor rei publicae ac duxCic.
auctor belliLiv.
belli pacisque auctores, die Kriegs- und FriedensparteiLiv.
auctor caedisSuet.
auctores iniuriae (Gegensatz vindices iniuriae)Liv.
auctor beneficiiOv.
obscenissimarum rerum et auctor et ministerVell.
deditionis auctor et suasorCic.
auctor rerum (Gegensatz scriptor rerum)Sall.
dux, auctor, actor rerum illarumCic.
facti auctor et praedicatorCic.
facinoris praeclari auctorVell.
auctor pacisCic.
auctor profectionisCaes.
auctor viaeOv.
mit Dativ
auctor his rebus quis est?Ter.
ille legibus Caecilii Metelli contra auspicia ferendis auctorCic.
mit ad und Akkusativ
hic tibi gravissimus auctor ad instituendam, fidelissimus socius ad comparandam, fortissimus addiutor ad rem ipsam perficiendam fuitCic. de domo 30
mit in und Ablativ
in restituendo auctorem fuisse ascriptoremqueCic. post red. in sen. 9
hunc in omni procuratione rei publicae actorem auctoremque habebant, er unterstützte sie mit Tat und Rat (= unser mit Rat und Tat)Nep. Att. 3, 2
b)insbesondere
alicui auctorem esse, jemandem zu etwas raten, jemandem etwas anraten, jemanden zu etwas durch seinen Rat ermächtigen, bei jemandem etwas beantragen
α)absolut
ut auctores aliis fueruntCic.
sibi quisque auctorTer.
β)konstruiert mit Genitiv
semper senatui pacis auctor fuiCic.
auctor senatui fuit decernendi, ut etc.Suet.
mit ad und Akkusativ
eo tempore non modo ipse fautor dignitatis tuae fui, verum etiam ceteris auctor ad te adiuvandumCic.
mit bloßem allgemeinen Akkusativ (zur Angabe »in Betreff wessen? wozu?«)
idne estis auctores mihi?Ter.
a me consilium petis, quid sim tibi auctor, in Siciliane subsidas, an ut proficiscare ad etc.Cic.
mit folgendem ut oder ne und Konjunktiv (zur Angabe des durch den Rat Beabsichtigten)
mihique ut absim vehementer auctor estCic.
illi magnopere auctor fui, ne differret tempus petitionis suae Brut. in Cic. ep.
mit folgendem AcI oder bloßem Infinitiv (zur einfachen Angabe des Rates)
ego quidem tibi non sum auctor, si Pompeius Italiam relinquit, te quoque profugereAttic. bei Cic. ad Att. 9, 10, 5
alicui sum auctor amorem in teneros transferre maresOv. met. 10, 83
auctor est adverso scalpello subsecareCels. 7, 7, 6. p. 275, 32 D.
3)der Förderer einer Ansicht, Meinung, Behauptung, einer Erzählung, eines Gerüchts usw., der Vertreter, Gewährsmann (die Autorität), Bürge, Bestätiger, Beglaubiger
a)überhaupt
α)absolut
fama nuntiabat te esse in Syria; auctor erat nemoCic.
boni nuntii, non optimis tamen auctoribusCic.
quos aliqua fabula sine auctore sparsa conterruitSen.
auctore certo comperisse, aus sicherer QuelleSuet.
und so
certis auctoribus comperisseCic.
auch von Schriften
magistratuum libri, quos Macer Licinius itentidem citat auctoresLiv.
β)mit Genitiv
cuius (Cethegi) eloquentiae est auctor, et idoneus quidem, EnniusCic.
auctor gravis rei magnaeLiv.
suae quisque fortunae domi auctorem exspectent, der ihnen sichere Nachricht gäbe von usw.Liv.vergleiche Fabri Liv. 22, 55, 7
von Vögeln usw.
auctor aquae pluviae graculus, der sichere VerkündigerOv.
lucis auctores aves (von den Hähnen)Verg.
und mit folgendem AcI
ab Sutrio legati, auctores concilia Etruriae populorum de petenda pace haberiLiv. 10, 14, 3
b)insbesondere
α)der Gewährleister von Lehrmeinungen und wissenschaftlichen Ansichten, bald = der Vertreter, Gewährsmann (die Autorität), bald = das Vorbild, Muster, bald = der Vorgänger (Vorgang), Leiter, Lehrmeister
habere auctorem idoneumCic.
habere eos auctores (als Vorgänger)Ter.
Fabricios alicui auctores proferreCic.
auctoribus optimis utiCic.
malus auctor LatinitatisCic.
Ciceronem auctorem huius verbi habeo, puto locupletemSen.
vom Lehrer
Cratippo auctoreCic.
hoc eodem auctore, nach seiner eigenen LehreCic.
quoniam optimus auctor ita censetCic.
Pythagoras et Plato, locupletissimi auctoresCic.
vom Erforscher
non sordidus auctor naturae veriqueHor.
divini humanique iuris auctor celeberrimusVell.
iuris civilis auctorGell.
β)der Gewährleister von etwas schriftlich Aufgezeichnetem, bald = der Gewährsmann (Autorität), bald = der Berichterstatter, glaubwürdige Schriftsteller
auctor bonus, valde bonus, zuverlässiger, ganz zuverlässiger G.Cic.
Homerus optimus auctorCic.
auctor locuplesCic.
summus auctor divus IuliusTac.
Polybius haudquaquam spernendus auctorLiv.
nec quisquam aequalis temporibus illis scriptor exstat, quo satis certo auctore steturLiv.
besonders vom historischen Darsteller, Geschichtschreiber
auctor rerum RomanarumCic.
auctores rerumTac.
discrepat inter auctoresLiv.
ut Valerius Antias auctor estLiv.
ut quidam auctores suntLiv.
daher auctorem esse mit folgendem AcI, verbürgen, dafür einstehen, verbürgend berichten
nec pauci sunt auctores Cn. Flavium scribam fastos protulisseCic.
sunt qui male pugnatum ab his consulibus in Algido auctores sint eamque causam dictatoris creandi fuisseLiv.
auctor est Iulius Marathus prodigium Romae factum publiceSuet.
auctores sunt (es gibt Leute, die berichten) ter novenis punctis interfici hominemPlin.
Verschieden von oben Nummer 1, γ
II)insbesondere: als zivilistischer terminus technicus, und zwar
a)als publizistischer terminus technicus: auctor legis oder senatus consulti, im Zusammenhang auch bloß auctor
α)der Urheber, Geber, Vorschlager, Durchführer eines Gesetzes oder Senatsbeschlusses
quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebatLiv.
auctore Fabio consuleLiv.
β)der Anrater, Unterstützer (durch seine Stimme und sein Ansehen), Aufrechterhalter eines Gesetzes oder Senatsbeschlusses (Gegensatz dissuasor)
multarum legum aut auctor aut dissuasorCic.
Manutius Plancus auctor senatus consultiTac.
γ)der Bestätiger, in der Verbindung auctores fiunt patres, die Väter bestätigen es (nämlich das vom Volk Beschlossene)
patres ante auctores fieri coëgitCic.
si patres auctores fierentLiv.
patres auctores factiLiv.
b)als gerichtlicher terminus technicus: der einer Sache Anerkennung, Gültigkeit verschafft oder zu verschaffen sucht, sie vertritt, verteidigt, der Vertreter, Wortführer, Verfechter, Schirmherr, Gewährsmann, Bürge, Zeuge
praeclarus iste auctor suae civitatisCic.
maximarum societatum auctorCic.
auctor beneficii populi Rom.Cic.
auctor querelarumCic.
auctor et cognitor sententiaeCic.
So nun besonders
α)der Vertreter, Gewährleister eines Eigentums, an den sich der Kläger hält
actio est in auctorem praesentemCic. Caecin. 54
und besonders der Vertreter eines Eigentums, der beim Verkauf dem Käufer das Eigentumsrecht gewährleistet (also nur scheinbar = Verkäufer)
auctor fundiCic.
a malo auctore emereCic.
β)der Vollgültigkeitserklärer, vom Vormund, Kurator (tutor) einer Frau, dessen volle Zustimmung ihre Willensmeinung erst rechtsgültig macht
quod mulier sine tutore auctore promiseritCic.
deberi viro dotem, quam (mulier) nullo auctore dixissetCic.vergleiche Reins Röm. Privatr. S. 245
und
nuptiarum auctores, von den agnatischen Vormündern (den nächsten Anverwandten)Cic. Clu. 14
☞auctor als feminin
auctor mortisLiv. 40, 4, 14
sum tamen inventrix auctorque ego carminis huiusOv. fast. 6, 709und anderes. Neue-Wagener Formenl.³ Bd. 1. S. 909
und selbst auf ein Neutrum bezogen
numine praescitionum auctoreAmm. 29, 1, 31
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
auctor, ōris, masculine, rarely feminine AVG-, a promoter, producer, father, progenitor
auctores generisCic.
mihi Tantalus auctorOv.
auctore ab illo ducit originemHor.
sanguinisVerg.
A builder, founder
TroiaeVerg.
auctor posuisset in oris MoeniaOv.
A trustworthy writer, authority
satis certusLiv.
valde bonusCic.
iudicia proferre Herodoto auctoreCic.
carminisHor.
rerum Romanarum, an historianCic.
auctores citareLiv.
sunt qui male pugnatum ab his auctores sint, i.e. who assertLiv.
An originator, performer, doer, cause
iniuriaeCic.
auctorem odimus, acta defendimusCic.
culpam auctores ad negotia transferuntSall.
nec auctor facinori deeratLiv.
volnerisOv.
muneris, the giverOv.
quis elegos emiserit auctor, who was the first to produceHor.
A responsible person, authority, narrator, teacher
in philosophiā, Cratippo auctore, versaris, as your teacherCic.
hominibus auctoribus uti, cite as authoritiesCic.
criminis fictiOv.
auctorem rumorem habereCic.
non sordidus NaturaeHor.
de cuius morte Thucydidem auctorem probamusNep.
A voucher, guarantor, security
gravis magnae rei (i.e. testis)Liv.
non si mihi Iuppiter auctor SpondeatVerg.
auctores sumus, tutam ibi maiestatem fore, etc., we vouch for itLiv.
nubit nullis auctoribus, with no attesting witnessesCic.
quod a malo auctore emisset, i.e. a seller without titleCic.
auctor benefici esse, i.e. hold himself responsible forCic.
mulier sine tutore auctore, a guardian as voucherCic.
An example, model
LatinitatisCic.
dicendi PlatoCic.
tui facti, precedentCic.
habeo auctorem, quo facias hocHor.
A counsellor, adviser, promoter
publici consili, i.e. a statesmanCic.
mei reditūsCic.
audendi, who advise boldnessVerg.
meritorum auctore relictā, deserting the prompter of your exploitsOv.
auctor est, ut agere incipiat, advisesCic.
mihi ut absim, auctor estCic.
te auctore quod fecisset, under your influenceTer.
me duce et auctore, by my influence and adviceCic.
idne estis auctores mihi? Do you advise it?Ter.
Ille populis fuit auctor transferre, etc.Ov.
regem populus iussit, patres auctores facti, i.e. ratified itLiv.
id sic ratum esset, si patres auctores fierentLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu