mille
mīlle
(Sg. indekl.; Pl. mīlia, mīlium)
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
mīlle, Kardinalzahl
I)adjektivisch: tausend
mille et quingentis passibus abesseCaes.
primus de mille (procis) fuissesOv.
bis mille equiHor.
II)substantivisch neutrum, das Tausend
A)eigentlich
Singular: mille mit Genitivs. Brix Plaut. trin. 425; Lorenz Plaut. mil. 1055; Kühnast Liv. Synt. S. 80
mille drachumarum, nummûmKomiker
mille modiûm, annorumPlaut.
mille militumNep.
mille hominum versabaturCic.
Plural: gewöhnlich milia (auch in InschriftenCorp. inscr. Lat. 3, 3198 und 5, 121siehe Neue-Wagener Formenl.³ 2, 304 und Georges Lexik. der lat. Wortformen S. 425), tausend, Tausende
centum miliaCic. sescenta miliaCic.
viginti milia peditum, quattuor equitumLiv.
multa milia frumenti, viele tausend Scheffel G.Sen.
und so
milia frumentiHor.
HS deciens centena miliaCic.
tot milia, gentes Italae (Apposition)Verg. Aen. 9, 132Sil. 1, 340
distributiv
viritim milia nummûm singula dediMonum. Ancyr.
milia talentûm per duodecim annosLiv.
in milia aeris asses singulos, auf jedes TausendLiv.
insbesondere
mille passuum, tausend Schritte = eine römische Meile (deren fünf eine deutsche oder geographische Meile ausmachen)Plaut.Cic.und andere
mille passuum erantLiv.
und oft ohne Genitiv
passuum, ut mihi ultra quadringenta milia liceret esseCic.
Marcius et Atilius ad Gitanas Epiri oppidum decem milia a mari cum escenderentLiv.
aberat mons fere milia vigintiSall.
castra, quae sedecim milium vallo obduxeratFlor.
B)übertragen: tausend = unzähliges. Korte Lucan. 3, 689
mille pro uno Caesones exstitisseLiv.
cui mille in dies nova consilia vel fortuna iam vel ingenium posset facereLiv.
in mille curias contionesque dispersam atque dissipatam esse rem publicamLiv.
mille trahens vario colore solesVerg.
temptat mille modisHor.
milia crabronum coëuntOv.
si te vidissem, primus de mille fuissesOv.
mille praeterea sunt usus earumPlin.
alia mille non minus lautaPlin. ep.
fama, quae mille, ut aiunt, linguis rerum mire exaggerat fidemAmm. 21, 9, 3
☞Archaistisch meile, meiliaLucil. 358Corp. inscr. Lat. 1, 551
Ablativ Singular milliLucil. 327 und 506Gell. 1, 16, 11Macr. sat. 1, 5, 7
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
mīlle, plural mīlia or mīllia, numeral adjective MIL-, a thousand, ten hundred
mille non amplius equitesSall.
civium capita centum quadraginta tria miliaLiv.
sagittarios tria milia numero habebatCaes.
tot milia gentes Arma ferunt ItalaeVerg.
As substantive with genitive
mille nummūmCic.
hominum mille versabanturCic.
militumNep.
sescenta milia mundorumCic.
multa avium miliaVerg.
argenti mille dederat mutuomTer.
in millia aeris asses singulos, on every thousandLiv.
In the phrase, mille passuum, a thousand paces (a Roman mile, about 1618 English yards)
abest a Larino XVIII milia passuumCic.
As substantive neuter, a mile (sc. passuum)
quot milia fundus abesset ab urbeCic.
aberat mons ferme milia vigintiSall.
A thousand, innumerable, infinite
mille pro uno Kaesones extitisseLiv.
Mille trahens coloresVerg.
mille pericula saevae UrbisIuv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu