konsonant.-Konjugation
sinere
sinō sīvī situm
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
sino, sīvī, situm, ere, eigentlich niederlassen, niederlegen, hinlegen, in dieser Bedeutung nur noch im Partizip situs und in dem Kompositum pōno (= posino); im verbum finitum nur übertragen = etwas geschehen lassen, dulden, gestatten
I)im Allgemeinen
a)mit einem Objektsatz
α)mit folgendem AcI
nos transalpinas gentes oleam et vitem serere non sinimusCic.
vinum ad se omnino importari non sinuntCaes.
huic ordini ignem novum subici non sivistisCic.
im Passiv mit NcI
hic accusare eum moderate, a quo ipse nefarie accusatur, per senatus auctoritatem non est situsCic.
ficus ibi (= in dolio) sinitur fermentariColum.
β)mit ut und Konjunktiv
sivi, ut expleret animumTer.
sinite exorator ut simTer.
γ)mit bloßem Konjunktiv
iam sine sic iratus sitPlaut.
sine me expurgemTer.
sine veniat, lass ihn nur kommen (drohend)Ter.
sine pascat aretqueHor.
b)mit Akkusativ
sinite arma virisVerg.
sine hanc animam, lass (mir) das LebenVerg.
non s. transitumPlin.
pugnam per sagittas s.Tac.
non sinat hoc AiaxOv.
zuweilen ist der Akkusativ elliptisch zu fassen, mit einem zu ergänzenden Infinitiv (sein, bleiben, tun, gehen und dergleichen)
binis mensibus porcos sinunt eum matribus, lassen sie bei den M. (sein, bleiben)Varro
neu propius tectis taxum sineVerg.
sinerem illum, tun lassenTer.
istuc sino, lasse ich seinPlaut.
sine me, lass mich (gehen)Ter.
c)absolut
sine foris sic (so = so offen)Plaut.
auctor sum, sinoPlaut.
age dicat, sineTer.
non feram, non patiar, non sinam, ich kann's, ich will's, ich darf's nicht dulden (leiden)Cic.
sinentibus nobis, mit unserer ErlaubnisPlin. ep.
II)insbesondere
A)in der Umgangssprache
a)sine, lass = mag, möge
feriant sine litora fluctusVerg.
auch bloß sine!, mag sein! lass gut sein! mag's doch! schon gut!
pulchre ludificor: sine!Plaut.
non est profecto: sine!Ter.
sic sinePlaut.
b)sine modo, lass nur erst, das heißt, wenn nur erst
sine modo adveniatPlaut. most. 11
B)ne di sinant (sirint), ne Iuppiter sirit und dergleichen, das wolle Gott nicht! behüte Gott!
nec di sinant illudPlin. ep.
ne istuc Iuppiter O.M. siritLiv.
ne di sirintPlaut.
☞Perfekt siitVarro fr. bei Diom. 374, 16Ter. adelph. 104, sierisPacuv. tr. 200, sieritPlaut. Curc. 27 Fl. (Goetz sirit)
Perfekt gewöhnlich synkopiert sisti, sistis, siris, sirit, siritis, Plusquamperfekt sisset und sissentsiehe Wunder Cic. Planc. 87. p. 218 sq. Halm Cic. Sest. 44. p. 158 sq.; Georges Lexik. der lat. Wortformen S. 642
Vulgärlateinische Perfektform sinuerisLact. epit. 53, 8
Davon Partizip situs, a, um
I)als reines Partizip: hingestellt, hingelegt
1)im Allgemeinen
in suo quidque loco nisi erit mihi situm supellectilisPlaut.
nec plus aqua sita siet unam horamCato
ea (mater mortua) exadversum sita eratTer.
2)insbesondere
a)erbaut
Philippopolis a Philippo sitaTac.
ara Druso sitaTac.
b)begraben, bestattet
hic est ille situsEnn.
Aeneas situs est super Numicium flumenLiv.
C. Marii sitae reliquiae apud AnienemCic.
arca, in qua Numa situs fuissetPlin.
daher als Grabschrift
hic situs est PhaëthonOv.
Lygdamus hic situs estTibull.
Antronia … hic sita estCorp. inscr. Lat. 6, 5084ᵃ
c)beim Wechsler usw. angelegt
immo apud trapezitam situm est (argentum)Plaut. Curc. 345 G.
übertragen
quod apud nos fallaciarum sex situm est*Plaut. mil. 1156 Brix (andere structum est)
II)als Partizipial-Adjektiv: gelegen, liegend, befindlich
A)eigentlich
1)im Allgemeinen
lingua in ore sita estCic.
sitae fuere et Thespiades (statuae) ad aedem FelicitatisPlin.
inter duo genua naribus sitisPlin.
2)insbesondere
a)von Örtlichkeiten: gelegen
locus s. in media insulaCic.
Carthago s. est in sinuLiv.
s. urbsex adverso Carthaginis, Karthago gegenüberPlin.
s. insulae ante promunturiumPlin.
s. regiocontra Parthiae tractumPlin.
b)von Personen: befindlich, wohnend, hausend
gens s. in convallibusPlin.
cis Rhenum sitae gentesVell.
post Euphratem et Tigrim amnes sitiCurt.
Scytharum gens haud procul Thraciā sitaCurt.
Indi procul a nobis ad orientem sitiApul.
ultra siti sunt ModubaePlin.
B)übertragen
1)im Allgemeinen
hoc erit tibi argamentum semper in promptu situmEnn. fr.
in melle sunt sitae linguae vostrae, von süßklingender SprachePlaut.
voluptates in medio sitas esse dicunt, können allen zuteil wer denCic.
terrena quaedam inter homines sita, einige irdische, dem Menschen nahe liegende DingeGell.
2)insbesondere
a)dem Verhältnis nach zu jemanden so und so stehend
socii amici, procul iuxta siti, fern und nahe StehendeSall. hist. fr. 4, 61, 17 (4, 61, 19)
frater, propinqui, longius siti, ferner StehendeTac. ann. 12, 10
b)situm esse in aliqua re oder in aliquo, auf etwas oder jemanden beruhen
quae (adsensio) est in nostra potestate sitaCic.
in eius pernicie patriae sitam putabant salutemNep.
cui spes omnis in fuga sita eratSall.
quorum res fidesque in manibus sitae erantSall.
in te spes nobis omnis sita estTer.
quantum est situm in nobis, soviel an uns liegt (parenthet.)Cic.
in vestra manu situm est mit folgendem InfinitivApul. de deo Socr. prol. p. 104 H. (p. 2, 6 G.)
☞vulgärlateinisch setu est = situs estCorp. inscr. Lat. 8, 9639
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
sinō, sīvī (siitTer.; sīstisCic.; subjunctive sierisPac. ap. Cic.; sīris, siritLiv.; pluperfect sīssetLiv. sīssentCic.Liv.), situs, ere 1 SA-, to let down, set, fix; see 1 situs
To let, suffer, allow, permit, give leave, let be
prohibes; leges sinuntCic.
dum resque sinit, tua corrige votaOv.
Nunc sinite, forbearVerg.
Non est profecto; sine, i.e. be quietTer.
non sivi accedereCic.
neu reliquias meas sieris divexarierCic.
illa moneo longius progredi ne sinasCic.
Medos equitare inultosHor.
non caede perterrita sinit agmina, suffers to be dismayedVerg.
his accusare eum per senatūs auctoritatem non est situsCic.
neque sinam, ut dicatTer.
nec dii siverint, ut, etc.Curt.
sine veniat, let him comeTer.
sine vivat ineptusHor.
sine sciam, let me knowLiv.
natura repugnat; Nec sinit incipiatOv.
sinite arma viris, leave arms to menVerg.
at id nos non sinemusTer.
Non sinat hoc AiaxOv.
ne istuc Iuppiter sirit, urbem esse, etc.Liv.
Sy. sineres vero illum tuom Facere haec? De. sinerem illum? would I let him?Ter.
Sine me, let me aloneTer.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu