scīlicetAdv.

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

scīlicet, Adverb (aus scire und licet, unmittelbarnach Madvig Cic. de fin. 5, 3. p. 618 [608] vom Stamm des Verbums scire)

I)vernimm nur! man höre oder denke nur! um die Aufmerksamkeit auf etwas Seltsames, Wunderbares zu lenken

rogat et prece cogit, scilicet ut tibi se laudare et tradere coner etc.Hor. ep. 1, 9, 3

ter sunt conati imponere Pelio Ossam scilicet atque Ossae frondosum involvere OlympumVerg. georg. 1, 281 sq.vergleiche dazu Voß S. 136; Wernsdorf Gratt. cyn. 317 (Poët. Lat. min. tom. 1. p. 60)

II)wie unser versteht sich, natürlich, freilich zur bestätigenden Vervollständigung dessen, was eigentlich als sich von selbst verstehend gar nicht bestätigt zu werden braucht

1)im Allgemeinen

α)wegen des Begriffs von scire mit folgendem AcI

Sy. Sed istunc exora, ut suam esse assimulet. Clin. Scilicet facturum me esse, versteht sich, dass ich es tun werdeTer. heaut. 358 sq.Plaut. asin. 787 und andereTer. heaut. 856 sq.Lucr. 2, 469Sall. Iug. 102, 9; hist. fr. 1, 48 (51), 5Liv. 7, 13, 3 ed. Hertz (Madv. si licet)

β)als bloße Partikel

ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem cum tuis litterisCic.

etiamne hoc affirmare potes, Luculle, esse aliquam vim, cum prudentia et consilio scilicet (und natürlich eine mit Einsicht ausgerüstete und planmäßig handelnde), quae etc.Cic.

cur igitur eos manumisit? metuebat scilicet, ne indicarentCic.

und so in der Antwort

Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res estPlaut.

daher elliptisch

Gn. Rex ergo te in oculis (ergänze gestat)? Thr. Scilicet (freilich das)Ter.Komiker

2)insbesondere

a)wie unser natürlich, allerdings, versteht sich, freilich einräumend, mit folgendem Adversativsatz (gewöhnlich mit tamen, sed tamen und bloß sed)

nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidamCic.

me quidem species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamenCic.

sunt clara indicia naturae, maxime scilicet in homine, sed in omni animaliCic.

maxime scilicet consolatur spes; facile secundo loco me consolatur etc.Cic.

b)wie unser natürlich, versteht sich, nun ja, ja nun im ironischen und sarkastischen Sinn, wenn der Redende das Gegenteil meint

Sim. Meum gnatum rumor est amare. Dav. Id populus curat scilicet! da kümmert sich natürlich der Staat darum!Ter.

scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratrisCic.

ego istius pecudis consilio scilicet aut praesidio uti volebamCic.

c)wie unser freilich leider, wenn der Redende etwas nicht zu Änderndes mit schmerzlicher Fügung in die Notwendigkeit usw. vorbringt

at vero nos, docti scilicet a Graecia, haec a pueritia legimus et ediscimusCic. Tusc. 2, 27Cic. de off. 2, 3

unda scilicet omnibusenavigandaHor. carm. 2, 14, 9

III)wie unser erklärendes oder erläuterndes nämlich

prima pars casualis di viditur in parteis duas, in nominatus scilicet et articulosVarro LL. 10, 18 (vergleiche 10, 44)

sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisqueSuet. Aug. 29, 4; Tib. 14, 2 und Vesp. 2, 1

Vergleiche überhaupt über diese Partikel Stürenburg Cic. Arch. 11. p. 69 sqq. (ed. 1.) und die Berichtigungen dazu bei Madvig Cic. de fin. 5, 3. p. 617 (608) sqq.

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

scīlicet, adverb for scīre licet

With accusative and infinitive, you may know, you may be sure, it is certain, it is obvious (old)

scilicet Facturum me esseTer.

ubi illa formido decessit, scilicet lascivia atque superbia incessereSall.

As a particle of assurance, it is certain, it is obvious, of course, plainly, naturally, obviously, certainly

scilicet hoc Pansa aut non videt aut negligetCic.

a te litteras exspectabamCic.

nondum scilicet, not yet to be sureCic.

quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.Cic.

senectus semper agens aliquidCic.

tale scilicet, quale, etc., such, naturallyCic.

unda scilicet omnibus Enaviganda, alas!Hor.

Brutus terram osculo contigit, scilicet, quod, etc., evidently becauseLiv.

nota scilicet illa res, cum, etc., the fact is surely well known, etc.Cic.

In concession, of course, no doubt, I admit, certainly (usually followed by sed or tamen)

cognoscat (orator) memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam, etc.Cic.

tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venireCic.

As an answer, of course, certainlyTer.

Pa. fratris igitur Thaïs totast? Ch. scilicetTer.

In irony, of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, it is likely

Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. id populus curat scilicet! of course people care for that!Ter.

et ego id scilicet nesciebam!Cic.

vim scilicet ego desideraviCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu