konsonant.-Konj. (i-Erw.)
recipere
recipiō recēpī receptum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
recipio, cēpī, ceptum, ere (re und capio)
I)zurücknehmen
A)= zurückziehen, -holen, -bringen und dergleichen
1)eigentlich
a)leblose Objekte
ensem, wieder herausziehenVerg.
und so
sagittam ex altera parteCels.
spiritum, zurück-, einziehenQuint.
ad limina gressum, sich zurückbegeben zu usw.Verg.
b)persönliche Objekte
aliquem medio ex hoste, zurück, herausholenVerg. Aen. 6, 111
besonders als militärischer terminus technicus: Truppen zurückziehen, zurückgehen lassen
milites defessosCaes.
exercitumLiv.
equitatum navibus ad se intra munitionesCaes.
und reflexiv: se recipere und (bei Enn. und Plaut.) bloß recipere, sich zurückziehen, sich zurück, nach Hause usw. begeben, zurückkehren, zurückgehen, zurückweichen (Gegensatz procedere)
überhauptPlaut.Cic.
se ex aliquo locoPlaut. Cic.
se ad aliquemPlaut. Cic.
se a pabulo in stabulum (vom Rindvieh)Plaut.
se a cena in lecticulamSuet.
se domumPlaut. Caes.
r. in portumPlaut.
insbesondere als militärischer terminus technicus
se hinc, se inde, se ex aliquo loco, se ad oder in aliquem locum, se aliquo ad aliquemCaes.Liv.und andere
se sub murumCaes.
se intra munitionesCaes.
recipi inter principia legionumVeget. mil.
2)übertragen
a)überhaupt
vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonumCic.
reflexiv: se recipere, sich zurückziehen, wenden
se ad ingenium vetus suumPlaut.
se ad bonam frugemCic.
se ad reliquam cogitationem belliCaes.
se a voluptatibus in otiumPlin. pan.
se in principem, wieder die Herrenmiene (stolze Fürstenmiene) annehmenPlin. pan.
b)als terminus technicus der Geschäftssprache: etwas beim Verkauf usw. zurückbehalten = sich vorbehalten (vergleiche Gell. 17, 6, 6)
posticulumPlaut.
ruta caesaCic.
recipitur mit folgendem Infinitiv, pascereCato
mit Dativ
sibi aliquidCic.
aqua domini usioni recipiturCato
c)aus der Hand, ~ Gewalt des Feindes gleichsam zurückführen, zurückholen, retten, befreien
aliquem ex hostibus, ex servituteLiv.
recepti aliquot cives sociique, qui in hostium potestate fuerantLiv.
corpus saeva de morte receptumVal. Flacc.
B)zurücknehmen = wiedernehmen, zurückbekommen, zurückerhalten, wiederbekommen, wiedererhalten (Gegensatz dare, credere, tradere, perdere, amitiere)
1)eigentlich
r. merita (Gegensatz dare m.)Cic.
quod recipis (Gegensatz quod [mutuum] das)Mart.
r. centum talenta (Gegensatz credere c. t.)Quint.
r. arma (Gegensatz tradere a.)Liv.
r. obsidesCaes.
quem moriturum miserat militem victorem recipitVell.
totidem, quot dixit, verba recepit (durchs Echo)Ov.
und so: durch Vertrag, Übergabe, Eroberung wiedererlangen, wieder an sich bringenvergleiche Fabri Liv. 23, 11, 7
r. Tarentum (Gegensatz Tarentum perdere, amittere)Cic.
quasdam civitates extra MacedoniamLiv.
suas res amissasLiv.
und: Weggelegtes wieder an sich nehmen, wieder aufnehmen
r. arma (Gegensatz deponere)Curt.
und: wieder im Staat aufnehmen
regesLiv.
Ciceronem (Gegensatz expellere C.)Vell.
2)übertragen: wiederbekommen, wieder zu etwas kommen
antiquam frequentiam (von einer Stadt)Liv.
vitam herbis fortibusOv.
vires corporisCurt.
anhelitum, wieder Atem schöpfen, ~ holenPlaut.
recipere animamTer. Quint.
spiritumFlor.
paulatim spiritum ac vocemCurt.
und
r. animum, teils physisch zur Besinnung kommen, von Ohnmächtigen (Gegensatz linqui animo), teils und gewöhnlich geistig, r. animum (animos), wieder Mut bekommen, sich erholen, a oder ex pavoreLiv.
reflexiv: se recipere, sich erholen
sowohl körperlich
se difficulter, von TierenVarro r. r. 2, 5, 17
als besonders geistig: vom Staunen, Schreck usw. sich erholen, sich sammelnCic.und andere
se ex terrore, ex timore, ex fugaCaes.
nondum totā me mente recepiOv.
II)etwas entgegennehmen, aufnehmen, an sich nehmen
1)eigentlich
a)überhaupt: an oder in sich aufnehmen
recepi litteras tuas, habe entgegengenommen (= empfangen)Plin. ep.
ferrum, gladium, das Mordwerkzeug in die Brust aufnehmen, den Todesstreich empfangen (als terminus technicus der Fechtersprache)Cic. Sen.s. Gronov Sen. ep. 7, 5
und so
totum telum corporeCic.
ense receptoLucan.
und ähnlich
necesse erat ab latere aperto tela recipi, man von den G. getroffen wurdeCaes.
receptus intra os (in den Mund genommen) sedat sitim (von einem Steine)Solin.
und so
intra os receptus liquescitSolin.
von Tieren
frenum, den Z. annehmen, sich gefallen lassenHor. ep. 1, 10, 36
von Gewässern
fluvium (vom Meer)Plaut.
Mosa parte quadam ex Rheno recepta, quae etc., sich vereinigend mit einem Teil des Rh., der usw.Caes.
von Arzneimitteln: die und die Stoffe in sich aufnehmen, mit dem und dem versetzt werden
tantum mellis, quantum etc.Scrib. Larg.
von Wunden
vulnera cicatricem vix recipiunt, setzen anCels. 4, 16 (9)
b)bei sich, in eine Örtlichkeit aufnehmen (Gegensatz aliquem excludere)
α)mit bloßem Akkusativ
von Personen
XerxenCic.
aliquem libentissimo animoCaes.
von Örtlichkeiten
perterritos (von Schanzen)Caes.
hos (vom Hafen)Caes.
nisi nos vicina villa recepissetHor.
β)mit ad und Akkusativ
aliquem ad se KomikerSuet.
aliquem ad epulasCic.
γ)mit in und Akkusativ
aliquem in aedesPlaut.
aliquem in civitatemCic.
im Passiv mit in und Ablativ
recipi in locoPlaut.
in equisAuct. b. Hisp.
in parte tori receptaOv.
δ)mit inter und Akkusativ
aliquem inter suosCurt. 4, 6 (27), 15
ε)mit intra und Akkusativ
quos intra Syracusanam insulam recepitCic. Verr. 4, 144
ζ)mit bloßem Ablativ
aliquem tectoCaes., tectis ac sedibus suisCic.
moenibusSall.
receptus terrā NeptunusHor.
recipi equis, auf die Pf. genommen werdenAuct. b. Hisp. 4, 2
eo (ergänze myoparone) receptus, an Bord genommenAuct. b. Alex. 46, 7
η)mit Orts-Akkusativ
aliquem AcheruntemPlaut.
aliquem domum suamCic., domum ad se hospitioCaes.
θ)mit 1. Supinum
senem sessumCic. de sen. 63
intra ianuam comisatum fratremLiv. 40, 10, 4
ι)absolut
qui receperantCaes. b. c. 1, 76, 4
und bloß
recipi, an Bord genommen werdenCaes. b. c. 2, 44, 1 (vergleiche oben Nummer ζ)
c)in Besitz nehmen, erobern
oppidum, civitatemCaes.
rem publicam armisSall.
Rhodum, Aegyptum Ciliciamque sine certamineIustin.
Alciden terra recepta vocat, die eroberte, errungene E.Prop.
d)als terminus technicus der Geschäftssprache: irgendeinen Ertrag von etwas einnehmen, erhalten
dena milia Hs ex molleVarro
pecuniam ex novis vectigalibusCic.
2)übertragen
a)überhaupt: aufnehmen, auf sich nehmen
ista dicta in auresPlaut.
iusiurandum oblatumQuint.
r. in se religionem, auf sich ladenLiv.
b)in einen Stand, Verhältnis usw. aufnehmen
aliquem in ordinem senatoriumCic.
aliquem in numerum deorum oder amicorumCurt.
aliquem in fidemCic. und andere
vergleiche
recepti (ergänze in fidem) CherusciVell.
r. aliquem in deditionemCaes.und andere, in ius dicionemqueLiv.
aliquem in parem iuris libertatisque condicionemCaes.
aliquem in id fastigium, zu dieser Würde zulassenCurt.
aliquem in amcitiamSall.
Cyri filiam in matrimoniumIustin.
aliquid in moresQuint.
in usum recepti (tropi), in den Gebrauch aufgenommene, gebräuchlicheQuint.
und so
sequi maxime recepta, sich nach dem Gebräuchlichsten richtenQuint.
tres recepti scriptores iamborum, in den Kanon (unter die Klassiker) aufgenommeneQuint. 10, 1, 59
c)annehmen, gestatten, gutheißen, zulassen (Gegensatz respuere, aspernari und dergleichen)
antiquitas recepit fabulas, haec aetas autem respuitCic.
assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eā delectaturCic.
nullam excusationem receperuntSen.
von leblosen Subjekten
nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patiturCic.
timor misericordiam non recipitCaes.
re iam non ultra recipiente cunctationemLiv.
plures rem posse casus recipereCaes.
d)eine angebotene, übertragene Tätigkeit auf sich nehmen, annehmen (dagegen suscipere überhaupt eine Tätigkeit übernehmenvergleiche Ellendt Cic. de or. 2, 101
ego in hoc iudicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse arbitrorCic.
und so
r. mandatum, r. officiumCic.
curam prope omnium officiorum ad seSuet.
e)irgendeine Verpflichtung auf sich nehmen, sich zu etwas verpflichten, sich anheischigmachen, etwas verbürgen (garantieren), einem etwas versprechen, zusagen (auch, analog dem promitto, mit Dativ der Person)
r. hoc ad tePlaut.
ea quae tibi promitto ac recipioCic.
omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sumPlanc. in Cic. ep.
mit folgendem AcI
facturum, quod milites vellent, se recepitLiv.
mihi se defensurum receperatCic.
promitto in meque recipio, fore eum tibi et voluptati et usuiCic.
spondeo in meque recipio, eos esse M'. Curii moresCic.
promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sitCic.
mit pro und Ablativ
pro Cassio, si quid me velitis, recipiamCic.
mit de und Ablativ
de aestate polliceris vel potius recipisCic.
neque de fide barbarorum quicquam recipere aut affirmare potesLiv.
fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me, haben ihm die heilige Versicherung gegebenCic.
quid sibi is de me recepissetCic.
absolut
ad me recipio, ich nehme es auf michTer. heaut. 1056
und so bloß
recipioPlaut. mil. 230
Partizip substantivisch: receptum, ī, neutrum, die übernommene Verpflichtung, die Garantie
verbunden
promissum et receptumCic. Phil. 2, 79
promissum nostrum ac receptumCic. Verr. 5, 139
f)als juristischer terminus technicus: recipere nomen, vom Prätor, die Klage gegen jemanden annehmen, zulassen (Gegensatz deferre nomen, vom Kläger)
r. nomenCic., nomina (mehrerer)Liv.
und dafür nachaugusteisch
r. cognitionemPlin. ep., cognitionem falsi testamenti, die Klage wegen f. T.Suet.
reumTac.
aliquem inter reosTac.
☞Apokryphisches Futur recipie (= recipiam)Cato bei Fest. 286 (b), 21
archaistisches Futur II recepsoCatull. 44, 19
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
recipiō, cēpī (recepsō for recēperōCatull.), ceptus, ere re+capio.
I)To take back, bring back, carry back, retake, get back, regain, recover
dandis recipiendisque meritis, by an exchange of servicesCic.
si velit suos recipere, obsides sibi remittatCaes.
regesLiv.
canam, recepto Caesare felixHor.
Tarentum, recapturedCic.
praeda recepta estLiv.
Pectore in adverso ensem Condidit, et recepit, drew out againVerg.
suos omnīs incolumes (sc. ex oppido in castra), withdrawCaes.
cohortes defessosCaes.
Illum medio ex hoste, rescueVerg.
With reflexive pronoun, to draw back, withdraw, betake oneself, retire, retreat, escape
se ex hisce locisCic.
se ex fugāCaes.
se recipiendi spatiumLiv.
se ad CaesaremCaes.
ex castris in oppidum seseCaes.
rursus se ad signaCaes.
se in novissimosLiv.
sub murum seCaes.
eo seCaes.
Neque sepulcrum quo recipiat habeat, portum corporis (sc. se)Enn. ap. Cic.
Figuratively, to bring back
(vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonumCic.
To get back, receive again, regain, recover, repossess
antiquam frequentiam recipere urbem patiLiv.
et totidem, quot dixit, verba recepit, got backOv.
quam (vitam) postquam recepi, recoveredOv.
animamTer.
a pavore recepto animoLiv.
voltumque animumqueOv.
mente receptāHor.
With reflexive pronoun, to betake oneself, withdraw, retire
ad frugem bonamCic.
ad reliquam cogitationem belliCaes.
To recover, collect oneself, resume self-possession
ut me recepiCic.
nullum spatium recipiendi se deditLiv.
se ex terroreCaes.
totā me menteOv.
II)To take to oneself, take in, admit, accept, receive, welcome
Excludor, ille recipiturTer.
Xerxem, await the attack ofCic.
hos tutissimus portus recipiebatCaes.
Mosa ex Rheno recepta insulam efficitCaes.
equus frenum recepit, submitted toHor.
Hominem amicum ad teTer.
hominem ad epulasCic.
gentes in civitatem receptaeCic.
deorum in templaHor.
Ilergetes in ius dicionemqueLiv.
reges in amicitiamSall.
sidera in caelo receptaOv.
tecto recipiCaes.
illum suis urbibusCic.
oppido ac portu receptiCaes.
legatos moenibusSall.
eum domum suamCic.
ut domum ad se quisque hospitio reciperetCaes.
Of money or income, to take in, receive, collect, acquire, gain
pecuniam ex novis vectigalibusCic.
pecunia, quae recipi potestCic.
Of weapons or fetters, to submit to, accept, receive, expose oneself to
necesse erat ab latere aperto tela recipiCaes.
ferrumCic.
donec (equus) frenum recepitHor.
Of places, to seize, capture, take, possess, occupy
Praeneste per deditionemLiv.
oppido receptoCaes.
rem publicam armisSall.
Figuratively, to take upon oneself, assume, receive, accept, admit, allow
in semet ipsum religionem, to burden himself withLiv.
antiquitas recepit fabulasCic.
nec inconstantiam virtus recipitCic.
timor misericordiam non recipitCaes.
casūs recipere (res), be liable toCaes.
re iam non ultra recipiente cunctationemLiv.
To take up, undertake, accept, assume
causam SiciliaeCic.
id facere, quod recepissemTer.
officiumCic.
To assume an obligation, pledge oneself, take the responsibility, be surety for, warrant, promise, engage
ad me recipio; FacietTer.
promitto in meque recipio, fore eum, etc.Cic.
promitto, recipio, spondeo, Caesarem talem semper fore, etc.Cic.
facturum, quod milites vellent, se recepitLiv.
fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me, had given him a solemn assuranceCic.
ea, quae tibi promitto ac recipioCic.
mihi in Cumano se defensurum, etc.Cic.
postulabat ut . . . id ipsi fore reciperentCaes.
Of a magistrate, with nomen, to entertain a charge against, enter as an accused person, indict
nomen absentisCic.
appellantibus nemo erat auxilio, quin nomina reciperenturLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu