e-Konjugation

audēre

audeō  ausus sum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

audeo, ausus sum, ēre (zusammengezogen aus avideo von avidus)

I)im milderen Sinn: Lust haben, belieben, mögen, es übers Herz bringens. Brix Plaut. trin. 244; Lorenz Plaut. mil. 231; Ladewig Verg. Aen. 8, 364

a)mit Infinitiv

non audes mihi subvenire?Plaut.

nihilne adiuvare me audes?Plaut.

auden participare me quod commentus es?Plaut.

aude, hospes, contemnere opesVerg.

sapere audeHor.

nec longius audet abireOv.

b)absolut in der parenthetischen Formel si audes, wenn du Lust hast, wenn du so gut sein willst

da mihi hoc, si audesPlaut. trin. 244

Vergleiche Cic. or. 154 und sodes

II)im stärkeren Sinn: es übers Herz bringen = etwas (zu tun) wagen, sich unterstehen, sich herausnehmen, sich unterfangen, sich erkühnen, so dreist sein, zu usw.

a)mit Infinitiv

segregare abs te ausus esPacuv. fr.

tun audes etiam servos spernere?Plaut.

puellam sum ausus aggrediTitin. fr.

sibi cum viro forti ac strenuo negotium esse, qui cum cogitasset, facere auderet, et prius cogitare, quam conari consuessetNep.

vide quaeso, ut, qui de meo facto non dubitem dicere, de Ligarii non audeam confiteriCic.

ad quemvis numerum ephippiatorum equitum quamvis pauci adire audent, wagen sich heran an usw.Caes.

ut vix quidquam satis certum affirmare ausus simLiv.

audeo dicere, ich wage es zu sagen, das heißt zu behauptenPlaut.Cic.und anderes. Klotz Cic. Lael. 1. p. 85

im Passiv unpersönlich mit Infinitiv Passiv

si animadverterent auderi adversus se tam exiguis copiis dimicariNep. Milt. 4, 5 N. und H.

b)mit Akkusativ

tantum facinusTer. (vergleiche locuti magis quam ausi tantum facinusLiv.)

extremaVerg.

proelium, aciem (Schlacht)Tac.

multa dolo, pleraque per vimLiv.

privatis ut opibus ita consiliis (aus eigenen Mitteln und im eigenen Interesse) magna ausus magnificeque conata exsecutusVell.

mit Dativ oder in und Akkusativ (gegen) oder adversus mit Akkusativ

vim cultoribus et oppidanis ac plerumque in mercatores et naviculariosTac. ann. 12, 55

si quid in morbo petulantius ausi sunt adversus medentem, sich etwas herausnehmenSen. de const. sap. 13, 2

mit in und Ablativ (bei)

ausurum se in tribunis, quod princeps familiae suae ausus in regibus essetLiv. 3, 17, 8

plus in eo dilectu Valens audebatTac. hist. 2, 93

mit pro und Ablativ

pro vita maiora audere probaviVerg. Aen. 12, 814

audendum aliquid pro patria etiam cum periculo ratusIustin. 5, 9, 6

im Passiv

audeantur infanda, si non perniciem nobis cum scelere feruntLiv.

omnia et conanda et audenda Magnetibus esseLiv.

agenda res est audendaqueLiv.

non ab Scipionibus aliis veteribus Romanorum ducum quicquam ausum patratumque fortius quam tunc a CaesareVell.

ausis ad Caesarem codicillisTac. ann. 3, 67

c)bei vorhergehender Negation mit quin und Konjunktion

ut non audeam profecto percontanti quin promam omnia, dass ich nicht umhin kann, so kühn zu seinPlaut. asin. 25 sq.

d)absolutvergleiche Nipperd. Tac. ann. 4, 59

hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, quam audere (dreist sein, dreist auftreten)Cic.

in eiusmodi consiliis periculosius esse deprehendi, quam audereTac.

quod (dass sie) sperant, quod audent, omne Caesari acceptum referre possuntCic.

si casus daretur, ausurumTac.

audendum atque agendum ait in tanto malo esseLiv.

Romani audendo et fallendo magni factiSall. fr.

audendo atque agendo res Romana crevitLiv.

Caelius audendo potentiorTac.

duo itinera audendiTac.

ausos libertas sequeturTac.

mit Präposition

adversus Neronem aususTac. hist. 2, 71

audere in proelia, sich mutig in den Kampf einlassenVerg. Aen. 2, 347

istas in usque manusStat. Theb. 1, 439

in artes Gratt. cyn. 498

qui auctor audendi pro patria fuitOros. 2, 17, 9

mit Adverbien

neque ausurum contra Seianum, S. werde sich nicht heranwagenTac. ann. 4, 59 extr.

unde rursus ausi, aus dem von neuem sich heranwagendTac. hist. 2, 25

longius ausuri, sich weiter vorwagenTac. hist. 5, 11

Altes Perfekt ausiCato orat. 63 (bei Prisc. 9, 47)

daher in Prosa (selbst Cic. Brut. 18) und häufig bei Dichtern synkopierter Konjunktiv ausim, ausis usw.siehe Neue-Wagener Formenl.³ Bd. 2. S. 510 und 511; Fritzsche Hor. sat. 1, 10, 48

Ungewöhnlicher Konjunktiv Perfekt auserim = ausimAmbros. ep. 53, 1 extr.

Partizip ausus passivVell. 2, 80, 3Tac. ann. 3, 67Amm. 26, 10, 10Dichter

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

audeō, ausus sum (subjunctive perfect ausim), ēre 1 AV-, to venture, dare, be bold, dare to do, risk

tantum facinusTer.

nihilCic.

fraudemLiv.

ultima, desperate measuresLiv.

proeliumTac.

pro vitā maioraVerg.

res est audendaLiv.

ausum Talia deposcunt, him who dared so muchOv.

ausurum se in tribunis, quod, etc., in dealing with tribunesLiv.

multo dolo audebanturLiv.

audendum dextrā, now for a daring deedVerg.

nil muttireTer.

alqd optareCic.

loco cedereSall.

sapere aude, have the resolutionHor.

vix ausim credereOv.

ad audendum impudentissimusCic.

si audes, fac, etc.Cic.

nec quia audent, sed quia necesse est, pugnareLiv.

Auctor ego audendiVerg.

audendo potentiorTac.

longius ausuriTac.

Of style

feliciterHor.

Poet.

in proelia, to be eager for battleVerg.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu