konsonant.-Konjugation
redūcere
redūcō redūxī reductum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
re-dūco, dūxi, ductum, ere
I)zurückziehen, zurückführen
A)zurückziehen = rückwärts, nach hinten, nach sich zu, an sich ziehen und dergleichen
AA)eigentlich
1)im Allgemeinen
calculum (den Stein im Brettspiel)Cic. fr.
gladium (Gegensatz educere)Gell.
flagrantissimo sole vela (Vorhänge)Suet.
aulaeaAugustin.
falces tormentis interiusCaes.
turres, zurückbringen, -schiebenCaes.
caput comā (an den Haaren)Suet.
brachia in iaculandoQuint.
und so
hastamVerg.
clipeumOv.
remos ad pectoraOv.
sinum dextrā usque ad lumbosQuint.
2)insbesondere
a)einziehen, einschlürfen
crebro naribus auras, vom witternden WildeLucr. 4, 990 (992)
b)prägnant: ein Bauwerk weiter zurück anlegen
reliquas omnes munitiones ab ea fossa pedes CCCC reduxitCaes. b. G. 7, 72, 2
BB)bildlich
a)rettend zurückziehen, retten
socios a morte reduxiVerg. Aen. 4, 375
b)einhaltend zurückziehen, zurückhalten, einhalten
meque reduco a contemplatu summoveoque maliOv.
animum ab iis quae facienda sunt (von der Furcht)Quint.
reducere se ab istis exceptionibus et praescriptionibus philosophorumSen.
tamquam reducere liberalitatem et frenis artioribus reprimereSen.
B)leitend, geleitend zurückführen, zurückbringen, zurückgeleiten, oft mit rursus oder rursum verbunden
AA)eigentlich
1)im Allgemeinen
a)persönliche Objekte
aliquem ex Alide hucPlaut.
aliquem ex errore in viamPlaut.
aliquem domumPlaut.Cic.und andere
aliquem in urbemLiv.
aliquem ad parentesPlaut., ad PyrrhumCic.
captivos ad CaesaremCaes.
mit doppeltem Akkusativ
aliquem vinctumCurt. 7, 2 (6), 1Eutr. 2, 14
b)Lebloses
faecem in summumColum.
poetisch
fugare nubes solemque reducereVerg.
diem oder lucem (von der Morgenröte)Verg. Ov.
aestatemVerg.
febrimHor.
2)insbesondere
a)jemanden ehrenhalber nach Hause zurückgeleiten (Gegensatz deducere)
aliquem ad suam villamCic.
besonders vom Senat, Volk, von Klienten, Freunden
aliquem domumCic. Liv.
bene comitati per forum reducunturQuint.
auch vom Liebhaber
in ludum ducere (puellulam) et reducereTer. Phorm. 86
b)eine verstoßene Frau zurückführen, wieder zu sich nehmen
uxoremTer.Nep.und andere
aliquam in matrimoniumSuet.
c)einen Verbannten, Vertriebenen in sein Vaterland usw. wieder zurückführen
aliquem de exsilioCic., ab exsilioQuint.
und so
possum excitare multos reductos testes liberalitatis tuaeCic.
ebenso einen vertriebenen Fürsten in seinen Staat zurückführen, wieder einsetzen
regemCic.
mit Anspielung auf diese Bedeutung
cum in Italiam, ex qua profectus sum, reductus existimaborCaes. b. c. 3, 18, 4
d)als militärischer terminus technicus: Truppen zurückführen, zurückziehen, zurückziehen (zurückmarschieren) lassen, sich zurückziehen lassen (Gegensatz producere)
exercitum, copias, legiones suasCaes.
legiones ex BritanniaCaes.
copias a munitionibusCaes.
suos ab oppugnationeCaes.
exercitum ad mareCaes.
copias in castraCaes. Liv.
copias omnes in TreverosCaes.
in Penestas rursum exercitumLiv.
legiones intra hanc fossamCaes.
ab radicibus montis suos intra munitionesCaes.
exercitum domumPlaut.
victorem exercitum RomamLiv.
milites in domos ac tectaLiv.
mit doppeltem Akkusativ
suos incolumesCaes. b. G. 5, 22, 2
exercitum incolumemFrontin. 1, 5, 13Eutr. 9, 3
mit 1. Supinum
exercitum Ephesum hiematumNep. Ages. 3, 2
absolut
instituit reducere, zurückzumarschierenFrontin. 1, 4, 5 und 8
e)einen Schauspieler wieder auf die Bühne bringen, wieder auftreten lassen
aliquem red. in scaenamPlin. 7, 156
f)als terminus technicus der Geschäftssprache: als Ertrag wieder herausbringen
LX pondo panis e modioPlin. 18, 54
BB)übertragen
1)im Allgemeinen
aliquem in gratiamCic., in gratiam cum aliquoCic.Lact.
Caesarem et Pompeium perfidiā hominum distractos rursus in pristinam concordiamBalb. in Cic. ep.
aliquem ad officiumNep., ad officium sanitatemqueCic.
legiones veterem ad moremTac.
exercitum ad disciplinam RomanamEutr.
animum aegrotum ad misericordiamTer.
aliquid in sedem, wieder an seine Stelle, ins rechte Gleis bringenHor.
aliquem in memoriam gravissimi luctus, bei jemanden das Andenken an usw. erneuernPlin. ep.
mit folgendem indirekten Fragesatz
in memoriam, quibus rationibus etc., ins G. zurückrufenCic.
2)insbesondere
a)etwas Abgekommenes wieder einführen
habitum vestitumque pristinumSuet.
intermissum tam diu morem in publicum consulendiPlin. ep.
post longam intercapedinem morem transvectionisPlin. ep.
legem maiestatisTac.
b)prägnant: einen Ausschweifenden auf die rechte Bahn, ins rechte Gleis zurückführen, jemanden bekehren
quo vis illos tu die reducasTer. adelph. 830
II)in irgendeine Beschaffenheit, Gestalt usw. versetzen, hinbringen
(carnem) lambendo mater in artus fingit et in formam, quantam capit ipsa, reducit (von der Bärenmutter)Ov.
corpus sensim ad maciemPlin.
cicatrices ad coloremPlin.
☞Bei Dichtern re lang gemessen, daher redduco geschriebensiehe Lachmann Lucr. p. 303; Spengel Ter. Andr. 948
Imperativ reducCatull. 55, 11Sen. ep. 48, 12 (48, 7)Petron. 98, 3, redducTer. Hec. 605 Dz., redduceTer. Hec. 654 und 698 Dz.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
re-dūcō, (old reddūcō; imperative reddūceTer.), dūxī, ductus, ere, to lead back, bring back, conduct back, escort back, accompany
exsulesCic.
expulsi inique, sed legibus reductiCic.
ad se ut reducerentur, imperavitCaes.
e pastu vitulos ad tectaVerg.
in Italiam reductusCaes.
uxorem, take backTer.
regem, restoreCic.
domumHor.
in ludum (puellulam)Ter.
adsurgi, deduci, reduciCic.
Of troops, to draw off, withdraw, cause to retreat, bring off
exercitumCaes.
legionem reduci iussitCaes.
legiones ex BritanniāCaes.
in castraCaes.
Of things, to draw back, bring back
(falces) tormentis introrsus reducebantCaes.
ad pectora remosOv.
spumare reductis Convolsum remis aequorVerg.
solem reducitVerg.
noctem die labente (Phoebus)Verg.
hiemesHor.
febrimHor.
Figuratively, to bring back, restore, replace
animum aegrotum ad misericordiamTer.
reges a se m gratiam reducti, reconciledCic.
quocum me in gratiam reduceret, restored to favorCic.
te ad officium sanitatemqueCic.
meque ipse reduco A contemplatu, retireOv.
deus haec benignā Reducet in sedem viceHor.
To restore, reform
quo vis illos tu die RedducasTer.
To reduce, shape
lambendo mater in formam reducitOv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu