a-Dekl.

cūstōdia ae  f

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cūstōdia, ae, feminin (custos), die Wache, Hut

I)im Allgemeinen: die Wache, Bewachung, Überwachung (Kontrolle), die Hut, Obhut, der Schirm, die Beschirmung, die Bewahrung, die Aufsicht, Beaufsichtigung, die achtsame Fürsorge, auch die Sicherheitsmaßregel (hingegen tutela = der Schutz, die schützende Aufsicht)

1)eigentlich

a)überhaupt

mit subjektivem Genitiv

hospitum privatorumLiv.

pastorisCol.

canumCic.

materni corporisCic.

templiLiv.

tenebrarum ac parietum custodiaeCic.

mit objektivem Genitiv

mei capitisCic.

corporisCic. (vergleiche unten Nummer d)

ignis (Vestae)Cic.

regis, Beschirmung des Königs = Schonung des Lebens des KönigsIustin. 2, 6, 18

rei publicaeCic.

sui, Achtsamkeit auf sich selbstCels.

conservandi suiCic.

urbis, Obhut, Verwaltung der Stadt (zum Beispiel vom Präfektus Urbi)Vell. (vergleiche unten Nummer d)

c. diligensCurt.

dura matrumHor.

fida canumCic.

fida iustitiae (subjektiver Genitiv)Cic.

una c. fidelis memoriae rerum gestarum, die einzige zuverlässige Art der AufbewahrungLiv.

intentiorLiv.

frugum et pecudum c. sollersVerg.

summa rei publicaeCic.

aliquem diligenti oder intentiore custodiā asservareLiv.Curt.

sacra fideli custodiā asservare (von einem Ort)Liv.

committere alicui custodiam pecuniaeCurt.

continere tabulas privatā custodiāCic.

decipere custodiam pastoris (von Tieren)Col.

dimittere (aufgeben) custodiam mei capitis, provinciaeCic.

facere salutis custodiamScrib.

non sine tacita custodia haberi, heimlich überwacht (kontrolliert) werdenFrontin.

regis filium non sub hospitum modo privatorum custodia, sed publicae etiam curae ac velut tutelae esse velleLiv.

eloquentiam orbam (gleichsam verwaiste Jungfrau) domi tenere saeptam liberali custodiāCic.

omnibus custodiis (jeder Art von Kontrolle) subiectusCic.

fratris liberos ne materni quidem corporis custodia tegere potuitCic.

b)die Aufsicht des Knabenführers

c. paedagogorumQuint. 1, 2, 25

c)die Aufsicht, Wache des Frauenwächters

tristis c.Prop. 2, 6, 39

tristis c. serviOv. art. am. 3, 601

d)die Wache, Bewachung des Wächters (Nachtwächters, militärischen Postens), das Wachehalten, Wachestehen, Schildwachestehen

verbunden

excubiae et custodiaeCic.

mit subjektivem Genitiv

c. militumSuet.

custodiae classiumCaes.

mit objektivem Genitiv

c. arcisLiv.

corporisCic.

portaeSuet.

portusLiv.

urbisLiv.

custodiae maritimaeCaes.

custodiae nocturnae praefectus, NachtwachtmeisterApul.

custodiae oder suae custodiae causā (als Leibwache)

Gallos equites suae custodiae causa circum se habereCaes.

und

petere turmam equitum RomanorumSall.

agere urbis custodiamLiv.

agitare hic custodiamPlaut.

committere custodiam corporis feris barbarisCic.

credere alicui custodiam illam oder custodiam alicuiusNep.

inde intentioris utrimque custodiae esseLiv.

ponere navem ad custodiamCaes.

ponere militem ad custodiam aditusLiv.

polliceri excubias et custodias (Posten- und Schildwachestehen)Cic.

praeesse custodiae portusLiv.

remittere de custodiis maritimisCaes.

saepire aliquem custodiā militumSuet.

neglegenter servare custodiasLiv.

tradere III cohortibus custodiam navium longarumCaes.

haec a custodiis classium loca maxime vacabantCaes.

2)metonymisch

a)die Wache = die Wache stehenden Personen, der Wachtposten, die Schildwache, Leibwache, die Bedeckung, Besatzung

α)im Singular

in Prosa nur kollektiv

custodiam ex suis ac praesidium sex milia hominum unā reliqueruntCaes. b. G. 2, 29, 4

pauci de custodia (Leibwache) GermaniSuet. Cal. 45, 1

bei Dichtern von einer Person

cernis, custodia qualis vestibulo sedeat (von der Tisiphone)Verg.

unicus anser erat, minimae custodia villaeOv.

von mehreren

abest custodia regis, LeibwacheOv.

vigil Phrygios servat custodia murosOv.

β)im Plural (oft verbunden custodiae stationesque oder stationes custodiaeque, custodiae vigiliaeque oder ac vigiliae, praesidia custodiaeque)

frequens custodiis locus, ein stark mit W. besetzterLiv.

nocte dieque iuxta parata instructaque omnia custodiis ac vigiliis erantLiv.

mit subjektivem Genitiv

custodiae hostiumLiv.

c. munitionumAuct. b. Alex.

propter custodias Menapiorum (clam transire non posse)Caes.

custodiae artaeLiv.

horribilesCic.

c. laxataeLiv.

custodiis circumsaepire aliquemLact.

vinclis custodiisque circummoenitum essePlaut.

circumdare horribiles custodiasCic.

deducere custodias munitionumAuct. b. Alex.

defendere sua tecta custodiis vigiliisqueCic.

disponere custodias diligentiusCaes., paulo incautius in muroCaes. und verbunden praesidia custodiasque ad ripas LigerisCaes.

custodias in portis, vigilias vicatim exigere (aufbieten)Liv.

alias custodias fallereLiv.

eo (dadurch) custodias hostium fallereLiv.

intentissimas custodias fallere (von Sklaven)Sen.

inclusus nostris custodiis exercitus (feindliches Heer)Vell.

coloniam munire praesidiis, custodiis, vigiliisCic.

ponere custodias circa portasLiv.

saepire domum custodiisNep.

saepire domum et vias acribus custodiisTac.

custodias tollere, die Zollwachtposten, Mautposten aufhebenCic. de prov. cons. 10

b)der Standort der Wache, der Wachtposten, Posten

haec mea sedes est, haec vigilia (Wache), haec custodia (Posten), hoc praesidium stativum (Standlager)Cic.

in hac custodia et tamquam specula (Warte) collocati sumusCic.

familias maximas in portubus atque custodiis habere (Zollwacht -, Mautposten)Cic. de imp. Pomp. 16

3)übertragen: die Bewahrung, Beobachtung

decorisQuint.

suae religionis (seines Eides)Quint.

summa pudorisSen.

diligentior ritus patriiVell.

II)insbesondere: die Verwahrung, der Gewahrsam, die Haft, sowohl abstrakt = Gefangenhaltung jemands, als auch konkret = das Gefängnis, besonders im Plural

1)eigentlich

mit subjektivem Genitiv

custodiae hominis privatiCic.

custodiae amicorum propinquorumqueCic.

c. artissimaMela

publicaCic.

regiaCic.

nimis solutaLiv.

tutissimaCic.Liv.

besonders oft custodia libera, im Zusammenhang auch bloß custodia, die freie Überwachung, Haft, der freie, weite Arrest (griechisch φυλακώ ελευθέρα, indem einem Staatsgefangenen ein bestimmtes Gebiet als Aufenthalt angewiesen wird, das er nicht überschreiten darf)Liv.und andere, im Plural von mehrerenSall.

attinere aliquem publicā custodiāTac.

asservari privati hominis custodiisCic.

aliquem huic optimae atque tutissimae custodiae non audere committereCic.

aliquem in custodiam condere, conicereLiv.

dare aliquem in custodiamCic., aliquem alci in custodiamSuet.

dare se in custodiam (freie H.)Cic.

in libera custodia Albae decedere (sterben)Vell.

aliquem ex custodia dimittereLiv.

Romanos in custodiam civitatium dividereLiv.

oppidanorum turbam per finitimos populos in custodiam dividereLiv.

multitudo in custodias divisaLiv.

aliquem Albam in custodiam (freie H.) ducereLiv.

aliquem e custodia educereCic.

elabi (entrinnen) custodiaeTac. Flor.

emittere aliquem e custodia et levare vinculisCic.

eripere aliquem e custodiaCic.

esse in custodia publica oder regiaCic.

esse apud aliquem in lignea custodiaPlaut.

habere aliquem in custodiaTac., seorsus in custodiaLiv.

habere ipsos per municipia in custodiisSall.

haberi in liberis custodiis (von mehreren)Sall.

habere aliquem in custodiaTac. hist. 1, 58 und habere aliquem prope in custodiam, wie in Haft Befindliche behandelnLiv.

includere in praedonum hostiumque custodias tantum numerum civium RomanorumCic.; vergleiche aliquem velut custodiae causā balneis includereLiv.

tali modo custodiā liberariNep. (vergleiche bildlich aliquem istis corporis custodiis liberareCic.)

mittere aliquem alci in custodiamLiv.

mittere aliquem cum obsidibus in custodiam Carseolos (nach K.)Liv.

necari in custodiaCaes.

perire a morbo in alicuius custodiaNep., und perire morbo in eadem custodiaSuet.

praeesse custodiae

is, qui custodiae praeerat, der KerkermeisterVal. Max.

servare aliquem liberā custodiā haud procul a castrisLiv.

tenere aliquem vinculis et artissimā custodiāMela

teneri eādem custodiāNep.

teneri in custodiis (von mehreren)Sall.

tradere aliquem in custodiamCic. (und so tr. aliquem in cust. Rheginis [den Rh. = bei den Rh.])Liv. oder EphesiCic.

traditi incustoditi in custodiam omnes sunt, seorsum cives sociiqueLiv.

tradere aliquem custodiaeSuet.

2)metonymisch: der Eingekerkerte, Verhaftete, der Arrestant

unus ex custodiarum agmineSen. ep. 77, 18

custodiarum seriesSuet.

eadem catena et custodiam et militem copulatSen. ep. 5, 7

custodias asservare per militesPlin. ep.

seriem custodiarum oder custodias recognoscereSuet.

quod ubique esset custodiae (alle Eingekerkerten, die sich irgendwo befanden), in Italiam deportari praeceperatSuet.

Alter Genitiv custodias von den GrammatikernCharis. 107, 12Serv. Verg. Aen. 11, 801 fälschlich angenommen bei Sall. hist. fr. 3, 35 (42)siehe Dietsch und Kritz z. St

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

custōdia, ae, feminine custos, a watching, watch, guard, care, protection

fida canumCic.

dura matrum, oversightHor.

naviumCaes.

illa (sc. pontis)Nep.

aliquid privatā custodiā continereCic.

suae custodiae causā habere, as a body-guardCaes.

navis ad custodiam positaCaes.

fida iustitiaeCic.

fidelis memoriae rerum gestarumLiv.

magni censūsIuv.

A guard, watch, sentinel (mostly plural)

colonia meis custodiis, vigiliis munitaCic.

(testīs) vi custodiisque retinereCic.

Singular collective

custodiam eo suis VI milia hominum reliqueruntCaes.

A guarded place, guard-house, watch-station

haec (urbs) mea est custodiaCic.

in hac custodiā et tamquam speculā; familias in custodiis habereCic.

A watching, guarding, custody, restraint, ward, confinement

eiusLiv.

in hostium custodias numerum civium includereCic.

ipsos in custodiis habereSall.

in liberā custodiā, i.e. under arrest without imprisonment, surveillanceLiv.

in liberis custodiisSall.

Figuratively

(eloquentia), saepta liberali custodiāCic.

A place of confinement, prison, hold, keep

in custodiā necaturCaes.

te in custodiam dareCic.

Figuratively

corporis custodiis se liberareCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu