konsonat. Dekl. (3. Dekl.)

cor cordis  n

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cor, cordis, neutrum (griechisch καρδία, κηρ, gotisch haírtō)

I)das Herz

1)eigentlich

pulsus cordis, HerzschlagMart. Cap.

cor pilis refertum, dicht behaartes Val. Max.

pulmoni cor annexum est, naturā musculosum, in pectore sub sinisteriore mamma situm; duosque quasi ventriculos habetCels.

num igitur censes ullum animal, quod sanguinem habeat, sine corde esse posse?Cic.

bina corda habereGell.

cor percutere, vulnerareCels.

ipse cor suum edensCic.

cor (alicui) salit, siehe 1. salio

cor exsilit (klopft)Sen.

cor palpitatCic.und andere

Besonders und oft bildlich

a)als Sitz der Gefühle, Gemütsbewegungen, Triebe = bald Herz, bald Seele, Gemüt, bald Gefühl, Stimmung, Gesinnung, bald mutige Stimmung, Muts. Thiel Verg. Aen. 8, 265 und 9, 55

cor timidum, furchtsames Herz, HasenherzPlaut.

cor plumbeum, gefühlloses H.Suet.

exsultantia cordaVerg.

hoc facinus meum cor corpusque (Seele und Leib) cruciatPlaut.

nullum est ingenium tantum neque cor tam ferum, quod non labascat linguā Acc. fr.

isto verbo animus mi rediit et cura ex corde excessitTer.

corde suo trepidatEnn. fr.

et corde et genibus tremitHor.

neque meo cordi est quisquam cariorTer.

si curat cor spectantis tetigisse querelāHor.

illi sedato respondere cordeVerg.

forti corde ferre malaOv.

facile vobis apparet non laeti sed prope amentis malis cordis hunc risum esseLiv.

ferocia corda ponuntVerg.

und (Plural von einer Person)

sed pectus anhelum et rabie fera corda tumentVerg. Aen. 6, 49

oft corde, von Herzen, herzlich, aus Herzensgrund

corde cupitusEnn. fr.

corde amare inter sePlaut.

und cordi est aliquis oder aliquid, es liegt jemandem oder etwas am Herzen, es ist jemandem oder etwas dem Herzen teuer, es ist etwas eine Herzenssache, ~ Herzenslust, ein Herzenswunsch

gewöhnlich mit Angabe »wem?« oder »für wen?« durch Dativ

uterque utrique est cordiTer.

cum audirem eam (sponsam) tibi cordi esseLiv.

idque eo mihi magis est cordi, quod etc.Cic.

quod vivis cordi fuisse arbitranturCaes.

evenit facile quod dis cordi estLiv.

und mit folgendem Infinitiv oder AcIs. Drak. Liv. 6, 9, 3 u. 30, 17, 12

adeo vestigia quoque urbis exstinguere ac delere memoriam hostium sedis cordi estLiv.

si tibi facere cordist, licetPlaut. most. 323

si tibi magis cordi est nos ea tibi dare potius quam MezentioCato fr.

credo rem Antiatem diuturniorem manere dis cordi fuisseLiv.

b)(nach der Volksmeinung der AltenCic. Tusc. 1, 18) als Sitz des Denkvermögens, der Einsicht und Überlegung = Geist, Sinn, Verstand, Einsichts. Brix Plaut. mil. 203 u. Lorenz Plaut. mil. 335 und 779; Voß Verg. georg. 1, 123. p. 85; Mützell Curt. 5, 9 [26], 1; Bünem. Lact. 3, 20, 9

quantum ego nunc corde conspicio meoPlaut.

iam instructa sunt mi in corde consilia omniaTer.

nec enim sequitur, ut cui cor sapiat, ei non sapiat palatusCic.; vergleiche hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidemCic.

qui propter haesitantiam linguae stuporemque cordis cognomen ex contumelia traxeritCic.

obtusi oder hebetis atque obtusi cordis esseVal. Max.

en cor Zenodoti, en iecur Cratetis! Fur. Bibac. fr. bei Suet.

und im Wortspiel mit cor (Herz) und cor (Verstand)Suet. Caes. 77

2)(poetisch) metonymisch: das ganze Individuum, Mensch oder Tier = Seeles. Thiel Verg. Aen. 9, 55

corda asperaVerg.

lecti iuvenes, fortissima cordaVerg.

levisomna canum cordaLucr.

und als Liebkosungswort

meum cor. Plaut. Poen. 367

II)übertragen: der in der Nähe der Herzgrube befindliche Magenmund und überhaupt der MagenLucr. 6, 1150Hor. sat. 2, 3, 28

Genitiv Plural cordiumVulg. Ierem. 4, 4 und 1. Corinth. 4, 5wogegen Fragm. Bob. de nom. 559, 35 K. cordum gebildet wird

Ablativ Plural cordibusEnn. ann. 367Vulg. levit. 26, 36 und öfter

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

cor, cordis (no genitive plural), neuter CARD-, the heart

sine corde esseCic.

gemitūs alto de corde petitiOv.

plural, persons, souls (poet.)

fortissimaVerg.

asperaVerg.

Figuratively, the heart, soul, mind

meo Cordi cariorTer.

stupor cordisCic.

cor tangere querelāHor.

nequeunt expleri corda tuendoVerg.

excute Corde metumOv.

ferocia corda, furious temperVerg.

Especially, perdicative dative, with esse and dative of person, to be at heart, please, be agreeable

uterque utriquest cordi, is dearTer.

quae vivis cordi fuisse arbitrantur, loved while aliveCaes.

id eo mihi magis est cordi, quod, etc.Cic.

cui tristia bella cordiVerg.

adeo exstinguere vestigia urbis cordi est, they are so bent onLiv.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu