konsonat. Dekl. (3. Dekl.)
auctōritās auctōritātis f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
auctōritās, ātis, feminin (auctor), das Bestandhaben oder Bestandgeben
I)im engeren Sinn
1)die Gültigkeit
a)eines Besitzes
adversus hostem aeterna auctoritas (esto), gegen den Fremden soll ewige Gültigkeit (des Besitzes) sein, findet kein Verjährungsrecht statt XII tabb. fr.
quod subreptum erit, eius rei aeterna auctoritas estoLegis Atin. fr.
daher usus et auctoritas und usus auctoritas und bloß auctoritas, die Ersitzung und das daraus entstandene Eigentumsrecht oder der durch Verjährung gültige Besitzstand
usus et auctoritas fundiCic.
usus auctoritas fundi biennium estCic.
iure auctoritatisCic.
b)die Gültigkeit einer Behauptung usw., die Beglaubigung, die Gewähr, Verbürgung, das gewährleistende Ansehen, das Gewicht
auctoritas publicarum tabularumCic.
testimonii tuiCic.
somniorumCic.
auctoritas venditoris, das HaftenICt.
auctoritas est in eo testimonioCic.
auctoritatem habere (zum Beispiel von Schriften, Schuldbüchern usw.)Cic.und andere
auctoritatem testi attribuere (Gegensatz auferre)Cic.
auctoritatem promittereSen.
auctoritas verbis deestQuint.
Metonymisch: die Beglaubigung, Verbürgung = die beglaubigende usw. Namensangabe
auctoritates perscriptae, die zur Beglaubigung (des Senatsbeschlusses) ins Protokoll geschriebenen Namen (der anwesenden Senatoren)Cic. de or. 3, 5Cael. in Cic. ep. 8, 8, 4
c)der Vorgang in etwas, die erste Veranlassung zu etwas, das maßgebende Beispiel, das Muster, Vorbild in etwas
auct. maiorumCic.
auctoritatis eius et inventionis comprobatoresCic.
alicuius auctoritatem sequiCic.
aliorum auctoritati parēreCic.
auctoritates contemnereCic.
in auctoritatibus, in exemplis versariCic.
2)die Förderung eines Entschlusses, Vorschlags, einer Handlung usw., die fördernde Gewähr, die fördernde Mitwirkung, Beistimmung, der fördernde Einfluss, (die Autorität), die gewichtvolle Empfehlung, die Unterstützung, der Rat, das Zureden, die Aufmunterung, der Antrieb
a)überhaupt
itaque attende, quam (wie wenig) ego defugiam auctoritatem consulatus meiCic.
cuius auctoritas multum apud me valetCic.
his rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permotiCaes.
eius auctoritate impulsiNep.
alicuius consilio atque auctoritate Lacedaemoniis bellum indicereNep.
auctoritates rerum gerendarum (von den Augurien)Cic.
b)als juristischer terminus technicus: das bestimmte, vom Vormund freiwillig ausgesprochene Vollwort, wodurch die an sich ungültige Willensmeinung des Mündels rechtsgültig wird
interponere auctoritatem tutorisICt.
accommodare auctoritatem pupilloICt.vergleiche Reins Röm. Privatr. S. 245
3)die geltend gemachte Willensmeinung, der Ausspruch, die Erklärung, der Wille, die authentische Ansicht, der Beschluss
a)überhaupt
voluntas scriptoris et auctoritasCic.
illius sententia atque auctoritasCic.
hominum consilia et auctoritatesCic.
si ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum, qui scripserunt, et rationem et auctoritatem relinquamusCic.
Metonymisch: der schriftlich aufgezeichnete AusspruchCic. Cael. 55
b)einer einzelnen Person im Senat
Q. Catuli auctoritas et sententiaCic.
und der Richter
auctoritate vestrā viam patefaciatis illustrem atque latamCic.
c)der Wille des Volkes, der Gemeinde
auct. populi RomaniCic.
auct. publicaVell.
Metonymisch: der aufgezeichnete Wille, schriftliche Auftrag
civitatum auctoritates ac litteraeCic.
publicae auctoritates testimoniaqueCic.
d)der Kollegien und Staatsgewalten
auct. collegii (pontificum)Liv.
auct. censoriaCic.
e)der maßgebende Meinungsausspruch des römischen Senats
cum potestas in populo, auctoritas in senatu sitCic.
huius auctoritate uti magistratusCic.
Insbesondere
α)der durch Abstimmung ausgesprochene Wille des Senats, der Senatsbeschluss im Allgemeinen (dagegen senatusconsultum, der durch Beitritt der Volkstribunen sanktionierte)
sine auctoritate senatus foedus facereCic.
ex auctoritate senatus respondereCic.
auctoritatem senatus, iussa populi Rom. vendereCic.
β)das Gutachten des Senats, dessen Erhebung zum förmlichen Beschluss durch das Einschreiten eines Volkstribunen verhindert worden war
si quis huic senatusconsulto intercessisset, auctoritas perscribereturCic.
si quis intercedat senatusconsulto, auctoritate se fore contentumLiv.
4)die Autorisation, Machtvollkommenheit, Vollmacht, Ermächtigung, etwas zu tun oder zu lassen
auct. legum dandarumCic.
legatos cum auctoritate mittereCic.
patris auctoritas erit necessariaUlp. dig.
tot tam graves ab amicissimis civitatibus legationes cum publicis auctoritatibus convenisseCic.
daher die Macht, Gewalt, das Machtgebot, der Befehl, das Geheiß
se conferre ad alicuius auctoritatemCic.
persequi (nachkommen) alicuius auctoritatemCic.
esse oder manere in alicuius auctoritateLiv.
suae auctoritatis esse, sein eigener Herr (mündig) seinSpart. Hadr. 18, 9
II)im weiteren Sinn: die Geltung, das Gewicht, das Ansehen, der Einfluss, die Autorität
a)einer Person
α)eigentlich
auctoritas et gratiaCic.
summa auctoritas et doctoris et urbisCic.
sua auctoritas, das persönliche AnsehenCic.
quorum auctoritas apud plebem plurimum valetCaes.
in Miltiade erat magna auctoritas apud omnes civitatesNep.
auctoritate multum apud aliquem posseNep.
auctoritatem, nomen habereCic.
auctoritatem habere apud aliquemCic.
auctoritatem alicuius apud omnes amplificareCaes.
facere auctoritatemCic.
alicui auctoritatem addereLiv.
auctoritatem alicuius imminuere, frangereCic.
de auctoritate alicuius detrahereCic.
auctoritatem restituere, levare, amittereCic., perdereQuint.
auctoritatem interponereCic.
ad auctoritatem alicuius se conferreCic.
auctoritate alicuius compulsusLiv.
β)metonymisch: eine Autorität = eine angesehene, einflussreiche Person
auctoritates principum coniurationis colligere, einflussreiche Persönlichkeiten unter den Häuptern d. V.Cic. Sull. 37vergleiche Cic. Deiot. 30; Marc. 10
b)eines leblosen Gegenstandes
α)eines Verhältnisses, einer Einrichtung, Vornahme, Eigenschaft usw.
legumCic.
vetustatisCic.
lociCic.
orationisCic.
veteris AcademiaeCic.
auctoritas dignitasque formaeSuet.
bibliothecas mehercules omnium philosophorum unus mihi videtur XII tabularum libellus et auctoritatis pondere et utilitatis superareCic.
totius huius rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorantCic.
β)einer materiellen Sache = die Geltung, das Ansehen, die Schätzung
bos in pecuaria maximā debet esse auctoritateVarr.
sic habebit circa cellam ambulatio auctoritatemVitr.
achates magnā fuit in auctoritate, nunc in nullaPlin.
auctoritas praecipua lupo pisciPlin.
ut maiestas imperii publicorum aedificiorum egregias haberet auctoritates, das Ansehen erhöhende WerkeVitr.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
auctōritās, ātis, feminine auctor, origination, production
eius (facti)Cic.
Power, authority, supremacy
in re publicaCic.
populi R.Cic.
legum dandarumCic.
legatos cum auctoritate mittere, plenipotentiaries.Cic.
A deliberate judgment, conviction, opinion, decision, resolve, will
in orationibus auctoritates consignatas habereCic.
omissis auctoritatibus, opinions asideCic.
antiquorumCic.
senatūsCic.
senatūs vetus de Bacchanalibus, decreeCic.
respondit ex auctoritate senatūs consulLiv.
legati ex auctoritate haec renuntiant (sc. senatūs)Caes.
ad ea patranda senatūs auctoritate adnitebatur, by decreesSall.
populi R.Cic.
censoriaCic.
collegii (pontificum)Liv.
Warrant, assurance, trustworthiness
in testimonioCic.
somniorumCic.
cum ad vanitatem accessit auctoritasCic.
Responsibility, accountability
quam ego defugiam auctoritatem consulatūs meiCic.
A voucher, security
cum publicis auctoritatibus convenire, credentialsCic.
auctoritates praescriptae, attesting signaturesCic.
auctoritates principum conligere, responsible namesCic.
In law, a prescriptive title (to property), right by possession
usus et auctoritas fundiCic.
adversus hostem aeternaCic.
iure auctoritatisCic.
An example, model, precedent
omnium superiorumCic.
alicuius auctoritatem sequiCic.
totius Italiae auctoritatem sequiCaes.
Counsel, advice, persuasion
omnium qui consulebanturCic.
ut vostra auctoritas Meae auctoritati adiutrix sitTer.
quorum auctoritas apud plebem plurimum valeatCaes.
quorum auctoritas pollebatSall.
auctoritate suā alqm commovereCic.
Of persons, influence, weight, dignity, reputation, authority
tanta in Mario fuit, ut, etc.Cic.
auctoritatem habere apud alqmCic.
alcui auctoritatem addereLiv.
facere, to createCic.
in re militari, prestigeCaes.
a tantā auctoritate approbata, by a person so influentialCic.
Of things, importance, significance, force, weight, power, worth, consequence
nullius (legis) apud teCic.
in hominum fidelitateCic.
huius auctoritatem loci attingere, dignityCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu