konsonant.-Konjugation
incendere
incendō incendī incēnsum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
in-cendo, cendī, cēnsum, ere (in und *cando), in Brand setzen, anzünden, anbrennen, entzünden
I)eigentlich und metonymisch
A)eigentlich
a)im Allgemeinen
corpus, den LeichnamCic.
cupas pice refertasCaes.
tus et odoresCic.
lychnosVerg.
absolut
nec incendit nisi ignisQuint.
b)in Brand setzen, anzünden, einäschern
urbemCic.
aedificia vicosqueCaes.
alicuius domumSen.
classemCic.
oppidaCaes.
c)als medizinischer terminus technicus: das Fieber entzünden
febriculamCels.
incensi aestus, brennende Hitze (des Fiebers)Verg.
B)metonymisch
1)etwas anzünden = auf etwas Feuer machen
altariaVerg.
aras votis (Dativ), den Altar für die gelobten Opfer anzündenVerg.
2)in oder an etwas Feuer bringen
a)heiß machen, heizen
leni igne et tenuibus admodum lignis fornacemColum. 12, 29, 3
b)als medizinischer terminus technicus: den Körper usw. erhitzen
potio quam dilutissima, ut et sitim tollat nec corpus incendatCels.
si caput in sole protegit, ne incendaturCels.
c)(vom Feuer selbst) = erleuchten, erhellen
luna incensa radiis solisCic.
squamam incendebat fulgorVerg.
II)übertragen
1)in Feuer setzen, entzünden, entflammen, reizen
a)mit persönlichen Objekten
aliquemTer.
animos iudicum in aliquem, aufhetzenCic.
desine me incendere querellisVerg.
insbesondere: zur Liebe entzünden
aliquemVerg. Ov.
daher incendi, entbrennen, entzündet werden, gereizt werden
amore, desiderioCic.
doloreNep.
dictisVerg.
incensus irā (Gegensatz placatus)Cic.
equus incensus calcaribusHirt. b. G.
adeo erat incensus, ut etc., erbittert, aufgebrachtNep.
in minime gratum spectaculum animo incendunturLiv. 1, 25, 2 W. (Hertz und Müller intenduntur)
b)mit abstrakten Objekten: entzünden, anfachen, erregen
cupiditatem, odiaCic.
2)vergrößern, steigern
annonam (den Getreidepreis), Teuerung herbeiführenVarro
viresVerg.
luctumVerg.
haec fletuTac.
3)gleichsam in Feuer setzen = erfüllen
caelum clamoreVerg.
regiam luctuIustin.
4)in Brand stecken, verderben, zugrunde richten
genus tuumPlaut. trin. 675
camposStat. Theb. 1, 631
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
incendō, dī, sus, ere CAND-, to set fire to, kindle, burn
cupas taedā ac pice refertasCaes.
odoribus incensisCic.
lychnosVerg.
urbemSall.
aedificia vicosqueCaes.
navīsCic.
aedīsIuv.
vepresVerg.
cum ipse circumsessus paene incenderere, wast consumed.Cic.
To light up with fire, kindle
aras votis, i.e. in pursuance of vowsVerg.
To brighten, illumine
eiusdem (solis) incensa radiis lunaCic.
auro Squamam incendebat fulgorVerg.
Figuratively, to kindle, inflame, set on fire, fire, rouse, incite, excite, irritate, incense, enrage
Loquar? incendam; taceam? instigemTer.
hominem gloriāCic.
me, ut cuperem, etc.Cic.
me tuis querellisVerg.
plebem largiundoSall.
animum cupidum inopiāTer.
odia improborum in nosCic.
pudor incendit virīsVerg.
rabie iecur incendenteIuv.
iustum odiumCic.
incendor irā, esse ausam facere haec teTer.
amore sum incensusCic.
incendor cottidie magis desiderio virtutumCic.
incendi ad studia gloriāCic.
in spectaculum animo incendunturLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu