a-Dekl.
nāta ae (gnāta) f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
nāscor (altlateinisch gnāscor), nātus sum (altlateinisch gnātus sum), nāscitūrus, nāscī (verwandt mit gigno)
I)eigentlich
A)gezeugt werden, geboren werden, vom Mann und vom Weib, von Gewächsen = wachsen
verbunden mit ex, de und Ablativ oder mit bloßem Ablativ, selten mit ab und Ablativ
quod ex quocumque asino et equa nascitur, id est mulus et mulaVarro LL.
bestiae ex se natos diligunt, ihre JungenCic.
ex fratre et sorore nati, die KinderNep.
ex me hic non natus est, sed ex fratre, er ist nicht mein SohnTer.
ex me et hoc natus estTer.
ex Thetide natusQuint.
de paelice natusOv.
quo de genere gnatus est illic Philoctetes?Plaut.
silice non nati sumusCic.
natus servāLiv.
natus deāOv.
nasci certo patre, einen Vater habenCic.
libertino patre natusLiv. epit.
nullo patre natus, ohne bestimmten VaterLiv.
frater utroque parente natus (Gegensatz matre eādem natus)Liv.
rusticis parentibus natus, ein Bauernkind, -sohnMacr.
generari et nasci a principibusTac.
nascentur ab illisVerg.
mit Dativ wem?
vitulum matri eius natum mirae magnitudinis Aur. Vict.
ei filium nasciturum, quiIul. Val.
mit Dativ für wen?
non nobis solum nati sumusCic.
herbam non pecori tantum, sed homini nasciSen.
nasci aerumnisSen.
mit attributivem Adjektiv zur Angabe als wer?
unde illa scivit, niger an albus nascerer?Phaedr. 3, 15, 10
astruentes illum iustum nasci aut emori minime convenisseAur. Vict. de Caes. 20, 6
absolut
impares nascimur, pares morimurSen.
pomorum ingens modus nasciturCurt.
pupillus non natus, ein ungeborenes M.Cic.
aliquem natum non putareSen.
mortalis natus, als St. geborenCic.
vir natus, als Mann geborenPhaedr.
homo natus, als Mensch geboren, Menschenkind, MenschensohnSen.und anderes. Bünem. Lact. 3, 19, 7. Davis Cic. Tusc. 3, 36
Macedo natus, ein M. von GeburtCurt.
recens natus, siehe recēns Nummer II
post homines natos, seitdem Menschen gelebt habenCic.
post hominum genus natum, seit Erschaffung der WeltCic.
aves in pedes nascuntur, kommen mit den Füßen zuerst auf die WeltPlin.
in miseriam nascimur sempiternam, wir werden zu ewigem Elende geborenCic.
Graeci nati in litteris, unter den Wissenschaften aufgewachsenCic.
inter vepres rosae nascunturAmm.
natus in libero populo inter iura legesqueLiv.
sub alio caelo natae beluaeSen.
caelum, sub quo natus educatusque essemLiv.
id (diese Erzeugnisse) non apud eos nasciCic.
servus aut domi natus est aut hereditate relictus aut emptusPs. Quint. decl.
cuius domi haec nascuntur, dem das im eigenen Garten wächst (bildlich)Cic.
ibi natum esse, Syracusis natum essePlaut.
humi nascuntur fragaVerg.
gramen, quod in eo loco gnatum essetGell.
Partizip Futur: nāscitūrus, a, umPallad. 7, 7, 8Cassian. de inc. Chr. 2, 3Augustin. serm. 2, 1; 184, 3; 188, 4; 370, 2Sidon. epist. 3, 3, 1Ps. Porc. Latro decl. c. Catil. 8Iul. Val. 1, 5 ed. Rom (dagegen verlangt Cledon. 57, 34 K. naturus)
Gerundiv: nāscendus, a, um
ad homines quoque nascendos vim numeri istius pertinere ait, zur Erzeugung, Bildung von MenschenGell. 3, 10, 7; vergleiche Cod. Iust. 5, 27, 4, Cledon. 57, 34 K.
B)entspringen, entstammen
nascetur pulchrā Troianus origine CaesarVerg.
antiquo genere natus, aus einer alten FamilieNep.
amplissimā familiā natusCaes.
natus summo loco, von vornehmer HerkunftCic.
obscure natus, von dunkler HerkunftEutr.
non admodum clare natus, von keiner sehr berühmten FamilieEutr.
ex senatoribus principes nascunturTac. hist. 1, 84
II)übertragen von konkreten und abstrakten Gegenständen: entstehen, entspringen, herrühren, sich zeigen, seinen Anfang nehmen, werden
verbunden mit ex, ab, in und Ablativ
nasci ex omnibus rebus omne genus possetLucr.
ex palude nascitur amnisPlin.
ex hoc nascitur, ut etc., daraus folgt, dass usw.Cic.
ab eo flumine collis nascebatur, erhob sichCaes.
nulla pestis est, quae non homini ab homine nascaturCic.
querelae verae nascuntur pectore ab imoCatull.
profectio nata a timore defectionisCaes.
a vobis natus sum consularisCic.
invenietis id facinus natum a cupiditateCic.
fateor ea me studiose secutum, ex quibus vera gloria nasci possetCic.
Ganges in montibus nasciturPlin.
apud quos (Auchetas) Hypanis nasciturMart. Cap.
nascitur ibi plumbumCaes.
absolut
inde quasi nata (wie aus dem Boden gestampft) subito classis erupitFlor.
lunā nascente, beim Aufgang des MondesHor.
nascere, Lucifer, geh auf! Verg.
natae nebulaeOv.
nascentia templa, neu sich erhebende TempelMart.
nascentis Italiae fauces, des beginnenden J.Flor.
ut mihi nascatur argumentum epistulae, damit ich Stoff zum Briefe bekommeCic.
in sermone nato super cenam, das sich entsponnen hatteSuet. Caes. 87
Außerdem bemerke man noch in besonderer Bedeutung die Participia
A)nāscentia, ium, neutrum, organische Körper, besonders GewächseVitr. 5, 1, 3 und 8, 1
B)nātus (gnātus), a, um
1)substantivisch
a)nātus (gnātus), ī, maskulin
α)Sohn
natus crudelis, von AlkmäonVerg.
volucer, von AmorOv.
mihi ausculta, nateEnn.
da, nate, petentiVerg.
natum obiectat illis, den Tod des S.Ov.
Plural: nati, KinderVerg.Ov.und andere Dichter, in klassischer Prosa nur im Gegensatz zu parentes und dergleichen
nati et parentesCic. de amic. 27
parentes natiqueLiv. 1, 23, 1
viri natiqueLiv. 5, 40, 3
maritus et natiCorp. inscr. Lat. 2, 2900
von Tieren: die JungenColum.Verg.Ov.
β)ein Mensch
nemo natus in aedibus habitat, keine menschliche SeelePlaut.vergleiche Lorenz Plaut., most. 389
b)nāta (gnāta), ae, feminin, Tochter
gnatam requirensCic. fragm. H. IV, a, 694
maxima natarum PriamiVerg.
si quis gnatam pro muta devovet agnaHor.
Dativ und Ablativ Plural: natis, aber auch natabus (gnatabus)Plaut. bei Prisc. 7, 11Corp. inscr. Lat. 2, 1963. col. 1. lin. 3Vergleiche Neue-Wagener Formenl.³ 1, 36 ff
c)neutrum Plural
terrā nata, Erzeugnisse der ErdeCic. ep. 9, 26, 2
sponte natis ali, sich von dem nähren, was ohne Anbau wächstArnob. 2, 40 in.
2)adjektivisch
a)zu etwas geboren, zu etwas geschaffen, von Natur zu etwas bestimmt, daher: geschickt, geeignet
mit ad oder in und Akkusativ oder mit bloßem Dativs. Müller Liv. 1, 34, 3
vir ad omnia summa natusCic.
vir nihil minus quam ad bella natusLiv. epit.
ad dicendum natus et aptus, recht dazu gemacht usw.Cic.
bos ad arandum natusCic.
locus natus ad equestrem pugnamLiv.
nata in vanos tumultus gensLiv.
viri in arma natiLiv.
natis in usum laetitiae scyphisHor.
Crispus iucundus et delectationi natusCic.
natus abdomini suoCic., abdomini et voluptatibusTreb. Poll.
qui se natum huic imperio putavitCic.
nationes natae servitutiCic.
loca nata insidiisLiv.
natus agendis rebusHor.
otium natum sermonibus serendisCurt.
ager rē ipsā natus tegendis insidiisLiv.
mit adversus und Akkusativ
Hannibal natus adversus Romanos hostisLiv. 35, 12, 14
mit Infinitiv
fruges consumere natiHor. ep. 1, 2, 27
natus tolerare laboresOv. met. 15, 121
pati natae (feminae)Sen. ep. 95, 21
aqua nata defluereSen. nat. qu. 2, 9, 2
quod illa prona in terramque vergentia nihil nata sunt prospicere nisi pabulumMin. Fel. 17, 2
b)mit Adverbien: irgendwie (von Natur) beschaffen
ita natus locus estLiv.
ager male natusVarro
ita rem natam intellegoPlaut.
versus male natiHor.
homo improbius natus, i.e. cui magna est natura, im obszönen SinneSuet.
daher
e re nataTer. oder pro re nataCic., nach Beschaffenheit der Sache oder der Umstände, der Zeit
c)mit einer Zeitbestimmung im Akkusativ: irgendwie alt, in einem Alter von
annos nonaginta natusCic.
plus triginta natus annis ego sumPlaut.
oder mit einer Zeitangabe im Genitiv
decem annorum natusVarro sat. Men. 496
annorum gnatus XVICorp. inscr. Lat. 1, 26
septem nata annorumibid. 1, 1011
Vergleiche magnus Nummer II, A, 2, b, α und parvus Nummer II, C, 2, a
☞Paragogischer Infinitiv nascierAnthol. Lat. 6, 19 RÜber die übrigen Formen von nascor vergleiche Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 444
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
nāta or gnāta, ae, feminine natus, a daughterEnn. ap. Cic.
si quis gnatam pro mutā devovet agnāHor.
Maxuma natarum PriamiVerg.Ov.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu