konsonant.-Konj. (i-Erw.)
conicere (cōicere)
coniciō coniēcī coniectum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
con-icio (cō-icio), iēcī, iectum, ere (con und iacio)
I)im engeren Sinn: hinwerfen, hineinwerfen, hinaufwerfen, daraufwerfen, daranwerfen, oft = bloß werfen
1)eigentlich
a)überhaupt
arma lecta in acervumLiv.
sarcinas utrimque in acervumLiv.
sarcinas in unum, in mediumLiv. und in medioLiv.s. Drak. Liv. 10, 36, 1
vasa fictilia in navesNep.
magnam vim lignorum ardentem in flumenLiv.
serpentes vivas in vasa fictiliaNep.
pallium oder palliolum in collum, auf (um) die Schulter werfenPlaut.
aliquem in ignemPlaut.
aliquem vivum in flammam Auct. b. Afr.
interfectum in plaustrumCic.
sortes in hydriam, im Zusammenhang bloß conicere sortes (Gegensatz educere)Cic.
ebenso
c. alicuius nomen in urnamSen.
und
nomina in urnamLiv.Plin. ep.
daher
aliquem in sortem oder alicuius sortem, jemanden losen lassen (zum Beispiel die Prätoren über die Provinzen, die Tribus über die Abstimmung usw.)Cic.
ignem in obiectam saepemLiv. (vergleiche bildlich cum in me flamma illorum temporum coniciebaturCic.)
aggerem in munitionemCaes.
purpureas vestes super (oben darauf)Verg.
und (poetisch) mit Dativ
igni galeasVerg.
vincula colloOv.
im Zusammenhang ohne Angabe »wohin?«
Quinti fratris domus inflammata iussu Clodii coniectis ignibusCic.
ligna celeriter exstruunt fascesque virgultorum coniciuntLiv.
quae (tecta) coniectis celeriter stramentis tentoriorum integendorum gratiā erant inaedificataHirt. b. G.
b)Geschosse usw. nach einem Punkt hinwerfen, auf einen Gegenstand einwerfen, oft = bloß werfen, schleudern, schießen
tela, lapides telaque in nostrosCaes.
iacula plurima in equos virosqueLiv.
eminus hastam oder hastasVerg.
tela undique in unum hostemLiv.
milia sagittarum circiter XXX in castellumCaes.
tela intra vallumCaes.
ex tumulo oder e loco superiore tela in nostrosCaes.
iaculum inter iliaOv.
und bloß
venabula manibusOv.
telum sine ictuVerg.
telaCaes.
iaculum, sagittamVerg.
hastasVal. Flacc.
und bildlich
petitiones ita, ut vitari non possintCic.
2)übertragen
a)im Allgemeinen: wohin werfen, schleudern, auch = gegen jemanden oder etwas richten, auf einen Gegenstand hinlenken
c. oculos in aliquemCic.
coniectis in eum omnium oculisTac.
coniectis oculis, mit auf ihn gehefteten BlickenCic.
besonders Worte, eine Beschuldigung und dergleichen
in disputando vocem, hinschleudern Cael. in Cic. ep.
orationem tam improbam in aliquemCic.
maledicta in alicuius vitamCic.
haec omnia crimina in alicuius nimiam diligentiam, wälzenCic.
in unum vigilem culpamLiv.
und (poetisch) mit Dativ
querelas absentiTibull.
b)prägnant: kombinierend gleichsam etwas treffen, ermitteln, abnehmen, vermuten, mutmaßlich schließen, erraten
α)überhaupt
tu conicito cetera, quid ego ex hac inopia nunc capiam etc.Ter.
ex quo omnes coniecerant eum regnum ei commisisse quoad etc.Nep.
num igitur aut haruspex aut augur aut vates quis aut somnians melius coniecerit, e morbo aegrotum evasurum, quam medicus?Cic.
num igitur aut quae tempestas impendeat, vates melius coniciet, quam gubernator; aut morbi naturam acutius, quam medicus?Cic.
c. callidissime de futuris (Gegensatz iudicare verissime de instantibus)Nep.
de matre savianda ex oraculo acute argutequeCic.
annos sexaginta natus es aut plus eo, ut conicioTer.
bene qui coniciet, vatem hunc perhibebo optimum (als Übersetzung von μάντις γ' ἄριστος, ὅστις εἰκάζει καλῶς, Eurip.)Cic. poët.
Partizip Perfekt substantivisch
belle coniecta, nette VermutungenCic.
male coniecta maleque interpretata, ungeschickte V. und ungeschickte AuslegungenCic.
β)mutmaßlich auslegen, deuten
alicui somniumPlaut.
o praeclare coniectum a vulgo in illam provinciam omen communis famae atque sermonis! Cic.
II)im weiteren Sinn
1)eigentlich
a)sich wohin begeben machen oder lassen, wohin werfen, treiben, stecken, wohin nehmen, wohin bringen, wohin flüchten und dergleichen
etesia flabra aquilonum nubila coniciunt in eas tunc omnia partesLucr.
cum haec navis invitis nautis vi tempestatis in portum coniecta sitCic.
und (bildlich)
id sub legis superbissimae vincula conicitisLiv.
besonders lebende Wesen
aliquem in medium, jemanden (beim Gehen) in die Mitte nehmen (von zweien)Cic.
novercam in alteram navemSen. rhet.
mulieres in eum locum, quo etc.Caes.
auxilia in mediam aciemCaes.
exercitum in angustiasCurt.
hostes in fugamCaes.
und zur Strafe
aliquem in eculeumCic.
aliquem in carceremCic.
aliquem in carcerem ob crimen peculatusIustin.
aliquem in carcerem, quod (weil er) etc.Suet.
aliquem in vinculaCic.
aliquem in custodiamNep.
aliquem in lautumiasCic.
servos in arcas (Zellengefängnisse)Cic.
und so auch se conicere = sich wohin werfen, sich stürzen, sich begeben, sich flüchten und dergleichen
se introTer.
se in pedesTer.
se in paludemLiv.
se in portum (von Delphinen)Cic.
se in castra alicuiusCic.
se in scalas tabernae librariaeCic.
und (bildlich)
se in mirificam latebram (beim Disputieren)Cic.
se in signa manipulosqueCaes.
und
se in fugamCic.
b)vermittelst der Hand usw. wohin treiben, stoßen, stecken, einbringen, eingießen, aufgießen, beilegen
α)überhaupt
digitos pollices linteolis involutos in os aegriCels.
his (digitis) deinde coniectisCels.
filum in acum, einfädelnCels.
linamentum ardens in aeneam cucurbitulamCels.
acum in ignemCels.
medicamentum in calamum scriptoriumCels.
super eminentem carnem exedentia medicamentaCels.
laureum oleum coniecisse (ergänze in aurem) abunde estCels.
libellum in epistulam, dem Br. beilegen, in den Br. einschließenCic.
und so
fasciculus, quo (in das) illam (epistulam) conieceramCic.
mit Dativ
lupinum frutectoso soloPlin.
cinerem dentibus exesisPlin.
selten lebende Wesen
aliquem in culleumCic.
β)insbesondere: eine Waffe wohin stoßen
gladium in adversum osCaes.
cultros in guttura velleris atriOv.
und bloß
cultrosOv.
im Passiv mit in und Ablativ
coniectum in gutture ferrumOv. met. 3, 90
2)übertragen
a)wohin werfen, stecken, bringen = versetzen
teils in eine Zeit
naves coniectae in noctem, in die Nacht hinein verspäteteCaes.
se in noctem, sich in die N. hineinwerfen (= unter dem Schutz der N. eilig abreisen)Cic.
proelium in noctem, hineinziehen Auct. b. Afr.
und
aliquem in breve tempus, auf eine kurze Z. beschränkenTer.
haec tempora, in quae testis crimen conicit, verlegtLiv.
teils in eine gewisse Abteilung
forensem turbam in quattuor tribusLiv.
in unam tribum omnes, qui etc.Liv.
nulli conicientur in ullum ordinem (iudicum), nulli eximenturCic.
teils (durch Verwandlung) in eine Gestalt
animus domicilia mutet ad alias animalium formas coniectus, immer wieder in andere Tiergestalten gesteckt, versetztSen. ep. 88, 34 H.
teils in einen äußeren oder inneren Zustand und dergleichen
aliquem ex tranquillissima re in nuptias, ins Ehejoch steckenTer.
aliquem ex occultis insidiis ad apertum latrocinium, nötigenCic.
rem publicam in perturbationesCic.
aliquem in laetitiam frustraTer.
animos in terrorem Auct. b. Afr.
hostes in terrorem ac tumultumLiv.
se in turbamCic.
in quod me malum conieci? habe ich mich gestürzt?Ter.
c. se mente ac voluntate in versum, sich auf die Dichtkunst werfenCic.
b)verwendend, verschwendend Geld in etwas stecken
tantam pecuniam in propylaeaCic.
HS milies in culinamSen.
c)schriftlich einfügend wohin bringen, wo anbringen, wohin aufnehmen
legem in decimam tabulamCic.
plura in eandem epistulamCic.
haec verba in interdictumCic.
d)mündlich anbringen, vorbringen, verhandeln
causam in comitio aut in foro ante meridiem Vet. lex bei Cornif. rhet. 2, 20
causam ad aliquem Afran. com. 216
verba inter se acrius Afran. com. 309
is cum filio coiecerat nescio quid de ratiuncula Afran. com. 190 sq.
☞Archaistisch coniexit = conieceritPlaut. trin. 722
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
cōniciō or cōiciō, (coniiciō), iēcī, iectus, ere com-+iacio.
I)To throw together, unite, collect
sarcinas in mediumLiv.
Figuratively, to draw a conclusion, conclude, infer, conjecture, guess
sexaginta ut conicioTer.
eum regnum ei commississeNep.
In augury, to prophesy, foretell, divine, interpret
de matre saviandā ex oraculoCic.
male coniectaCic.
quae tempestas impendeatCic.
II)To throw, cast, urge, drive, hurl, thrust, put, place
telaCaes.
thyrsosOv.
pila in hostesCaes.
alqm in carceremCic.
reliquos in fugamCaes.
serpentīs in vasaNep.
cultros in gutturaOv.
se in signa manipulosqueCaes.
se in fugamCic.
se in pedes, to take to one's heelsTer.
se introTer.
spolia igniVerg.
facem iuveniVerg.
(iaculum) inter ilia coniectumOv.
Figuratively, to bring, direct, turn, throw, urge, drive, force
me in laetitiamTer.
(Catilinam) ex insidiis in latrociniumCic.
se in noctem, to commitCic.
naves in noctem coniectae, delayedCaes.
se mente in versum, to applyCic.
orationem in clarissimos virosCic.
pecuniam in propylaea, squanderCic.
culpam in unum vigilemLiv.
maledicta in eius vitamCic.
crimen in qua temporaLiv.
omen in illam provinciamCic.
haec in eculeum coiciuntur, i.e. can endure the rackCic.
querelas absentiTib.
petitiones ita coniectae, aimedCic.
id sub legis vinculaLiv.
To throw, place, put, include
verba in interdictumCic.
plura in eandem epistulamCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu