u-Dekl. (4. Dekl.)

cāsus ūs  m

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cāsus, ūs, maskulin (cado), das Fallen, der Fall

I)im Allgemeinen

A)eigentlich

a)räumlich: sowohl das Herabfallen

stillicidiLucr.

nivisLiv.

fulminumPlin.

lapidumPlin. ep.

als auch das Einfallen, Einstürzen

cameraeDict.

celsae graviore casu decidunt turresHor.

und das Umfallen, Umstürzen, der Umsturz, Sturz

vehiculiPlin.

equiSpart.

gravi casu concĭderePhaedr.

ad casum dare, umwerfenAcc. fr.

casus, quo (infantes) in terram toties deferunturQuint.

bildlich: vom politischem Fall, SturzCic. Sest. 140 und vom moralischem FallCic. Cael. 41

b)das Sich-Neigen, Sinken einer Jahreszeit

extremae sub casum hiemisVerg. georg. 1, 340

c)als grammatikalischer terminus technicus: der Kasus, Beugefall

c. rectus, der NominativVarr. LL.Cic.und andere (Gegensatz casus obliquiVarr. LL.Sen.und andere oder conversiCic.)

derselbe

c. patricusVarr. LL., und c. nominativusQuint.

c. genetivusQuint.

derselbe

c. interrogandiNigid. fr.

c. dativusQuint.

derselbe

c. dandiVarr. LL.Nigid. fr.

c. accusativusQuint.

derselbe

c. accusandiVarr. LL.

c. vocativusGell.

derselbe

c. vocandiVarr. LL.

c. ablativusQuint.

derselbe

c. sextusVarr. LL. Varr. fr., und c. LatinusVarr. fr.

casuum seriesVarr. LL.

casum mutareQuint.

verbum per casus ducereQuint.

non omne nomen casus sex recipitSen.

B)übertragen

a)das Fallen, Stürzen in einen (niederen) Zustand, der Fall, Sturz

quam gravis casus in servitium ex regno foretSall. Iug. 62, 9, vergleiche (bildlich) Nummer A, a

b)der Fall, Eintritt nach seinem Verlauf oder Erfolg

durae mortis casusVerg.

aetas illa multo plures quam nostra mortis casus habet, Eintritt des Todes, das heißt Fälle, wo der Tod eintreten kann oder eintritt, tödliche ZufälleCic.

daher die (sich darbietende) Gelegenheit zu etwass. Kritz Sall. Iug. 25, 9

aut vi aut dolis se casum victoriae inventurumSall.

casum pugnae praebereTac.

casum invadendae Armeniae obvenisseTac.

Metonymisch: der Fall, der eintreten kann oder eintritt oder eingetreten ist, das Ereignis, das Vorkommnis, der Vorfall, der ZufallCic. de nat. deor. 1, 90; de div. 2, 15

α)überhaupt

casus communis et incertusCic.

casus mirabilisNep., admirabilisQuint., mirificusCic.

casus quidam fatalis (Gegensatz casus voluntarius)Cic.

casus rarioresCic.

casus secundi (Gegensatz casus adversi)Nep.

casus subiti repentiniqueSuet.

casus varii, WechselfälleLiv.Vell.

novi casus temporum, neue Vorkommnisse, die die Zeitverhältnisse mit sich führenCic.

nihil consilia a casu differreTac.

oft Ablativ casu, durch Zufall, zufällig

bald im Gegensatz

casu fieri aut forte fortunāCic.

evenire non temere nec casuCic.

sive casu sive consilio deorumCaes.

seu sponte seu quolibet casuCol.

necessitate an casuQuint.

casu an huius persuasu et inductuCic. fr.

bald allein

ego eo die casu apud Ptolemaeum cenaviCic.

ibi casu rex erat PtolemaeusCaes.

casu accĭdit, ut etc.Nep.

β)prägnant: der ungünstige Zufall, der Unfall

meus ille casus tam horribilis, tam gravis etc.Cic.

varii nostri casusCic.

propter casus navigandi, der Zufälle halber, denen man zur See ausgesetzt istCic.

casus (Plural) lociOv.

Asiatica legatio filii casu deformataLiv.

forte tulit casus (wollte ein unglücklicher Zufall), ut etc.Liv.

cum sui quemque casus per quinquennium absumpsissentLiv.

multi fortuitis casibus intercĭderuntTac.

bei den Ärzten, der Krankheitsfall

casus gravissimiCels.

propter huiusmodi casusScrib.

in hoc casuCels.

c)das Sinken, der Verfall

civitatisSall.

rei publicaeSall.

II)prägnant: das Fallen = das Hinsinken, der Untergang

a)leblose Gegenstände

urbis TroianaeVerg.

civitatiumIustin.

viriumCael. Aur.

b)lebende Wesen: der Untergang, der Tod, besonders der gewaltsame

BomilcarisSall.

Gaii LuciiqueSuet.

Saturnini atque Gracchorum casus (Plural)Caes.

casum mariti quiritansApul.

zu Ciceros Zeit cāssus geschriebenQuint. 1, 7, 20

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

cāsus, ūs (dative cāsūCaes.), masculine 1 CAD-, a falling, falling down, fall

nivis casus terrorem adiecitLiv.

Antiqui memor casūsOv.

graviore casu DeciduntHor.

casuque fuit miserabile carmen, in his fallOv.

concidit casu graviPhaedr.

altiorIuv.

loci casūs, i.e. destruction (by an earthquake)Ov.

Figuratively, of time, the end

sub casum hiemisVerg.

A loss, fall, overthrow, ruin, failure

ex nostro casu hanc vitae viam pertimescereCic.

ingredi sine casu aliquo, false stepCic.

gravis casus in servitium ex regnoSall.

urbis TroianaeVerg.

Of events, an occurrence, event, accident, chance, emergency

novi casūs temporumCic.

in eiusmodi casu, such an emergencyCaes.

ad talem casum perfugiumLiv.

si quos locus aut casus coniunxeratSall.

adversi, secundiNep.

magno accidit casuCaes.

rarioresCic.

dubiiHor.

A chance, occasion, opportunity

hoc ipso tempore et casuCaes.

casūs mortis habereCic.

praeclari facinoris casum dareSall.

An adverse event, misfortune, mishap, mischance, accident, calamity

meum casum tam horribilemCic.

ne minimo quidem casu (dative) locum relinquereCaes.

sive alius casus lecto te adfixitHor.

Saturnini atque Gracchorum casus, i.e. deathCaes.

cum tantum senatorum sui quemque casūs absumpsissentLiv.

BomilcarisSall.

insontis amici, fateVerg.

In grammar, a case (of a noun)


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu