a-Dekl.
cēna ae f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
cēna (nicht caena oder coena), ae, feminin (altlateinisch cesna, oskisch kerssnaís ›cenis‹), die tägliche Hauptmahlzeit der Römer, gewöhnlich um 3 oder 4 Uhr nachmittags, die Tafel, die Mahlzeit, das Mahl, das Mittagessen, Essen (Gegensatz ientaculum und prandium)
I)eigentlich
tempus cenaeSen.
caput cenae, HauptgerichtCic.
c. recta, eine förmliche M.Suet.
c. bonaSen.
c. ternis ferculisSuet.
c. abundantissimaSuet.
lautaCic.
Cerealis (siehe Cerealis)Plaut.
magnifica (Gegensatz cotidiana)Plin.
sumptuosaCic.
luxuriosaSen. rhet.
magnaHor.
grandisQuint.
exiguaCels.
familiarisSuet.
c. terrestris, ländliches M.Plaut.
argenti facti cenae gratiā decem pondo libras habere, zehn Pfund silbernes Tafelgeschirr habenGell. 17, 21, 39
c. tempestivaCic.
antelucanaCic.
c. adventiciaSuet.
aditialisVarr.Sen.
auguralisCic.
nuptialisPlaut.Suet.
cena pura, Fastenspeise, metonymisch = FasttagEccl.s. Rönsch Itala p. 306 u. Semias. 1. p. 13
cenam coquere (alicui)Plaut.Cato fr.Nep.
cenam apparareTer.
apponere lautiorem cenamSuet.
alicui cotidianam cenamPlin.
aliquem ad cenam invitareCic.
aliquem rogare ad cenam ut veniatTer.
aliquem ad cenam rogareAur. Vict.Macr.
aliquem ad cenam vocareCic.
ad cenam promittere (alicui), renuntiare, siehe prō-mitto, re-nūntio
ad cenam condicere, siehe con-dīco
aliquem cenae adhibereQuint.
aliquem cenā accipereSuet.
aliquem cenā excipereVell.
aliquem abducere ad cenam in AcademiamCic.
alicui cenam dare (zum Beispiel apud villam)Cic.
alicui cenam facerePlaut.
cenas et facere et obireCic.
ire ad cenamTer.
itare ad cenas desisseCic.
venire ad cenamCic.
cenae deesseQuint.
redire a cenaCic.
cenam protrahereSuet.
cenam producere iucundeHor.
cenam repetereSuet.
cenae temporeSuet.
ad praedictam cenae horamSuet.
in cenaCels. (und so in cenis grandibusQuint.)
inter cenamCic.
super cenamSuet.
per cenamSuet.
post cenamCic.
Sprichwörtlich
cenā comesā venire, unser »post festum kommen«Varr. r. r. 1, 2, 11
cenam rapere de rogo, von hungerigen LeutenCatull. 59, 3
II)metonymisch
a)der einzelne Gang einer Mahlzeit
cena prima, altera, tertiaMart. 11, 31, 6 sq.
b)der Speiseort, SpeisesaalPlin. 12, 11
c)die SpeisegesellschaftIuven. 2, 120
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
cēna, (not coena, caena), ae, feminine a dinner, principal meal (anciently taken at noon, afterwards later)
cenarum arsHor.
caput cenaeCic.
cenae paterHor.
cenae deumHor.
PontificumHor.
antelucanae, lasting all nightCic.
ampliorIuv.
dubia, perplexing (by variety)Ter.
magnaHor.
mundaHor.
prior, i.e. a previous invitationHor.
sic cena ei coquebatur, ut, etc.Nep.
ducere, to prolongHor.
producereHor.
inter cenam, at tableCic.
ad cenam veniatHor.
invitare ad cenamCic.
vocatus ad cenamCic.
redire a cenāCic.
ingens cena sedet, i.e. companyIuv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu