5 Plin. nat. 37, 62–79

62 ↷Tertia auctoritas smaragdis perhibetur pluribusplurib. BFdhv. multis rD. de causis, quippequippe BS. om. rv. nulliusnulliuf Bdhv. -llus r. coloris aspectus incundior est. nam herbas quoque silentesquoque filentef BS coll. Column. IV 27, 1. 29, 1. 30, 6. XI 2, 26. XII 7, 1. quoque uirentes (-tis FD) Fdhv(D). om. r. frondesquefrondesque (quoque L) uirides La. avide spectamusauide (aut de F) fpectamuf (-tam F) BFaC. haud desp- Lv. desp- dhVerc., smaragdos vero tanto libentius, quoniam nihil omnino viridiusuiuidius F.om.a. comparatum illis viret. 63Isid. XVI 7, 1. Solin. 15, 24. 25. Plin. supra § 8. praeterea soli gemmarummnarū a. contuitucon- tuitu Lav. collutu B. coniuitum F. inplentinplent Lav. -nti h. -l& B. -leri Fd. fatiant F. favtiat B². oculos nec satiant. quin et ab intentioneintentatione Fh. alia ll.S. alia obscurata dv. alia aspectuafpectuf B. smaragdi recreaturrecreatus F. acies, scalpentibusqueque om.La. fcvlpentibusq. B². gemmasgemmis a. non alia gratior oculorum refectio est: itain (pro ita) BSJ. viridiuiride B¹. lenitate lassitudinemlassitudine a. mulcentmulcenf BSJ.. praetereaprae- terea e FhD. (globosi e Solino inseri voluit U 838). longinquo amplificanturampli- ficatur B. visu inficientes circa se repercussum aëra, non solesolū La. mutati, non umbra, non lucernis, semperque sensimsensi F. radiantes et visum admittenteset uisum (-su Fa) admittentes FLadhv. om.B. (transmittentes U 839, sed cfr. § 69). ad crassitudinem sui facilitate tralucidatralucida om.a., quod etiam in aquisqui F. nos iuvatnon iuuat (fit Lv) Lav.a.H. de mendo cfr. § 31.. 64iidemidem BaD. plerumque concavi, ut visum conligantcolli- gant adhv.a.D.. quamquapropter dhv.a.S. ob rem decreto hominum iisif B¹D. his B²a. parcitur scalpiscalpi uetitis om.a. vetitis. quamquamquā a. Scythicorum Aegyptiorumquefcyticorū aegyptorumque B. duritiaduritiae F. -ties dhv.a. G. tanta est, ut nonnon om.a. ne dv.a.S. queant volnerari. quorum vero corpus extentumextensum Lav.a.S. est, eadem quaque F. specula ratione supinisupini (supp- FL) rerum FLadhv(J). -nif rebuf BS. de spe- culis supinis cfr. XXXIII 129 (ceterum XXIII 1. IX 2. XI 125). an vero supinis rerum (ut vitiati rebus causa simul appareat) i. e. supinis intuentibus? cfr. XXVIII 48, praeterea XVI 174. VII 77. 171. IX 78. 85. 88. X 40. 93. XI 18. XIII 77. XVII 226. XVIII 47. XX 158. XXIII 125. XXVI 93. XXVIII 54. XXXII 41. rerum imaginesimaginem BS, ut § 152. XXI 2. XXXI 86. XXVIII 64. XXXIII 130. sed cfr. § 71. 156. 166. XXXIII 128. reddunt. Nero princeps gladiatorum pugnaspugnas om.a. spectabatexpectabat Fa. inin BIsid.S. om. rv. smaragdo.

(17) 65Isid. XVI 7, 2. Solin. 15, 23. 27. Th. lap. 35. Solin. 15, 26.Generagener F. eorum duodecim: nobilissiminobilissimis F. Scythiciscytici F. syrt- a. fcythici^sB²., ab ea gente, in qua reperiuntur, appellatiappellatif B.. nullis maior austeritas nec minus vitii; quantumut (et v) quantum dhv.a.S. smaragdi a gemmis distantdistat a., tantum Scythicussyrticus a. scythici v.a.S. a ceteris smaragdis. proximam laudem habent, sicut etsicut et Fdhv. fic & B. sicut r. sedem, Bactriani. inquos in Lv.a.S. commissuris saxorum colligere eoseos om.Lv.a.S. dicuntur etesiis&efif BaD. flantibusfatib' a.; tunctunc – p. 410, 10 gemmas om.a. enim tellure deopertadeoperta BIsid.S. om. rv. internitentinternitent BLv(S). inter se tenet F. tersa nitent dhBrot., quiaqua F. & quia BS. iisiis dv. if B¹. his rD. ventis harenae maxime moventur. sed hos minores multomultof BF. Scythicis esse tradunt. tertium locum Aegyptiiaegipti B. -gyphtia F. habenthabent qui Lv.a.S. -ntur (om. eruuntur) F.. eruuntur circa Coptoncopton Lv. fco- B. captos Fdh., oppidum Thebaidisthebandis F., collibusin collibus dhv.a.S. excavatisex- cauatif BS. ex (H. et Lv) cautibus rv.. 66init.: Th. lap. 25 Reliqua genera in metallis aerariis inveniuntur, quapropterquia propter L. principatum ex iisif B¹D. hif B². optinent Cypriicyprii BG. aegypis F. -ptii v. eg- Ldh.. dosdosque Lv.a.S. deos F. eorum est ineft in BS. et in Fh. ut et L. est nec in C. et ut in v. colore liquido nec diluto, verum exex om.L. umido pingui quaquequaque BFhG. que Ld. que quaque v. perspiciturper- spicitur BFdhBrot. -ciatur LG. resp- v. imitanteinmicante L. tralucidum marismare Lv.a.Brot., pariterque utut BS. om. rv. traluceattransluceat B²S. -cet (tral- F) FLv. -centem dhH. etet – ut om.dhHBrot. niteatniteat BS. -tet rv. [hoc estuncos posui cum U 840. utut BS. om. rv. colorem expellatexpellat BS. -llit Fdh. -llit et Lv., aciem recipiatrecipiat BS. -pit rv. reficit dhH.]. feruntferunt et in Fdhv.a.G. in ea insula tumulo reguli Hermiae iuxta cetariasiuxta cetariaf (ceterieas F. catherias d) BFdhv. om.L. marmoreo leoni fuisseleo inftuiffe F. fuisse d. inditos oculos ee om.Fdh. ex v.a.S. smaragdis ita radiantibus etiam in gurgitem, ut territiterriti BdhH. -iti instrumenta rv. thynni refugerentthynni refugerent BS. refugerent (-runt L) thynni (v. tinni L. inni F) rv., diu mirantibus novitatem piscatoribus, done mutavere oculis gemmasoculos (om. gemmas) L.. –

(18) 67Sed etet om.a. vitia demonstrari convenitconuenit BFS. oportet rv. in tamin tam BFG. in tanto dh.om. rv. prodigisprodigif BS. -gi F. -gio dh. -giosis D cum U 841, sed cfr. § 15. procliui G. om. rv. pretiispretiif BS. erepti F.om. r. erratu G. reperta v.. sunt quidemquidam LVen. quaedam D. omnium eadem, quaedam tamen nationumtamen nationum om.L. dapnaticionum a. peculiariapeculiari Fa., sicut in homine. ergo Cypriicypri BD. cipri a., varieuarie om.La. glauci magisquemagisque uarie (-rii L) ac La. acan aut (pro ac)? cfr. § 72. minus in eodem smaragdo aliisalif B¹D. partibus, tenoremtenerom F. -erem L. illum Scythicae austeritatisausteritatis dhv(H). -tef B. auctoritatis rG. non semper custodiunt. ad hoc quibusdamquidem B. intercurrit umbraumbra om.a., surdusque fitfit om.L. colos, quique F. quin L. inprobatur etiam dilutior. 68cfr. Isid. XVI 15, 28. – extr.: Isid. XVI 7, 2. Solin. 15, 27. hinchincque Lv.a.G. inalac. usque ad p. 413, 11 et alios. genera distingunturgenerandis tunguntur F., utut BFS. om.LG. et dhv. sintfint BS. sunt rv. aliqui obscuri, quos vocant caecos, aliiali B¹D. densi nec ee om.B. ae F. liquido traluciditranslucida L., quidamquidam om. J (errore). variiuarii B²S. -ri B¹ (F?). -ria dhv. fo- carii L., quidamquidam om.dhv.a.S. nubecula obductiobducti BS. inprobati (-bat F) rv.. aliudquod aliud L. est haechec d. hoc hv.a.J. om.L. quam umbra, de qua diximus. nubeculanebula F. albicantis est vitium, cumuitium cum cod. Poll.v. -tii cum L. -ti cum F. -tium dh. uti (om. cum – 6 intus oc) B. (an albicantibus est uitio, ut omissionis causa appareat?). viridis non pertransit aspectus, sedsedant F. aut intus occurritcurrit B. aut excipit in fine visum candor. haechec L. hic BSJ (cum antecedd. iungentes). coloris sunt vitiasunt uitia item corporis ego. sunt item uitia BS. uitia ista (illa G) corporis Lv(D). om.Fdh., item corporis capillamentumcapillimentum F., sal, plumbagofalpium bago B¹. alpium vago B²., quae communia ferequae – fere (-rae B) funt BS. om. rv. sunt. 69Ab hisiis dhv.a.S. Aethiopiciethiopi F. ab BFS. a Lv. laudantur ab Coptocorto B¹. cvrto B². dierum itinereitenera F. trium itinere Lv.a.S., ut auctor est luba, xxvxxv BS. om. rv., acriteralacriter dhBrot. viridesuidef B., sed non facile puri aut concolores. Democritus in hoc genere ponit Thermiaeosthermiaeof BD. her- FJ. -ieos h²v. cfr. § 66. -iceos h¹. -icos L. -ineos C(S). -mos d. -meos H. et Persicos, illos intumescentesintumefcentef BS. extu- (-tis r)rdhv. pinguiterpinguiter om.dH Brot., Persicos vero non tralucidos, sedfed BLdv. sed non Fh. iucundi tenoris visumuisu Fd. inplere, quem non admittantadmittant (am- FL) FLdhv. -ttunt B., feliumfilium F. felicum L. pantherarumque oculis similes, namque et illoset illos FLdhv. eof B. radiare nec perspici, eosdem in sole hebetari, in umbraumbris (om. in) Lv.a.H. refulgere etfulgere BSJ, ut § 106. 128. XXXIII 58. 81 al., sed cfr. § 92. 123. 173. 182 al. longius quam ceteros nitere. 70omnium horum etiamnum vitium, quod fellisdist. S. colorem aut acrisacrif BdhS. saris F. aeris Lv. (an ueteris?). olei habentolei habent (-eat B¹. -et d) BFdhS. habent (-et G) in sole Lv., dilucidi quidem ac liquidiliquidis sed F. lucidi f& B². -def & B¹., sed non virides. haec vitia inin ll.S. et v. Atticis maxime sentiunturdist. ego. in argentariis metallis repertorumrepertorum ll. -ti eorum D. -tis dhv. de structwra cfr. XVII 221. XIX 58. (XVIII 135. 138).. in loco,4,24 qui Thoricostoricos F. thyri- Lv.a.B. vocatur, semper minus pingues, sedfed ex BS. et e rv. ex longinquo speciosioreslongi quo specio res F.. frequens esteft in hif & BS. et his (iis v) r v. in his et plumbago, hoc est ut inin om.F. solesolo dBrot.SJ. illuc F. -udque Lv.a.G. plumbei videantur. illud peculiareperi- culare F., quod quidam ex hisiis dhv.a.S. senescunt, paulatim viriditate evanida, et solesolae F. quoquequoque BS. om. rv. laedunturleduntur F. legu- L.. 71Solin. 15, 23. 27. (cfr. Isid. XVI 7, 2). post hos Medicimedicis F. plurimum habent varietatisuarietatis (Brot. uiridit- Lv) habent FLdhv.a.D., interdum aliquidaliquid BS. om. rv. etet de L. e sappiro. hiii dhv.a.S. sunt fluctuosi ac rerum imagines complexi, papaverum verbi gratiaut uerbi gratia dhv.a.S (sed ante papauerum). aut avium catulorumquecatulorumque uel pinnarum BS. itemFL,sed add. et similium (-liter F). pinnarumque uel (-rum et d) capillorum (H. catulo- v) et (aut v) similium dhv. vel pinnarum. quidamuidam ego. qui ll.v. tamentamen ll.v(S). non omnino B. uirides Lv. uirif BF. ueri dh. virides nasci videnturnafci uidentur BFdhS. nascuntur Lv., quoniamquoniam ll.v(S). uino et B e Solino. lac. indicavit D. an quoniā uino &? oleo meliores fiunt, nequeneque om.B. est aliorum amplitudo maioramplitudo maior BD. magnitudo amplior r v. cfr. § 27, sed contra § 13. 110. 113. 139. 172 et XIX 93. VI 67. XXII 54. XXXIV 43; de mendo XXXIV 100.. 72Solin. 15, 23. cfr. Th. lap. 25. Phaedr. III 18, 7. Calchedoniicalchedonii BLhH. cald- d. carched- v. chal- chaedo F. – nescio an in totum – exoleveruntexoleuerunt BF²S. -leo erunt F¹. exoleuerint (exso- L) Ldhv. dist. ego., postquam metalla aeris ibi defecerunt, etan et delendum? semper tamen vilissimiuiles dhH Brot. fuere minimiqueminimeq. B., iidemidem BD. fragiles etet hJ. set L. ed F. fed Bdv. coloriscolorif BS. -ri F. -res d. -re Lhv. incerticerti L. et virentiuman uirentibus? in caudis pavonum columbarumque ee BS. in dh.om. rv. collo plumis similiterfimiliter BFS. -les Ldhv. ad inclinationem magis autac (pro aut) h.cfr. § 67. minus lucidi, venosi iidemiidem J. idem BS(D). quidem rv. an quidam? squamosique. 73Th. lap. 25. eraterat et om.dhv.a.S et peculiare in iisin if (hif B²) BD. eorum dh. erat in his v.a.S. vitium sarcionfarcion (-om B) BFv. car- L. appellatum, hoc est quaedam gemmaegemma ex caron L. caro. mons estmonf eft BS. mons G. mox rv. iuxta Calchedonemcalche- donem dhH. calchad- BD. calcid- F. carched- Lv., in quoqua (quo B) legebatur BFv.a.G. legebantur, Smaragdites vocatusuocatuf BS. -tus est rv.. Iuba auctor estest om.F. smaragdum, quamquam BFS. quem rv. chloranchloran J. cloram BS. cholan rv(H). -lon G. vocentuocent S. -cant ll.v(D)., in Arabia aedificiorum ornamentis includi et lapidem, quem alabastritenala- batritena F. Aegyptiiaegypti B¹FD. om.L. vocentuocent BS. -cant rv (D)., complures vero e proximise proximis (G. -mo dhv[H]) FLdhG(D). sc. auctoribus: cfr. XV 62. XXVII 67. XXI 48. praef. 22. & in proximif BS. et in Taygeto monteet in taygeto monte ego. montibuf & in tayg&o BS. et (del. v)laconicos (-cis L) in taygeto (tapgeto F. tag- L) monte rv(D). cfr. XXXVI 164. erui Medicis similes et alios in Sicilia.

(19) 74Isid. XVI 7, 3. Solin. 15, 26. Th. lap. 24.Inseritur smaragdis et quae vocatur tanostanor F. e Persis veniens gemma, ingrate viridis atque intus sordida, itidemitidem BS. idem L. item rv. chalcosmaragdos e Cypro, turbida aereis venis. Theophrastus tradit in Aegyptiorum commentariis reperiri regi eorumrega eorum F. a rege Babylonio munerimuneri BS. -ris F. -re rv. missum smaragdum quattuor cubitorum longitudine ac trium latitudine, et fuisse apud eos in Iovis delubro obeliscumobeliscum – 11 certe om.a. e quattuor smaragdis quadraginta cubitorum longitudinelongitudine om.BF., latitudine vero inin una et in altera Lv.a.G. parte quattuor, 75Th. lap. 25.in parte duorum, se autem scribente esse in Tyro Herculis templo stelen amplamftelen amplam BS. stantem pilam B. cfr. Theophr. stetenam palam F. stente- nam planam Lv. pilam dh. ee om.Fh. smaragdo, nisinisi Ldhv. nifi fi BFD. potius pseudosmaragdusipfeudofmaragduf B. sit, nam et hoc genus reperirirepperiri B., et in Cypro inventum ex dimidia parteparte – 7 dimidia om.F. smaragdum, ex dimidia iaspidem, nondum umoreumorem (hu- F) B¹F. in totum transfigurato. Apion cognominatus Plistonices paulo ante scriptum reliquitreliquid B. esse etiam nunc in labyrintho Aegyptiegyptio L. colosseumcolosseum (-luse- F) FLv (D). -ffum BdhS. Serapimserapim FL. -pem BD. -pin v. -phis d. -pis hS. ee om.B. smaragdo novem cubitorum.

(20) 76Diodor. II 52, 3. Strabo XV 1, 69 p. 718. Isid. XVI 7, 5. 6. Solin. 52, 61. 62. (cfr. Dionys. perieg. 1011 sqq.).Eandemeadem F. multis naturam aut certe similemsimili F. habere berulliberilli B²a (ut ubique). berylli v.a.S. videntur. India eos gignitindia eof (eoy F) gignit BFdhH. indiae ori- gine a. in india originem habentes Lv., raro alibi repertosrepertos ll.(Ven.)H. -ti v.. poliunturpotiuntur L. omnes sexangula figura artificum ingeniis, quoniamquoniam – 14. 15 excitetur om.a. hebes unitatehebef unitate BS. -escunt ni (ine F) rv. surda colorfurda color BFS. color surdus Ldv. repercussu angulorum exciteturexcutetur F.. aliteraliter adhS. -ter enim Lv. alter F.om.B. politi non habent fulgoremfulgorem BS coll. Isid. -rem eundem rv.. probatissimi ex iisif B¹D). his adh. sunt qui viriditatem maris puri imitantur, proximiproxime a. qui vocantur chrysoberullichryfoberilli B²F. crysioboelli L. chrisiobelli a., pauloet sunt paulo Lv.a.S. pallidiores, sed in aureum colorem exeunteexeuntef BS. -unt a.sed cfr. § 83. 93. fulgoreful- gorem a.. 77Isid. XVI 7, 7. 9, 4. (cfr. infra § 113). Solin. 52, 62. 63. cfr. Damig. 35. vicinum huic genushuic genur B. genuf huic rv. est, sedfed BS. om. rv. pallidiuspallidi a. et a quibusdamet a (om.F) quibufdam BFdhv. om.a. quod L. proprii generis existimatumexiftimatum BaS. -tur rv. vocatumqueuocaturque dhv.a.S. chrysoprasumchryfoprafum BFLS. -asus B. -pylon v. chrisiopilum a.. quarto loco numerantur hyacinthizontes, quintoquintof (om. quos) BS. quos aëroidisaeroides G. her- v. froi- h. vocant, posteapost eos dhv.a.S. cerini ac deinde oleagini, hoc est colore olei, postremipostremo a. crystallochryftallo B. cristalli (crys- a) Fa. crystallis fere dhv.a.S. similes. hi ferehi fere (fecere B) Bcod. Poll. S. ferre hi F. et fere r. hi hv. capillamenta habent sordesque, alioquialiquiqui L. alioq'q' a. evanidiaeuanidi B. uan- F., quae sunt omniafunt omnia (-ium Fdhv) BaJ. omnia sunt LS. vitia. 78Solin. 52, 64. Indi mire gaudent longitudinelongitudinem F. -utidem B. eorum solosque gemmarum esse praedicant, qui carere auro malint; ob idob id LadG. ob B. et ob id Fv. perforatosperforato B. fora- tos F. et (ex L) elephantorum (elefa- a) FLa.de mendo cfr. § 31. XXXIII 80. [XXXIV 19. XXXV 50]. elephantorum saetis subligantfubligant BS. relig- rv.. convenitconuenit BS. et alios (Lav. et alias F. aliis dhH) convenit rdhv. non oportere perforari quorum sit absoluta bonitas, umbilicisumbilicif Bv. -lici La. -li F. tantumtantum BdhH. statum Fa. statim Lv. ex auro capita conprehendentibusconprehen- dunt B.. ideo cylindros ex iisif B¹D. hif B²a. malunt facerefacere malunt FLav.a.S. quam gemmas, quoniam est summa commendatio in longitudine. 79Solin. 52, 64. – cfr. Sidon. Apoll. carm. 11, 22. quidam et angulosos statim putantputant statim FLv.a.S. putant a. nasci et perforatos gratiores fieri medulla candoris exemptaexempla B. additoque auriauri BS. -ro rv. repercussurepercuffu BS. -ssa dhv.. -sso (ra perc- a) r. aut omninoaut om.La. castratacastrata J. -raca F. conftrata BS. causa L. castigata dh. -gata causa v. om.a. perspicuitatiperspicuitati ego. -atis ll.v. crassitudinecrassitudinem a. ad cra- Lv.a.H.. vitia praeter iam dictadicta iam BS. eadem fere, quae in smaragdis, et pterygia. in nostro orbe aliquando circa Pontum inveniri putantur. Indiinde B. et alias quidemquidem om.a. gemmas crystallum tinguendocrystallo inuento Lav.a.B. adulterare invenerunt, sedsed – 3 iidemque om.a. praecipue berullos.