14 Hypermestra Lynceo Ov. epist. her. 14

Mittit Hypermestra de tot modo fratribus uni –

Cetera nuptarum crimine turba iacet.

Clausa domo teneor gravibusque coercita vinclis;

Est mihi supplicii causa fuisse piam.

5Quod manus extimuit iugulo demittere ferrum,

Sum rea; laudarer, si scelus ausa forem.

Esse ream praestat, quam sic placuisse parenti;

Non piget inmunes caedis habere manus.

Me pater igne licet, quem non violavimus, urat,

10Quaeque aderant sacris, tendat in ora faces;

Aut illo iugulet, quem non bene tradidit ensem,

Ut, qua non cecidit vir nece, nupta cadam –

Non tamen, ut dicant morientia »paenitet!« ora,

Efficiet. non est, quam piget esse, pia.

15Paeniteat sceleris Danaum saevasque sorores;

Hic solet eventus facta nefanda sequi.

Cor pavet admonitu temeratae sanguine noctis,

Et subitus dextrae praepedit ossa tremor.

Quam tu caede putes fungi potuisse mariti,

20Scribere de facta non sibi caede timet!

Sed tamen experiar. modo facta crepuscula terris;

Ultima pars lucis primaque noctis erat.

Ducimur Inachides magni sub tecta Pelasgi,

Et socer armatas accipit ipse nurus.

25Undique conlucent praecinctae lampades auro;

Dantur in invitos inpia tura focos;

Vulgus »Hymen, Hymenaee!« vocant. fugit ille vocantis;

Ipsa Iovis coniunx cessit ab urbe sua!

Ecce, mero dubii, comitum clamore frequentes,

30Flore novo madidas inpediente comas,

In thalamos laeti – thalamos, sua busta! – feruntur

Strataque corporibus funere digna premunt.

Iamque cibo vinoque graves somnoque iacebant,

Securumque quies alta per Argos erat –

35Circum me gemitus morientum audire videbar;

Et tamen audibam, quodque verebar erat.

Sanguis abit, mentemque calor corpusque relinquit,

Inque novo iacui frigida facta toro.

Ut leni Zephyro graciles vibrantur aristae,

40Frigida populeas ut quatit aura comas,

Aut sic, aut etiam tremui magis. ipse iacebas,

Quemque tibi dederant vina, soporis eras.

Excussere metum violenti iussa parentis;

Erigor et capio tela tremente manu.

45Non ego falsa loquar: ter acutum sustulit ensem,

Ter male sublato reccidit ense manus.

Admovi iugulo – sine me tibi vera fateri! –

Admovi iugulo tela paterna tuo;

Sed timor et pietas crudelibus obstitit ausis,

50Castaque mandatum dextra refugit opus.

Purpureos laniata sinus, laniata capillos

Exiguo dixi talia verba sono:

»Saevus, Hypermestra, pater est tibi; iussa parentis

Effice; germanis sit comes iste suis!

55Femina sum et virgo, natura mitis et annis;

Non faciunt molles ad fera tela manus.

Quin age, dumque iacet, fortis imitare sorores –

Credibile est caesos omnibus esse viros!

Si manus haec aliquam posset committere caedem,

60Morte foret dominae sanguinolenta suae.

Hanc meruere necem patruelia regna tenendo;

Cum sene nos inopi turba vagamur inops.

Finge viros meruisse mori – quid fecimus ipsae?

Quo mihi commisso non licet esse piae?

65Quid mihi cum ferro? quo bellica tela puellae?

Aptior est digitis lana colusque meis.«

Haec ego; dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur

Deque meis oculis in tua membra cadunt.

Dum petis amplexus sopitaque bracchia iactas,

70Paene manus telo saucia facta tua est.

Iamque patrem famulosque patris lucemque timebam

Expulerunt somnos haec mea dicta tuos:

»Surge age, Belide, de tot modo fratribus unus!

Nox tibi, ni properas, ista perennis erit!«

75Territus exsurgis; fugit omnis inertia somni;

Adspicis in timida fortia tela manu.

Quaerenti causam »dum nox sinit, effuge!« dixi.

Dum nox atra sinit, tu fugis, ipsa moror.

Mane erat, et Danaus generos ex caede iacentis

80Dinumerat. summae criminis unus abes.

Fert male cognatae iacturam mortis in uno

Et queritur facti sanguinis esse parum.

Abstrahor a patriis pedibus, raptamque capillis –

Haec meruit pietas praemia! – carcer habet.

85Scilicet ex illo Iunonia permanet ira,

Cum bos ex homine est, ex bove facta dea.

At satis est poenae teneram mugisse puellam

Nec, modo formosam, posse placere Iovi.

Adstitit in ripa liquidi nova vacca parentis,

90Cornuaque in patriis non sua vidit aquis,

Conatoque queri mugitus edidit ore

Territaque est forma, territa voce sua.

Quid furis, infelix? quid te miraris in umbra?

Quid numeras factos ad nova membra pedes?

95Illa Iovis magni paelex metuenda sorori

Fronde levas nimiam caespitibusque famem,

Fonte bibis spectasque tuam stupefacta figuram

Et, te ne feriant, quae geris, arma, times,

Quaeque modo, ut posses etiam Iove digna videri,

100Dives eras, nuda nuda recumbis humo.

Per mare, per terras cognataque flumina curris;

Dat mare, dant amnes, dat tibi terra viam.

Quae tibi causa fugae? quid tu freta longa pererras?

Non poteris vultus effugere ipsa tuos.

105Inachi, quo properas? eadem sequerisque fugisque;

Tu tibi dux comiti, tu comes ipsa duci.

Per septem Nilus portus emissus in aequor

Exuit insana paelicis ora bove.

Ultima quid refero, quorum mihi cana senectus

110Auctor? dant anni, quod querar, ecce, mei.

Bella pater patruusque gerunt; regnoque domoque

Pellimur; eiectos ultimus orbis habet.

Ille ferox solus solio sceptroque potitur

Cum sene nos inopi turba vagamur inops.

115De fratrum populo pars exiguissima restat.

Quique dati leto, quaeque dedere, fleo;

Nam mihi quot fratres, totidem periere sorores.

Accipiat lacrimas utraque turba meas!

En, ego, quod vivis, poenae crucianda reservor;

120Quid fiet sonti, cum rea laudis agar

Et consanguineae quondam centensima turbae

Infelix uno fratre manente cadam?

At tu, siqua piae, Lynceu, tibi cura sororis,

Quaeque tibi tribui munera, dignus habes,

125Vel fer opem, vel dede neci defunctaque vita

Corpora furtivis insuper adde rogis,

Et sepeli lacrimis perfusa fidelibus ossa,

Sculptaque sint titulo nostra sepulcra brevi:

»Exul Hypermestra, pretium pietatis iniquum,

130Quam mortem fratri depulit, ipsa tulit.«

Scribere plura libet, sed pondere lapsa catenae

Est manus, et vires subtrahit ipse timor.