38 Liv. 1, 38

1Collatia et quidquid citra Collatiam agri erat, Sabinis ademptum; Egerius – fratris hic filius erat regis – Collatiae in praesidio relictus. deditosque Collatinos ita accipio eamque deditionis formulam esse; 2rex interrogavit: „estisne vos legati oratoresque missi a populo Conlatino, ut vos populumque Collatinum dederetis?“ sumus. „estne populus Collatinus in sua potestate?“ est. „deditisne vos populumque Collatinum , urbem, agros, aquam, terminos, delubra, utensilia, divina humanaque omnia in meam populique Romani dicionem?“ 3dedimus. „at ego recipio.“ bello Sabino perfecto Tarquinius triumphans Romam redit. inde Priscis Latinis bellum fecit. 4ubi nusquam ad universae rei dimicationem ventum est; ad singula oppida circumferendo arma omne nomen Latinum domuit. Corniculum, Ficulea vetus, Cameria, Crustumerium, Ameriola, Medullia, Nomentum, haec de Priscis Latinis aut qui ad Latinos defecerant, capta oppida. pax deinde est facta. 5maiore inde animo pacis opera inchoata, quam quanta mole gesserat bella, ut non quietior populus domi esset, quam militiae fuisset; 6nam et muro lapideo, cuius exordium operis Sabino bello turbatum erat, urbem, qua nondum munierat, cingere parat et infima urbis loca circa forum aliasque interiectas collibus convalles, quia ex planis locis haud facile evehebant aquas, cloacis fastigio in Tiberim ductis siccat et aream ad aedem in Capitolio Iovis, 7quam voverat bello Sabino, iam praesagiente animo futuram olim amplitudinem loci occupat fundamentis.